DSC01349 (8)

10

Farmakologia

dzielania wewnętrznego; stąd transport leków do tych tkanek następuje szybciej niż np. do tkanki kostnej, która jest słabo ukrwiona.

Znajomość dystrybucji leków do określonych tkanek i narządów jest ważna dla określenia ich skuteczności terapeutycznej i toksyczności (przechodzenie leków do płodu czy mleka matki).

Transport leków przez błony biologiczne

Transport leków przez błony biologiczne odbywa się na zasadzie dyfuzji bierne; -zgodnie z gradientem stężeń; zawsze od stę-H żenią wyższego do niższego i nie wymaga ze strony organizmu nakładów energii (ryc. 1.3).

O szybkości tego procesu decyduje wielkość cząsteczki stosowanego leku (leki o małej masie cząsteczkowej do 150 dyfun-dują łatwiej), rozpuszczalność w lipidach (leki rozpuszczalne w lipidach dyfundują łatwiej) oraz stopień jonizacji - cząsteczki niezdysocjowane przechodzą przez błony łatwiej niż zdysocjowane, ponieważ te są odpychane przez ładunki równoimienne lub wiązane przez ładunki o przeciwnym znaku. Biorąc pod uwagę fakt, że większość leków to związki o charakterze słabych kwasów lub zasad, o stopniu dysocjacji i trans- I porcie decyduje pH środowiska.

Znając stopień dysocjacji leków i jego charakter elektrolityczny można przewi-

A - dyfuzja bierna B - dyfuzja ułatwiona C - transport aktywny D - pinocytoza

Ryc. 1.3. Transport leków przez błony biologiczne

Kompartment tkankowy

•Kompartment centralny - KREW

Lek związany 98%

II

Lek wolny

FARMAKOLOGICZNIE CZYNNY 2%

FARMAKOLOGICZNIE CZYNNY 2%

Ryc 1.4. Wiązanie leku z białkami

1. Podstawy farmakologii ogólnej

dzieć jak zmiany pH mogą wpływać na zdol- rozmieszczenie w organizmie i wpływa na ność przenikania przez błony komórkowe.    objętość dystrybucji (V_d), która określa za-

Pewną odmianą dyfuzji biernej jest dyfu- leżność między ilością leku w organizmie zja ułatwiona, która, podobnie jak bierna, (A) a stężeniem leku (C) we krwi. nie wymaga nakładu energii i też odbywa

się zgodnie z gradientem stężeń, przy    V_d=A/C

udziale białek błonowych (nośników) dla

przenoszenia substancji.    Metabolizm leków (M)

Transport czynny (aktywny) odbywa się Metabolizm (biotransformacja) leków wbrew gradientowi stężeń, przy udziale no- jest biochemicznym procesem przemian leśników i nakładzie energetycznym dostar- ków w organizmie. Proces ten zachodzi czanym przez ATP.    głównie w mikrosomach wątroby, które za-

Pinocytoza - swoista forma transportu — wierają aktywne układy enzymatyczne, przypomina fagocytozę drobnoustrojów Aktywność tych enzymów zależy od wielu przez makrofagi. Polega na wnikaniu kule- czynników, takich jak: temperatura ciała, czek cieczy w postaci wodniczki do błony, płeć, wiek, a także stany patologiczne ustro-W transporcie leków odgrywa małą rolę ju, m.in. choroby miąższu wątroby. Reakcje (ryc. 1.3).    biochemiczne związane z metabolizmem le-

ków zachodzą w dwóch fazach.

Wiązanie leku z białkami krwi i tkanek

Lek po wchłonięciu z miejsca podania do Metabolizm leków wg Williamsa krwi wiąże się z białkami, głównie z albu- (ryc. 1.5)

minami.

Reakcje I fasy - to procesy rozkładu, do

Kompleks lek-białko nie może przecho- których zalicza się: utlenianie, redukcję, hy-dzić przez błony biologiczne (stanowi ma- drolizę. Procesy rozkładu:

gazyn leku), nie ulega metabolizmowi ani wydalaniu. Tylko frakcja wolna może wywierać efekt farmakologiczny, ulegać procesowi biotransformacji oraz wydaleniu z organizmu.

• mogą spowodować unieczynnienie leku,

• mogą stanowić przygotowanie do 11 fazy biotransformacji,

Wiązanie leków z białkami jest odwracalnie, zależy od pH środowiska, temperatury oraz Właściwości fizykochemicznych leku. Stopień wiązania leku z białkami osocza jest

• mogą zmienić charakter leku - kierunek i silę działania.

FAZA!

FAZA II

jednym z podstawowych czynników waran- V_{aVqe utlenlanla}, ' W sprzęgania. kw«J kujących czas jego działania.    redukcji, hydrolizy, glukuronowym, siarczanami,

W przypadku silnego wiązania leku z białkami (np. 98%), tylko około 2% wprowadzonej dawki leku pozostaje we krwi jako frakcja wolna (ryc. 1.4) i tylko ta część może przenikać do tkanek. Wolna frakcja leku znajdując się w tkance w pobliżu receptora może z nim reagować wywierając efekt farmakologiczny.

Leki wiążące się w dużym stopniu z białkami osocza działają długo. Natomiast te, które wiążą się z białkami w małym stopniu wydalane są szybko i wywierają działanie krótkotrwałe.

B

A - tek wprowadzony, B - związek o zmienionej aktywności,

B, - związek zinaktywowany już w fazie wstępnej, C - lek wydalony

Wiązanie leków z białkami krwi i tkanek Ryc. 1.5. Schemat przemian biochemicznych jest ważnym czynnikiem warunkującym ich leków