img420 (9)

6

Skandynawskie runy na Wyspach Brytyjskich

Wikingowie odbywali dalekie podróże, w które zabierali swe runy. Jednak zastanawia nas, że runy nordyckie nie są odkrywane wszędzie, gdzie można by się ich spodziewać. Nie znamy żadnych z Normandii, chociaż była zasiedlana przez Skandynawów.,Od IX wieku Islandia była zasiedlana przez ludzi wywodzących się głównie z trzonu nordyckiego, ale runy jakie znamy stamtąd są późne i pochodzą z okresu powikińskie-go. Niewiele runów znaleziono na Wyspach Owczych, także posiadłości skandynawskiej. Chociaż kamienie runiczne wykazują, że wikingowie byli bardzo aktywni na Rusi i na Wschodzie, pozostała tam tylko garstka pomników runicznych, chociaż zawierają się w tej liczbie takie egzotyczne przykłady, jak imię Hdlfdanr wyryte w marmurze wielkiego kościoła Hagia Sophia w Stambule oraz napis trudny dzisiaj do odczytania, wycięty na marmurowym lwie ongiś w Pireusie, a obecnie znajdującym się przy Arsenale w Wenecji.

Wikingowie z pewnością przywieźli ze sobą runy na Wyspy Brytyjskie, ale nigdzie nie występuje tyle pomników, ile byśmy się mogli spodziewać, a ich geograficzne rozmieszczenie jest osobliwe. W IX i X wieku większa część północnej i wschodniej Anglii znajdowała się pod kontrolą przybyszy skandynawskich. W X wieku król norweski panował w Yorku, a na początku wieku XI na angielskim tronie zasiadali królowie duńscy. Mimo to runiczne znaleziska w Anglii są rzadkie. W Irlandii obecność wikingów przez kilka stuleci zaznaczała się wyraźnie lecz z przerwami; ale znaleziska runiczne są nieliczne, a było ich jeszcze mniej przed ostatnimi wykopaliskami przeprowadzonymi w warstwach z czasów nordyckich w Dublinie. Kontrast stanowi mała wyspa Man, znajdująca się pomiędzy Anglią a Irlandią. Tutaj, w X i XI wieku osadnicy skandynawscy często używali runów, czego dowodem pozostały krzyże upamiętniające. Orkady i Szetlandy były w czasach wikingów i w późniejszych wiekach terytorium nordyckim. Na wyspach należących do tych grup występują rozproszone ślady runów z czasów wikingów, a również Skandynawowie epoki powikińskiej energicznie wycinali graffiti na kamieniach prehistorycznej komory grobowej w Maeshowe na Orkadach. Na Wyspach Zachodnich i na wybrzeżu Szkocji napisy są rozproszone, a przy tym zaskakująco rzadkie, jeśli weźmiemy pod uwagę aktywność wikingów w tych regionach.

Dlaczego tak właśnie jest - nie wiem. Być może dlatego, że wycinanie runów, a w szczególności rzeźbienie kamieni runicznych, było zwyczajem społeczeństwa osiadłego, a nomadyczni wikingowie nie oddawali się temu zajęciu. Ale to nie tłumaczy braku napisów z obszaru Danelaw czy na Wyspach Północnych po tym, jak wikingowie na