DSC01306 (7)

i czasem dochodzi, czasem nie dochodzi. Jeżeli tedy rozum poznaje o własnych siłach jakii byt wieczny i niezmienny,^ nie posługując się przy tym żadnym cielesnym narządem, ani dotykiem, ani smakiem, ani powonieniem, anfuszami ~ czy oczami, czy jakimkolwiek zmysłem niższym od siebie, . to musi uznać, że jest niższy od tego bytu i że ten byt jest * Bogiem.^{1 2 3 4 5 6 7 8}

E. Co do mnie, uznam za Boga tylko ten byt, nad którym nie ma z pewnością żadnej wyższej istoty.

A. To dobrze, ponieważ to wystarczy, żebym udowodnił, że istnieje byt tego rodzaju, że albo w nim uznasz Boga, albo w bycie wyższym od niego, o ile taki istnieje. Dlatego bez względu na to, czy jest coś wyższego, czy też nie ma, okaże się, że Bóg istnieje, kiedy przy pomocy sa-mego Boga udowodnię, jak obiecałem, że istnieje byt wyższy od rozumu.⁹

E. Dowiedź więc tego, co obiecujesz.

Różne przedmioty doznań zmysłowych

VII—15. A. Dobrze. Ale proszę cię, powiedz najpierw, czy zmysły cielesne mamy do spółki, czy też moje zmysły należą tylko do mnie, a twoje tylko do ciebie. W przeciwnym razie nie mógłbym widzieć swoimi oczami rzeczy, której nie widziałbyś równocześnie i ty.

E. Zgadzam się całkowicie, że każdy pojedynczy człowiek ma własne zmysły wzroku, słuchu i wszelkie inne, choć u każdego mają one tę samą naturę. Przecież jeden człowiek może nie tylko widzieć, ale także słyszeć to, czego

1

Augustyn rozwija iwą odpowiedź, która wydaje się niejako mijać

2

s zarzutem E woj tusza. Wrażenie to Jednak Jest pozorna, bo w człowieku

3

nie ma nic ponad rozum, a człowiek jest ponad wszystkim, co Jest na

4

święcie dostępne dla człowieka: zatem co jest ponad rozumem. Jest 1 ponad

5

wszystkim (por. B. GUson, dz. cyt. 17). Augustyn nie opiera swego rozumowania na pojęciu tego. co największe. Jak to czyni ftw. Anzelm, ale

6

dochodzi do niego Jak do wniosku (por. F. Coyrć, dz. cyt. 123. 173 — 177)-

7

Por. nadto O włcIkoJd duszy 7V oraz notą Zasady augustyńskiego doicodu

8

na istnienie Boga.

9

Por. O wiana prawdziwej 97. Ilekroć ów. Augustyn przez rozumowanie wykrywa Istnienie ponadzmyslowej istoty wyższej od rozumu, zawsze ja utożsamia z Bogiem. Por. ks. W. Suszyński. Problem Istnienia Boga u sic. Augustyna, w pracy zbiorowej pod redakcja ks. S. Broosa. 8w. Auyuatyn, PoznaA, IZM, m.