DSC02429

tycznej) i w rozdziale funduszów federalnych (a więc we władzy ekonomicznej). Podobnie, wcześniejsza liczna migracja czarnych Amerykanów z wiejskiego Południa do miast na Północy (patrz rozdz. 11) wywarła znaczący wpływ na stosunki rasowe i gospodarcze w Stanach Zjednoczonych.

Istotne znaczenie mają też zmiany w składzie populacji Stanów Zjednoczonych pod względem wieku, a zwłaszcza zjawisko starzenia się społeczeństwa (patrz rozdz. 12 i 20). Wraz z większym politycznym wpływem grupy wyborców w starszym wieku zmienia się struktura systemu rent i emerytur.

NAUKA I TECHNIKA

Wiedza naukowa prowadzi do postępu w technice, która jest źródłem zmian społecznych. Rozwój samochodu zrewolucjonizował stosunki społeczne. Ludzie zyskali swobodę poruszania się, skutkiem czego osłabła ich więź z najbliższym sąsiedztwem i społecznością; mogą teraz mieszkać i pracować w różnych miejscach. Wynalazek samochodu zmienił stosunki między mężczyznami i kobietami, m.in. sposób umawiania się na spotkanie.

Technika medyczna i lepsza opieka zdrowotna w znacznym stopniu zmieniły przeciętne trwanie życia w większości społeczeństw. Społeczeństwa przed-przemysłowe przeżyły transformację dzięki wynalazkowi silnika i nowym źródłom energii. Nowoczesna technologia komunikacyjna (satelity) zapewnia nieprzerwany przepływ informacji na całym świecie.

Ogbum (1922) uważa, że technika jest główną siłą sprawczą zmian społecznych i kulturowych. Twierdzi, na przykład, że o opłacalności niewolnictwa na południu Stanów Zjednoczonych zadecydował wynalazek maszyny dziewiarskiej. Ogbum zauważa też, że zmiana nie jest równa we wszystkich dziedzinach kultury. Jest on twórcą pojęcia opóźnienie kulturowe, które oznacza tendencję do szybszych zmian w kulturze materialnej niż niematerialnej. Na przykład: większość pracowników biurowych nie wykorzystuje wszystkich możliwości swoich komputerów prawdopodobnie z powodu tzw. lęku przed techniką, wywołanego brakiem odpowiedniego przeszkolenia.

DZIAŁALNOŚĆ

LUDZKA

Zmianę społeczną może spowodować także indywidualna lub zbiorowa działalność wielu jednostek.

DZIAŁANIA JEDNOSTEK

Wielu historyków opisuje dzieje ludzkości z punktu widzenia „teorii wielkich ludzi”, zgodnie z którą historia tworzona jest przez najwybitniejsze jednostki. Historycy ci zajmują się m.in. takimi postaciami, jak Jezus Chrystus, Juliusz Cezar, Karol Marks, Adolf Hitler, Albert Einstein; traktują ich jako wyjątkowe jednostki, których działania zmieniły bieg dziejów. Gdyby ci ludzie się nie urodzili, głosi owa teoria, świat byłby zupełnie inny.

Socjologowie zajmują na ogół odmienne stanowisko. Chociaż uznają wkład wybitnych jednostek w historię, wskazują, że każda z nich jest produ em odrębnego środowiska społecznego i kulturowego; każda jest produktem sw