DSC01269 (8)

sprawiedliwością, że iii są nieszczęśliwi, a dobrzy szczęśliwi? Albo to, że obyczajny i rozważny naród sam wybiera sobie urzędników, rozwiązły zaś i znikczemniały jest pozbawiony tego przywileju?

E. Widzę, że to prawo jest wieczne i niezmienne.

A. Widzisz chyba również, że ludzie zapożyczyli z pra-^ wa wiecznego całą sprawiedliwość i obowiązującą moc tamtego prawa doczesnego. Jeżeli na przykład w pewnym okresie sprawiedliwość domagała się, żeby naród nadawał urzędy, a znowu kiedy indziej, żeby nie nadawał, to ta zmiana w czasie czerpie uzasadnienie z tamtych odwiecznych norm, według których zawsze jest sprawiedliwe, żeby naród rozważny był szafarzem godności, a lekkomyślny nie. Czy jesteś innego zdania? '

E. Zgadzam się.

>1. Postaram słę więc w miarę możności ująć w krótkich słowach pojęcie odwiecznego prawa, które mamy w sobie wyryte.* Jest to prawo, według którego sprawie-dliwość jest równoznaczna z powszechnym panowaniem idealnego ładu. Jeżeli jesteś innego zdania, powiedz, co się tobie wydaje.

E. Nie mam ci czego przeciwstawić, ponieważ mówisz prawdę.

A. A więc istnieje jedno prawo, które decyduje o zmianach wszelkich praw doczesnych kierujących ludźmi. Czy wobec tego może ono samo ulegać jakim zmianom?

E. Rozumiem, że musi być niezmienne, bo żadna siła. żaden przypadek, żadna dziejowa katastrofa nie obali prawdy, że sprawiedliwość to powszechny doskonały porządek.*

*    Z«ga4ntsn(« prawa doczaanaRo I wlecrzyateRo stanowi Jeden s *ł<Yw -

nych elementów uuguatynaklHj teorii państwu. W roswintaolu te*© zagadnienia wyraźne aq wpływy Cycerona (por. D« isotbus 1. 6:    4 fl. gdztr

Cyc ero mówi o prawie wiecznym:    quiadom, guotf tani psrsum

rnundum raperet'¹), Augustyn Jednak nie powtarza bezkrytycznie jeso określeń, ale opierając tlą na nloh tworzy własny system. Bór wwdtug niego. Jako źródło wazelklago dobra (por. niżej, kaląita S). Jest ter. źródłem

« wszelłzlego porządku ł prawa we wazechśwleclo 1 w tyciu ludzkim. łCle-rpje naszym poatąpowanlem, ale *o nie tłumi ł pozwala mu rozwijać h!<? według >e*o naturalnych praw. Prawo doczesno. Jako dostosowane do meczy zmiennych, również podlega zmianom, ale całe jego znaczenie oparte , Jeat na powadze prawa wiecznego i niezmiennego.

*    Por. notą Teoria Uumlnacjt.

*    Zdanie to nawiązuje do rozważań o aprawiodliwości w dialogu O portRdtał.