DSC01334

SZÓSTY TOM „NOWEJ BAŚNI”, „TOŻSAMOŚĆ”, „MUZA DALEKICH PODRÓŻY”

Szósty tom Nowej baśni opatrzony jest mottem z dramatu Słowackiego Samuel Zborowski i stamtąd też pochodzi tytuł: Palec zagrożenia. Wyjątkowo ważna jest tym razem dedykacja, ponieważ niejako od zewnątrz potwierdza ona autentyczność wątków autobiograficznych pojawiających się w tekście powieści.

Czytelnik dowie się o losach chłopca Tau (to grecki symbol literowy inicjału imienia Teodor), który w wieku lat dwunastu uciekł z Wła-dywostoku do Charhina i tam, trafiwszy do polskiego gimnazjum, zafascynowany polską powieścią historyczną i romantyczną poezją, postanawia zostać pisarzem — polskim pisarzem, a jako człowiek dorosły spełnia swoje zamierzenia — bo właśnie pisze Nową baśń. Postawa czytelnika śledzącego drogę Tau z Władywostoku do Charbina i jego szkolne losy jest z góry zaprojektowana przez treść dedykacji: „Powieść tę poświęcam swoim Nauczycielom, Opiekunom, Koleżankom, Kolegom z lat gimnazjalnych w Charbinie (oraz pamięci tych spośród nich, którzy zmarli).” Wycinek

biografii pisarza przywołany w Palcu zagrożenia jest bardzo niewielki: przede wszystkim owa „chłopięca odyseja dalekowschodnia”, to znaczy ucieczka z korpusu kadetów we Włady-wostoku i wędrówka do Mandżurii przez kraj | ogarnięty zamętem rewolucji i wojny domowej. Najważniejszy, zwrotny moment w tej wędrówce to rozmowa z kolejarzem na małej stacyjce Asziche, leżącej na pograniczu Rosji i Chin, kiedy to mały „biezprizornyj” na pytanie: „Kim jesteś” — odparł: „Jestem Polakiem.” To zadecydowało o tym, że Tau, zamiast zostać odesłany na powrót do korpusu,

| którego zbiegł, mógł pojechać do Charbina i znaleźć się pod opieką licznej tam kolonii polskiej. Pojawia się też kilka momentów z wcześniejszego dzieciństwa — ale niemal wyłącznie takich, które przygotowują i uzasadniają słowa „Jestem Polakiem” w ustach chłopca, który w domu rodzinnym mówił po rosyjsku lub po niemiecku, którego ojciec był poddanym cesarza Niemiec, a matka pochodziła z Kijowa.

Tau staje przed nami jako człowiek dorosły, Jako autor Nowej baśni sądzony przez grupę postaci nowobaśniowych za błędy aktu stworzenia. Rozprawa sądowa rozpatruje przede wszystkim ten właśnie wycinek jego biografii, ponieważ wtedy dokonał się zwrot, przełom, ¹ tam się to zaczęło: przynależność do polskości, bez czego Tau nie zostałby na pewno twórcą |owej baśni, a może w ogóle nie zostałby pisarzem.