DSC01268

i tajemnicze Chiny, a także Irańczycy, Partowie i Żydzi.

^Wejście od tradycyjnej formuły powieści historycznej, zapoczątkowane w Aecjuszu, w następnych dwu powieściach dokonywało się milowymi krokami. Uzależnienie świata powieściowego od punktu widzenia postaci to jedno z odkryć powieści psychologicznej pierwszej połowy XX wieku, głoszącej „zwrot do wnętrza”, przeciwstawiającej czas psychiki czasowi zewnętrznego świata, operującej monologiem wewnętrznym. Parnicki czerpie z tych możliwości pełnymi garściami. Porzuciwszy uroki malowidła obyczajowo-rodzajowego, odtwarzającego couleur locale, pisarz wkracza w rejony przeżyć wewnętrznych swych postaci, śledzi mechanizmy ich działań intelektualnych i uczuciowych, skomplikowane przed wiekami tak samo jak dziś, szuka nieświadomych, tajnych źródeł sił rządzących człowiekiem. Autor Srebrnych orłów rezygnuje także z romansowo-awantur-/ niczego modelu fabuły powieści walterscottow-skiej. Intryguje swego czytelnika zagadkami kryminalnymi w skali wielkiej polityki, organizowanymi wedle logicznych reguł „łamigłówki”.

SŁOWO I CIAŁO’

Pierwsza część Słowa i ciała powstała tuż przed Końcem „Zgody Narodów”, ale całość powieści, ukończonej w roku 1958 jako czwarta z kolei w dorobku pisarza, otwiera zarazem zupełnie nowy etap. Chozroes, jak pamiętamy, jest pierwszym z bohaterów-pisarzy, którzy wkrótce zapełnią powieściowy świat Parnickiego. Słowo „pisarz” jest tu użyte w bardzo szerokim sensie, Chozroes jest bowiem tylko autorem listów o charakterze i przeznaczeniu bardzo prywatnym. Podobnie jest z większością postaci nazywanych tu pisarzami: piszą listy, dzienniki, rozprawy, dialogi i komentarze do cudzych listów, dzienników, rozpraw, dialogów. Tylko nieliczni są pisarzami w ścisłym znaczeniu (jak Z. w I u możnych dziwny, znakomity dramaturg), inni to po prostu ci, którzy piszą. Często również mówią, ale także ze świadomością, że tworzą tekst. Tekst, który ktoś właśnie notuje lub zanotuje (odtworzy) w przyszłości. Z tych właśnie tekstów, począwszy od Słowa i ciała, buduje Parnicki swe powieści i czytelnik jest zmuszony dostrzec to, nie może pominąć faktu literackości świata kreowanego przed