Najsłynniejsze
Najsłynniejsze
Cyfrowe potencjometry
C
y
f
r
o
w
e
p
o
t
e
n
c
j
o
m
e
t
r
y
Cyfrowe potencjometry
C
y
f
r
o
w
e
p
o
t
e
n
c
j
o
m
e
t
r
y
firmy Xicor
f
i
r
m
y
X
i
c
o
r
firmy Xicor
f
i
r
m
y
X
i
c
o
r
aplikacje
aplikacje
Część 1
Cyfrowe potencjometry elektroniczne z ofertą potencjometrów cyfrowych Nie trzeba się jednak niczego bać - wy-
C
y
f
r
o
w
e
p
o
t
e
n
c
j
o
m
e
t
r
y
e
l
e
k
t
r
o
n
i
c
z
n
e
z
o
f
e
r
t
Ä…
p
o
t
e
n
c
j
o
m
e
t
r
ó
w
c
y
f
r
o
w
y
c
h
N
i
e
t
r
z
e
b
a
s
i
Ä™
j
e
d
n
a
k
n
i
c
z
e
g
o
b
a
ć
w
y
produkowane są obecnie przez wielu firmy Xicor mogą być przestraszone stępująca różnorodność oraz wycofy-
p
r
o
d
u
k
o
w
a
n
e
s
Ä…
o
b
e
c
n
i
e
p
r
z
e
z
w
i
e
l
u
f
i
r
m
y
X
i
c
o
r
m
o
g
Ä…
b
y
ć
p
r
z
e
s
t
r
a
s
z
o
n
e
s
t
Ä™
p
u
j
Ä…
c
a
r
ó
ż
n
o
r
o
d
n
o
Å›
ć
o
r
a
z
w
y
c
o
f
y
wytwórców. Najbardziej znane są wy- zarówno mnogością typów, jak i wy- wanie jednych, a wprowadzanie in-
w
y
t
w
ó
r
c
ó
w
.
N
a
j
b
a
r
d
z
i
e
j
z
n
a
n
e
s
Ä…
w
y
z
a
r
ó
w
n
o
m
n
o
g
o
Å›
c
i
Ä…
t
y
p
ó
w
,
j
a
k
i
w
y
w
a
n
i
e
j
e
d
n
y
c
h
,
a
w
p
r
o
w
a
d
z
a
n
i
e
i
n
roby firm Dallas i Xicor. Osoby, które stępowaniem układów, których funk- nych typów związane są z ciągłym po-
r
o
b
y
f
i
r
m
D
a
l
l
a
s
i
X
i
c
o
r
.
O
s
o
b
y
,
k
t
ó
r
e
s
t
Ä™
p
o
w
a
n
i
e
m
u
k
Å‚
a
d
ó
w
,
k
t
ó
r
y
c
h
f
u
n
k
n
y
c
h
t
y
p
ó
w
z
w
i
Ä…
z
a
n
e
s
Ä…
z
c
i
Ä…
g
Å‚
y
m
p
o
po raz pierwszy mają do czynienia cje i parametry wydają się jednakowe. stępem.
p
o
r
a
z
p
i
e
r
w
s
z
y
m
a
j
Ä…
d
o
c
z
y
n
i
e
n
i
a
c
j
e
i
p
a
r
a
m
e
t
r
y
w
y
d
a
j
Ä…
s
i
Ä™
j
e
d
n
a
k
o
w
e
.
s
t
Ä™
p
e
m
.
Xicor wyprodukował pierwsze potencjo- porównanie lepiej nadają się układy, w których jącego. Gdy końcówka ASE\ jest w stanie wy-
metry EEPOT w roku 1987 w technologii rezystory mają różne wartości, a wypadkowa sokim, funkcja automatycznego zapisu EE-
NMOS. Choć te pierwsze wyroby charaktery- charakterystyka regulacji ma charakter loga- PROM-u jest zablokowana. Stan suwaka
zowały się dużym poborem energii, znalazły rytmiczny (ściślej wykładniczy). można zapisać do pamięci ręcznie, zwierając
szereg zastosowań i przyjęły się na rynku. W ofercie firmy Xicor można znalez
ć po- tę końcówkę do masy za pomocą przycisku -
W roku 1992 wprowadzono drugą generację tencjometry elektroniczne o kilku różnych rysunek 2a. Ponieważ w trybie automatycz-
potencjometrów elektronicznych, wykona- sposobach sterowania. nym zapis odbywa się podczas wyłączania za-
nych w technologii CMOS, co było niewątpli- Najprostsze do zastosowania są potencjo- silania, potrzebny jest dodatkowy kondensator
wym przełomem ze względu na zmniejszenie metry PushPot w ośmionóżkowych obudo- i dioda (czas spadku napięcia od 4V do
poboru prądu. W roku 1995 pojawiły się ukła- wach DIL 3,5V nie może być krótszy niż 2ms).
dy o niskim napięciu zasilania (3V). Dalszym i SO-8. Rysu- Wielu Czytelnikom Elektroniki dla Wszyst-
krokiem było pojawienie się układów trzeciej nek 2 pokazu- kich najbardziej spodobają się właśnie poten-
generacji, charakteryzujących się mniejszymi je przykład cjometry PushPot. Niestety, obecnie w ofercie
szumami i jeszcze mniejszym poborem mocy. wykorzystania firmy występuje tylko jeden układ tego typu,
Potencjometry firmy Xicor oznaczane są potencjometru mianowicie X9511, a wcześniej produkowany
przez producenta skrótem XDCP - Xicor Di- typu PushPot X9514 zniknął z oferty, dlatego należy dokła-
gitally Controlled Potentiometer. Od daw- z ręcznym dnie poznać właściwości układów z interfej-
na docenianą zaletą układów firmy Xicor jest (2a) i automa- sem 3-wire, bo właśnie one są najczęściej sto-
obecność nieulotnej pamięci EEPROM, dzię- tycznym (2b) sowane w prostszych konstrukcjach. Układom
ki której nastawy zapisem do tego typu poświęcono dalszą część artykułu.
potencjometrów wewnętrznej Oddzielną grupę tworzą kostki z interfej-
są zachowywane pamięci EE- sami SPI (serial peripherial interface) oraz
po wyłączeniu PROM. Przy- 2-wire (który może współpracować z popu-
i włączeniu zasi- ciski Góra, larną szyną I2C). Przeznaczone są one do ste-
lania. Dlatego po- Dół pozwalają Rys. 1 Zasada budowy rowania przez mikroprocesor lub komputer.
tencjometry te  przesuwać potencjometru cy- Oprócz typowych potencjometrów Xicor
oznaczane są także EEPOT lub E2POT. suwak poten- frowego produkuje układy zawierające potencjometry
Potencjometr cyfrowy jest w rzeczywisto- c j o me t r u
ści zespołem wielu (np. 100) rezystorów w obydwie strony. Do-
i przełączników CMOS. Logiczne układy ste- datkowa końcówka
rujące włączają odpowiednie klucze odpowie- ASE\ (auto store enable)
dnio do zawartości licznika. Rysunek 1 poka- pozwala zapisywać stan
zuje ogólną zasadę budowy układów scalo- suwaka do nieulotnej
nych tego typu. W praktyce w strukturze za- pamięci EEPROM. Gdy
warte jest od 16 do 256 przełączników, a rezy- jest stale w stanie ni-
storów zawsze o jeden mniej. Jeśli wszystkie skim, automatyczny
rezystory składowe są jednakowe, uzyskuje się cykl zapisu dokonywany
potencjometr o charakterystyce liniowej. Do jest przy każdym wyłą-
regulacji głośności w urządzeniach audio nie- czaniu(!) napięcia zasila- Rys. 2 Wykorzystanie potencjometru typu PushPot
Elektronika dla Wszystkich
39
Najsłynniejsze aplikacje
i komparatory Pozostałe kostki są zasilane pojedynczym mają wewnętrzną przetwornicę i w rezultacie
Digitally
bÄ…dz
wzmacnia- napięciem (single supply), zwykle 5V. dopuszczalny zakres napięć VH/VL na końców-
Controlled
cze operacyjne - Rubryka VH/VL pokazuje, jaki zakres na- kach potencjometru jest większy niż napięcie za-
Potentiometers
zobacz rysunek 3. pięć dozwolony jest dla wszystkich końcówek silania. W innych ograniczony jest do napięcia
potencjometru (wyprowadzeń oznaczonych zasilania (części analogowej, czyli V-...V+).
Układy z inter- (XDCP)
fejsami I2C (2-wi- Quad 256 Tap VH/RH, VW/RW, VL/RL). Niektóre układy Liczba 2,7 lub 3 w kolumnie opcja wska-
re) oraz SPI prak- zuje, że dostępne są wersje niskonapięciowe
X9250 U, T SPI
tycznie nie nadajÄ… (2,7V; 3V), o oznaczeniu np. X9317-2.7.
X9258 U, T I2C
się do sterowania Oprócz poboru prądu w trybie aktywnym
Quad 64 Tap
 na piechotę (Icc), podano także prąd pobierany w trybie
X9241 Y, W ,U, M
i będą wykorzy- uśpienia StandBy (ISB). W trybie tym nasta-
SPI
stywane przez wy potencjometru zostają zachowane, a część
X9400Y,W SPI
osoby potrafiÄ…ce cyfrowa (sterujÄ…ca) prawie nie pobiera prÄ…du.
X9401 W SPI
programować mi- Dalszych szczegółów należy szukać
krokontrolery. Po- X9408Y,W I2C w kartach katalogowych i notach aplikacyj-
nych, dostępnych pod adresem
nieważ takie oso- X9409 W I2C
by zazwyczaj ma- www.xicor.com.
Dual 64 Tap
ją komputery i do- Rys. 3 Układ typu Smart Analog Koniec części 1.
X9221 Y, W, U SPI
stęp do Internetu,
X9410 Y, W SPI
mogą bez kłopotu Tab. 2 Piotr Górecki
X9418 Y, W I2C
ściągnąć wszyst-
Digitally Controlled Potentiometers XDCPs
Single 100 Tap
kie niezbędne in- Uwaga! Typy zaznaczone kursywą nie są zalecane do nowych opracowań
X9C102 3wire
formacje z sieci.
Vcc Icc ISB
Typ Opis Opcja VH/VL V+ V-
(V) (mA) (µA)
X9C103 3wire
Dlatego układy
Quad 256 Tap
takie nie sÄ… szcze- X9C104 3wire
SPI, -5,5V to +2,7V to +5,5 -2,7V to
X9250U X9250T 4,5-5,5 0,4 1
dual supply +5,5V V -5,5V
gółowo omawia-
X9C303 3wire
-2,7 2,7-5,5 0,4 1
ne w niniejszym I2C, -5,5V to +2,7V to +5,5 -2,7V to
X9C503 3wire
X9258U X9258T 4,5-5,5 0,4 1
dual supply +5,5V V -5,5V
artykule. (Oprócz
X9312 Z,W,T 3wire -2,7 2,7-5,5 0,4 1
kart katalogo- Quad 64 Tap
X9317 W,U 3wire
-5,5V to
wych warto ścią- X9241Y X9241W X9241U X9241M I2C 4,5-5,5 3 500 na na
+5,5V
Single 64 Tap
gnąć notę aplika- X9241W -2,7 2,7-5,5 0,4 1 0 to 5,5V
X9420Y,W* SPI SPI, dual sup -5,5V to +2,7V to +5,5 -2,7V to
cyjnÄ… AN-88 X9400Y X9400W 4,5-5,5 0,4 1
ply +5,5V V -5,5V
X9421 W* SPI
i program X9400W -2,7 2,7-5,5
0V to
X9428Y,W I2C
XK9241.EXE) X9401W SPI 4,5-5,5 0,4 1 na na
+5,5V
Skrócony wy- X9429 W* I2C
X9401W -2,7 2,7-5,5 0,4 1
I2C, 4,5-5,5 2,7- -5,5V to + +2,7V to +5,5 -2,7V
kaz potencjome- X9408Y X9408W -2,7 0,4 1
Single 32 Tap
dual supply 5,5 5,5V V to -5,5V
trów XDCP oraz X9408W -8.25
X9313 Z,W,U,T 3wire
0V to
pokrewnych ukła- X9409W I2C 4,5-5,5 0,4 1 na na
+5,5V
X9315 W,N 3wire
dów z komparato- X9409W -2,7 2,7-5,5 0,4 1
X9015 U 3wire
Dual 64 Tap
rami i wzmacnia-
-5,5V to
Single 16 Tap X9221Y X9221W X9221U I2C 4,5-5,5 3 500 na na
czami operacyj- +5,5V
SPI, -5,5V to +2,7V to +5,5 -2,7V
X9116 W 3wire
nymi, dostępnych X9410Y X9410W 4,5-5,5 0,4 1
dual supply +5,5V V to -5,5V
32 Tap PushPOTs
na poczÄ…tku roku -2,7 2,7-5,5 0,4 1
I2C, -5,5V to +2,7V to +5,5 -2,7V
X9418Y X9418W
2000, zawarty jest X9511 Z,W PushPot 4,5-5,5 0,4 1
dual supply +5,5V V to -5,5V
w tabeli 1. -2,7 2,7-5,5 0,4 1
Single 100 Tap 3-wire
Dla bardziej
Smart Analog
X9C102 1K 4,5-5,5 3 500 -5,5V to +5,5V na na
zaawansowanych X9C103 10K 4,5-5,5 3 500 -5,5V to +5,5V na na
Op Amps
X9C104 100K 4,5-5,5 3 500 -5,5V to +5,5V na na
i dociekliwych
X9C303 32K 4,5-5,5 3 500 -5,5V to +5,5V na na
X9430 SPI
przeznaczona jest X9C503 50K 4,5-5,5 3 500 -5,5V to +5,5V na na
X9438 I2C
X9312W X9312U X9312T 1K 0-15V 4,5 - 5,5 3 1000 0 to +15V na na
tabela 2 i rysu-
X9317W X9317U 4,5-5,5 0,4 1 0V to +5,5V na na
Comparators
nek Rodzina X9317Z -2,7 2,7-5,5
Single 64 Tap
X9440 Y, W SPI
XDCP, które po-
SPI,
X9420Y X9420W 4,5-5,5 0,4 1 0V to +5,5V na na
mogÄ… przeanali- X9448 Y, W I2C
dual supply
-2,7 2,7-5,5
zować całą ofertę.
X9421W SPI 4,5-5,5 0,4 1 0V to +5,5V na na
Oznaczenie dual
-2,7 2,7-5,5
* w opracowaniu
I2C, +2,7V to -2,7V to
supply wskazuje, X9428Y X9428W 4,5-5,5 0,4 1 -5,5V to +5,5V
Wartości rezystancji
dual supply +5,5V -5,5V
że układ jest zasi- -2,7 2,7-5,5
&!
(&!):
X9429W I2C 4,5-5,5 0,4 1 0V to +5,5V na na
lany napięciem
-2,7 2,7-5,5
Z=1k, Y=2k, W=10k,
podwój nym.
Single 32 Tap 3-wire
U=50k, T=100k,
X9313Z X9313W X9313U X9313T 4,5-5,5 3 500 -5V to +5V na na
Część cyfrowa
-3 3.0-5,5 3 500
M=2k, 10k, 50k
jest zasilana na-
X9315W X9315U X9315T X9015U 4,5-5,5 0,4 1 0V to +5,5V na na
Single 16 Tap 3-wire
N=500k
pięciem Vcc (ty-
X9116W 4,5-5,5 0,4 1 0V to +5,5V na na
powo +5V), część
-2,7 2,7-5,5
32 Tap Pushpots
analogowa napiÄ™-
X9511W X9511Z 4,5-5,5 3 500 -5V to +5V na na
ciami V- i V+. Tab. 1
Elektronika dla Wszystkich
40
Najsłynniejsze aplikacje
Interfejs 3-wire a potem w czasie pracy stale pozostawać podano wcześniej, rosnące zbocze na \CS
Uproszczony schemat blokowy scalonego w spoczynku. w chwili, gdy wejście INC jest w stanie
potencjometru cyfrowego z interfejsem 3-wire Co bardzo ważne, rosnące zbocze na wej- H powoduje zapamiętanie położenia suwaka
pokazany jest na rysunku 4. Rysunek 5 po- ściu \CS, podczas gdy na wejściu INC jest w wewnętrznej, nieulotnej pamięci EE-
kazuje rozkład wyprowadzeń wersji DIL oraz stan wysoki, powoduje zapisanie  położenia PROM. Oznacza to, że zapis do pamięci wy-
standardowej SMD typu SO-8 (uwaga - je- suwaka do wewnętrznej, nieulotnej pamięci konywany jest po każdym naciśnięciu i zwol-
szcze mniejsze wersje SMD w obudowach EEPROM przed przejściem w stan spoczyn- nieniu przycisku sterującego.
TSSOP i MSOP mają odmienny układ wy- kowy. Rosnące zbocze na \CS i obecność sta- Szybkość przesuwu suwaka przy ciągłym
prowadzeń). Końcówki VH, VL, VW odpo- nu niskiego na INC powoduje przejście do naciskaniu można dobrać dowolnie, zmienia-
wiadają wyprowadzeniom zwykłego poten- stanu spoczynku bez zapisania ostatniego po- jąc wartość R5 w zakresie 10k...2,2M&!.
cjometru. Oznaczenia H (high - górny) oraz łożenia suwaka - w pamięci pozostanie jakieś Układ z rysunku 6 jest zalecany przez pro-
L (low - dolny) są umowne i dotyczą sposo- zapisane tam wcześniej położenie suwaka. ducenta i nie powinien sprawić żadnych nie-
bu sterowania; nie są natomiast związane Takie właściwości umożliwiają wybór spodzianek. Oczywiście kostki z interfejsem 3-
z biegunowością napięć na tych końcówkach funkcji potrzebnej w danym zastosowaniu: wire mogą też być sterowane przez mikropro-
(co oznacza, że końcówka VL może mieć po- albo po włączeniu napięcia zasilającego cesor. Wtedy linie INC oraz U/D będą wspól-
tencjał wyższy niż VH). układ suwak zawsze znajduje się w tej samej ne dla wielu kostek, natomiast końcówki \CS
Dostępne obecnie potencjometry XDCP pozycji, albo przywracana jest ostatnia pozy- umożliwią wybranie konkretnego układu. Przy
z interfejsem 3-wire są zamykane w jednako- cja sprzed wyłączenia napięcia. takim zastosowaniu, aby uniknąć niespodzia-
wych 8-nóżkowych obudowach, mają iden- Właściwości wejść sterujących zebrane są nek, trzeba sprawdzić w karcie katalogowej
tyczny układ wyprowadzeń i są zasilane po- w tabeli 3. Choć podane właśnie zasady ste- wymagania czasowe dotyczące przebiegów
jedynczym napięciem dodatnim względem rowania mogą się wydać dość trudne, sterujących. Warto również zajrzeć do noty
masy, czyli końcówki 4. Jednak dzięki zasto- w praktyce można wykorzystać prosty układ aplikacyjnej AN-92, gdzie omówiono niebez-
sowaniu wewnętrznego podwajacza napięcia do ręcznego sterowania, pokazany na rysun- pieczeństwo zmiany stanu potencjometru tuż
przy takim pojedynczym zasilaniu dopu- ku 6. Dodanie jednej popularnej kostki po włączeniu zasilania, gdy wejście \CS nie
szczalny zakres napięć na końcówkach VH, CMOS 4093 i kilku elementów dyskretnych jest w tym czasie w stanie wysokim (nie jest
VL, VW jest znacznie szerszy - zazwyczaj pozwala sterować pracą układu za pomocą podciągnięte rezystorem do plusa zasilania).
ą5V. Szczegóły zawarte są w tabeli 2. dwóch przycisków (GÓRA, DÓA
).
Zasada pracy interfejsu 3-wire jest bardzo W stanie spoczynku, gdy żaden z przyci- Wersje
prosta. Wejście INC (increment) jest wej- sków nie jest wciśnięty, na wejściach bramki Liczba dostępnych wersji podobnych
ściem sygnału taktującego, zmieniającego po- A występują stany wysokie, a na jej wyjściu kostek z interfejsem 3-wire może przypra-
łożenie suwaka. Każde opadające zbocze na stan niski. Generator z bramką C nie pracuje. wić niejednego Czytelnika o ból głowy.
tym wejściu powoduje przesunięcie suwaka Na wyjściu bramki B panuje stan wysoki. Jednak po krótkiej analizie można bez tru-
 o jedną pozycję . Kierunek przesuwania jest Naciśnięcie któregokolwiek z przycisków du zrozumieć różnice. Przede wszystkim
wyznaczony przez stan logiczny na wejściu powoduje pojawienie się stanu wysokiego na należy pamiętać, że wszystkie dostępne
U/D (up/down). Jak wskazuje oznaczenie, wyjściu bramki A. W pierwszej kolejności obecnie układy z tym interfejsem mają
stan wysoki na wejściu U/D powoduje prze- przez diodę D1 szybko naładuje się C1, identyczny rozkład wyprowadzeń. Różnią
suwanie w górę, czyli w stronę końcówki VH, bramka B zmieni stan i stan niski na wejściu się tylko ilością kroków regulacji (czyli
stan niski - w dół, w kierunku VL. Podobnie \CS (n.7) zezwoli na pracę kostki U1. Po liczbą rezystorów), dopuszczalnymi zakre-
jak w zwykłym potencjometrze obrotowym, chwili wyznaczonej przez R4C2 zostanie
po osiągnięciu jednej ze skrajnych pozycji, uruchomiony generator na bramce C. Już
suwak pozostaje w niej (a nie przeskakuje na pierwsze, krótkie naciśnięcie któregokolwiek
przeciwległą skrajną), co jest istotną zaletą. przycisku spowoduje pojawienie się ujemne-
Końcówka \CS (Chip Select) jest wej- go zbocza na wejściu INC (n. 1 U1) i skok
ściem zezwalającym. Stan niski umożliwia suwaka o jedną pozycję. Gdy przycisk będzie
pracę, to znaczy pozwala zmieniać stan po- naciskany długo, pracujący generator C bę-
tencjometru. W obecności napięcia zasilają- dzie przesuwał suwak, aż ten dojdzie do jed- Tab. 3
cego, gdy wejście \CS ma stan wysoki, układ nej z pozycji skrajnych i tam się  zatrzyma .
scalony jest w stanie spoczynku, w którym Po zwolnieniu przycisku, na wyjściu bram- sami napięć zasilania i napięć na końców-
pobór prądu jest radykalnie zmniejszony, ki A pojawi się stan niski. Kondensator C2 kach potencjometru oraz charakterystyką
przy czym sam potencjometr może normal- szybko rozładuje się przez diodę i unieruchomi regulacji (liniowa / logarytmiczna). Starsze
nie pracować, a suwak pozostaje w ostatnio generator C, wymuszając na jego wyjściu wersje wycofane z oferty, obecne jeszcze
osiągniętym położeniu. Oznacza to, że układ i nóżce1 U1 stan wysoki. Po krótkim czasie na rynku, miały gorsze niektóre parametry,
może być  budzony tylko na czas regulacji, opóz
nienia, wyznaczonym przez R3C1, wyj- na przykład pobierały więcej prądu lub
ście bramki powróci do stanu wysokiego. Jak miały mniejszą liczbę rezystorów.
Na przykład układ X9314 nie jest już pro-
dukowany, bo został zastąpiony niemal iden-
tyczną kostką X9C303 o większej liczbie kro-
ków regulacji (100 zamiast 32) oraz innej re-
zystancji (30k&! zamiast 10k&!).
Starsza liniowa kostka X9313 (32 stopnie)
jest wypierana przez nowsze 100-stopniowe ro-
dziny X9CMME, czyli X9C102, 103, 104, 503
(odpowiednio 1k&!, 10k&!, 100k&!, 50k&!). Co
istotne, liniowy układ X9312 przy zasilaniu po-
Rys. 4 Układ z interfejsem 3-wire Rys. 5 Rozkład wyprowadzeń jedynczym napięciem +5V ma dopuszczany
Elektronika dla Wszystkich
41
Najsłynniejsze aplikacje
zakres napięć na końcówkach potencjometru układy trzeba jednak zwracać uwagę na do-
(n. 3, 5, 6) równy 0....+15V, a nie ą5V, jak puszczalny zakres napięć na końcówkach
wszystkie wcześniej wymienione. Jest to bar- potencjometru.
dzo pożyteczna właściwość w niektórych za- W nocie aplikacyjnej AN-51 można zna-
stosowaniach; umożliwia na przykład sterowa- lez
ć schemat i opis układu cyfrowej regulacji
Zalecany zakres temperatur pracy: 0...+70oC
nie analogowym procesorem dz
więku z pomocą mikroprocesora głośności, balansu
Dopuszczalny zakres temperatur pracy: -65...+135oC
(LM1036, TDA1524), zasilanym napięciem i barwy dz
więku z analogowym procesorem
PrÄ…d zasilania w stanie aktywnym: typ. 1mA max 3mA
12V. LM1036 i jedną poczwórną kostką X9241,
PrÄ…d zasilania w spoczynku: typ. 0,2mA max 0,5mA
sterowanÄ… przez szynÄ™ I2C.
Moc wydzielana we wszystkich rezystorach potencjo-
metru: do 10mW
(red)
Maksymalny prÄ…d suwaka (wyprowadzenia VW): 1mA
Rezystancja suwaka (kluczy CMOS): typ 40&!, max 100&!
Pojemności potencjometru (rysunek 7): 10...25pF
Tolerancja rezystancji: Ä…20%
Współczynnik temperaturowy rezystancji
Ä…300...Ä…600ppm/oC
Szumy potencjometry: -120dBV
Trwałość pamięci EEPROM: min 100000 cykli zapisu
Trwałość danych w pamięci: 100 lat
Tab. 4
CiÄ…g dalszy ze strony 35
Rys. 6 Zalecany układ ręcznego stero- Kondensatory C1, C28- C30 filtrują napięcie zasilające układ. Do
wania gniazd Z1 i Z2 powinien być dołączony wyświetlacz, którego sche-
mat znajduje się na rysunku 2. Jak widać, bargrafy W1  W8 zosta-
ły połączone w matrycę, która razem tworzy sieć 80 diod LED. Roz-
Kluczowe parametry mieszczenie elementów na płytkach zostało pokazane narysunkach
Generalnie wszystkie układy z interfejsem 3- 3...5. Analizator został zmontowany na trzech dwustronnych płyt-
wire mogą być zasilane napięciem 4,5...5,5V. kach, złożonych w tzw. kanapkę. Można spróbować zmienić układ
Istnieją też wersje niskonapięciowe pracują- LM3916 na LM3915 lub na liniowy LM3914 i sprawdzić wizualnie
ce przy napięciach zasilania 2,7...5,5V. Mają działanie analizatora z takimi układami.
one na końcu oznaczenia dodatkowe ozna- Marcin Wiązania
czenie 2.7, na przykład X9317-2.7. Podsta-
wowe parametry zebrane sÄ… w tabeli 4.
Podany współczynnik temperaturowy
rezystancji, istotny przy zastosowaniach
2-końcówkowych (w roli rezystora regulo-
wanego wg rysunku 8) jest bardzo nieko-
rzystny - może wynosić ą300 a nawet
Ä…600ppm/oC. Jednak przy zastosowaniach
3-końcówkowych (w roli potencjometru
dzielącego napięcie wg rysunku 9) stabil-
ność jest bardzo dobra i wynosi
Ä…20ppm/oC.
Przykłady wykorzystania
Niektóre przykłady zastosowania poten-
cjometrów elektronicznych (z dowolnym in-
terfejsem) pokazane sÄ… na rysunkach
10...19. Pochodzą one głównie z not aplika- Rys. 2
cyjnych AN-115, AN124 i AN-133. Wszyst-
kie te przykłady wskazują, że zakres zasto- Od Redakcji. Ten interesujący układ nie trafił do działu
sowań potencjometrów cyfrowych jest E-2000 przede wszystkim ze względu na usterki w działaniu.
wręcz nieograniczony. Projektując własne dwóch kanałów o najwyższych częstotliwościach.
Elektronika dla Wszystkich
42
Najsłynniejsze aplikacje
Rys. 7 Szkodliwe pojemności
wewnętrzne
Rys. 8 Tryb -
zmienny Rys. 9 Tryb -
rezystor potencjometr
Rys. 16 Generator (2)
Rys. 10 Filtr pasmowy strojony Rys. 13 Generator (1) Rys. 17 Mnożnik pojemności
Rys. 11 Przesuwnik fazy Rys. 14 Przerzutnik Schmitta o zmien- Rys. 18 Układ polaryzacji
nej histerezie (zerowania)
Rys. 12 Wzmacniacz nieodwracający Rys. 15 Indukcyjność Rys. 19 Regulowany zasilacz
Elektronika dla Wszystkich
43