DSC01613

Interpretacja to pojęcia pojemne, szerokie, ma wiele odmian.

Wiek XXI — odchodzi się od interpretacji w rozumieniu Sławińskiego. Zastępuje ją kategoria lektury (wielość znaczeń). Spojrzenie liberalne — czas interpretacji. Interpretacja może być rozumiana w znaczeniu węższym i szerszym. Dekonstrukcjonizm — krytyka interpretacji (A. Burzyńska).

Pytania:

-    interpretacja zgpdna z regułami czy interpretacja swobodna ?

-    jeśli wiąże się z ograniczeniami, jakie to ograniczenia ?

-    czy jest coś takiego, jak poprawna interpretacja ? jakie są jej granice ?

-    czy dopuszcza się całkowitą dowolność interpretacji, jeżeli nie ma interpretacji poprawnej ?

SPÓR O KONCEPCJĘ INTERPRETACJI:

- U. ECO (stanowisko zachowawcze) -> należy uszanować tekst; o znaczeniu utworu decyduje: struktura, intencja autora, czytelnik - należy uwzględnić wszystkie te elementy:

-    czytelnik empiryczny (domysły)

-    czytelnik modelowy (postulowany przez tekst wpisany w tekst)

Utwór jest księgą otwartą na nieskończoną liczbę interpretacji. Jednak przekroczenie pewnych granic prowadzi do nadinterpretacji. Falsyfikacja — należy sprawdzić domysły z tekstem całości, musi być zachowana wewnętrzna spójność (to, co się sprawdzi w jednym fragmencie, musi się potwierdzić w innych).

-    R. RORTY (Cambridge) -> nie ma esencjalnych cech tekstu; o odczytaniu decyduje umieszczenie go w kontekście** Tekst nabiera koherencji w użyciu. Nie zmierza do odkrycia jednej prawdy tekstu, ani intencji autora - odczytania mogą być różne. Wybiera się użycie -nie interpretację (anarchizm interpretacyjny).

-    J. CULLER (Cambridge) obrona nadinterpretacji; sam tekst nie rozstrzyga o tym, jakie pytania mu zadamy. Trzeba pytać o to, o czym nie mówi, co ukrywa. Rozróżnienie Wayne’a Bootha:

-    rozumienie = interpretacja -> zadawanie tekstowi pytań, jakie on przewiduje (czytelnik modelowy)

-    nadrozumienie = nadinterpretacja -> szukanie pytań, których on nie przewiduje (rozumrenre szersze)

Polskie literaturoznawstwo:

-    Interpretacja strukturalna (strukturalizm preferuje analizę, poszukiwanie mechanizmów); interpretacja traktowana jest z rezerwą (subiektywna). Sławiński - podział:

-    opis (inwentarz elementów)

-    analiza (zależności między elementami na różnych poziomach)

-    interpretacja (próba zdefiniowania całościowego sensu dzieła)

-    kontekst tekstu (historyczno-literacki)

-    włączenie dzieła w większą całość Całościowa i rmmanentna celowość dzieła.

-    Podejście poststrukturalne

-    M.P. Markowski „Czarny nurt" (dot. twórczości Gombrowicza)

-    E. Kuźma - nawiązanie do Nietzschego; nie ma faktów - są same interpretacje; interpretacja zawsze zmierza do jakiegoś celu - siła perswazji, moc retoryczna - władza; !nterpretaqa - sztuka uwodzenia

-    A Szahaj - nie da się przeprowadzić granicy między tym, co pochodzi z tekstu a co od interpretatora - nie należy dochodzić sensu dzieła poza interpretacją (pragmatyzm)

t Bi