00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/12/10 10:06 AM Page 3
Marek K. Barański
Teresa Chynczewska-Hennel
Andrzej Szwarc
Dzieje POLSKIEJ
dyplomacji
od X wieku do 1918 roku
(od początków państwa polskiego
do odzyskania niepodległości)
00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/11/10 6:44 PM Page 8
00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/11/10 6:45 PM Page 9
00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/11/10 6:45 PM Page 10
Od ksz
państwow
RZE CZY
OBOJ GA
00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/11/10 6:45 PM Page 12
43
00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/11/10 6:45 PM Page 13
ał
stwo polskie zacz´Å‚o ksztaÅ‚towaç si´ w koÅ‚
-
cu IX wieku. Twórcami jego byli przodkowie Piastów:
Siemowit, Lestek i SiemomysÅ‚. ZdoÅ‚ali oni narzuciç
wÅ‚adz´ współplemieÅ‚
com zamieszkującym ziemie leŻą-
ce mi´dzy Gnieznem i Poznaniem, a nast´pnie rozsze-
rzyli zasi´g swego panowania na sÄ…siednie plemiona.
Dopóki granice tworzonego pał
stwa nie przylegały do
terenów innych władców ówczesnej Europy, rządzący
nie musieli utrzymywaç z nimi oficjalnych kontaktów.
Jednak, kiedy na początku drugiej połowy X stulecia pał
stwo piastowskie za-
cz´Å‚o bezpoĘrednio graniczyç z Czechami i Niemcami, podj´cie dziaÅ‚aÅ‚
dy-
plomatycznych okazaÅ‚o si´ juÅ» niezb´dne.
o Mieszku I zawdzi´czamy saskiemu kronikarzo-
Pierwsze informacje
wi Widukindowi. Pod rokiem 963 zapisał on, Że margrabia Marchii
Wschodniej Gero, po ci´Å»kich walkach, w których zostaÅ‚ powaÅ»nie ranny,
podporzÄ…dkowaÅ‚ królowi niemieckiemu plemi´ A
uŻyczan. W tym samym
czasie toczyÅ‚a si´ wojna mi´dzy ksi´ciem Polan Mieszkiem a Wieletami,
dowodzonymi przez saskiego banit´ Wichmana. Wojn´ t´ Mieszko prze-
grał, a w jednej z bitew zginął jego brat.
zmusiÅ‚y ksi´cia do dziaÅ‚ania. RozpoczÄ…Å‚ od rozmów ze
Te wydarzenia
swym południowym sąsiadem, władcą Czech Bolesławem. W ich wyniku
doszÅ‚o do zawarcia sojuszu, przypiecz´towanego maÅ‚Å»eÅ‚
stwem Mieszka
z córką Bolesława  Dobrawą. W tym samym czasie został zawarty sojusz
polsko-niemiecki, w którym Mieszko, jako sÅ‚abszy partner, zobowiÄ…zaÅ‚ si´
do płacenia trybutu władcy Niemiec, za co został uznany przyjacielem ce-
sarza. KsiÄ…Å»´ zdecydowaÅ‚ si´ takÅ»e na przyj´cie chrztu i chrystianizacj´
swego pał
stwa, musiaÅ‚ wi´c nawiÄ…zaç kontakty dyplomatyczne z papieskim
Rzymem. Chrzest Polski odbyÅ‚ si´ w roku 966, a juÅ» w dwa lata póęniej
prowadzÄ…cy polskÄ… misj´ chrystianizacyjnÄ… Jordan zostaÅ‚ wyĘwi´cony na
biskupa misyjnego podległego wyłącznie papieŻowi.
na przyj´cie nowej wiary, ksiÄ…Å»´ Mieszko realizowaÅ‚ dale-
DecydujÄ…c si´
kowzroczne plany. Z chrzeĘcijał
stwem zetknÄ…Å‚ si´ juÅ» w pierwszych latach
swych rzÄ…dów, gdy odwiedzaÅ‚ Prag´, a potem Niemcy, by zawrzeç sojusz
z Ottonem I. Byç moÅ»e zrobiÅ‚y na nim wraÅ»enie kamienne koĘcioÅ‚y, mógÅ‚
teÅ» zainteresowaç si´ ideami religijnymi chrzeĘcijan. Jednak równie waÅ»ne
 a moŻe nawet istotniejsze  były polityczne skutki zmiany wiary. Spo-
dziewaÅ‚ si´ Mieszko, Å»e nowa religia pozwoli mu zintegrowaç paÅ‚
stwo. Był
teŻ Ęwiadomy, Że władcy pogał
scy są traktowani przez chrzeĘcijan z pogar-
dÄ…. PragnÄ…c uzyskaç status równy wÅ‚adcy Czech czy ksiÄ…Å»´tom niemieckim,
przyjÄ…Å‚ chrzest i sprzymierzyÅ‚ si´ z cesarzem; dzi´ki temu pod koniec Å»ycia
byÅ‚ uznawany za równego niemieckim margrabiom i ksiÄ…Å»´tom. Po Ęmierci
Dobrawy Mieszko oÅ»eniÅ‚ si´ nawet z córkÄ… jednego z najwybitniejszych
w owym czasie ksiąŻąt niemieckich, margrabiego Teodoryka, spowinowaca-
OD KSZTAA
TOWANI A SI ó
13
jÄ…c si´ z arystokracjÄ… zachodniego cesarstwa. PAÄ„STWOWOÂCI POLSKI EJ &
00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 17
ska, bogate podarunki  wszystko to było bez wątpienia równieŻ działaniem
dyplomatycznym polskiego wÅ‚adcy. W ten sposób pokazaÅ‚ on pot´g´ i bo-
gactwo swego pał
stwa, zaskarbiając sobie jednoczeĘnie przyjaęł
Niemców.
jednak były polityczne wyniki zjazdu. W Gnieęnie zo-
NajwaŻniejsze
stało ustanowione arcybiskupstwo gnieęnieł
skie, na czele którego
postawiono, zgodnie z ustaleniami poczynionymi w Rzymie, brata Woj-
ciecha, Radzyma-Gaudentego. Ponadto utworzono podległe Gnieznu trzy
biskupstwa. Nowe katedry powstały w Krakowie, we Wrocławiu i w Koło-
brzegu. Została teŻ zorganizowana diecezja poznał
ska, na której czele po-
stawiono Ungera, dotychczasowego polskiego biskupa misyjnego. Nadal
pozostawaÅ‚ on zaleÅ»ny bezpoĘrednio od papieÅ»a. Diecezj´ poznaÅ‚
skÄ… pod-
porządkowano Gnieznu dopiero po Ęmierci Ungera.
gnieęnieł
skiego doszło teŻ do podniesienia rangi polskiego
Podczas zjazdu
wÅ‚adcy. Cesarz Otton III naÅ‚oÅ»yÅ‚ bowiem na gÅ‚ow´ BolesÅ‚awa cesarskÄ… ko-
ron´ i nazwaÅ‚ go swym bratem i sprzymierzeÅ‚
cem Cesarstwa. Ofiarował
mu ponadto włóczni´ Ęw. Maurycego wraz z gwoÄ™dziem z krzyÅ»a Chrystu-
sa. NaÅ‚oÅ»enie cesarskiej korony na gÅ‚ow´ BolesÅ‚awa oznaczaÅ‚o zgod´ na je-
go koronacj´ królewskÄ…, której dokonaç mógÅ‚ tylko arcybiskup po wcze-
Ęniejszym uzyskaniu zgody papieŻa i cesarza. Podniesienie Polski do rangi
królestwa i uznanie jej władcy za króla było decyzją cesarza Ottona III,
który pragnÄ…Å‚, aby jego cesarstwo skÅ‚adaÅ‚o si´ z równoprawnych królestw;
jednym z nich miaÅ‚a byç teÅ» Polska. NiewÄ…tpliwie jednak na podj´cie tej
decyzji wpływ miały działania polityczne, zbrojne i dyplomatyczne Bole-
sława Chrobrego.
w zamian obdarowaÅ‚ cesarza cz´Ä˜ciÄ… relikwii spoczywajÄ…cego
Bolesław
w Gnieęnie Ęw. Wojciecha oraz oddał do jego dyspozycji oddział trzystu
rycerzy. Mieli oni wesprzeç cesarza w wyprawie do Rzymu.
zjazdu gnieęnieł
skiego został wczeĘniej przygotowany przez obie
Program
strony. JuŻ w poprzednim roku postanowiono, Że arcybiskupem zostanie brat
Ęw. Wojciecha. Przed przybyciem do Gniezna cesarz kazaÅ‚ przygotowaç oÅ‚-
tarz ze zÅ‚ota, pod którym miaÅ‚y byç pochowane szczÄ…tki nowego Ęwi´tego.
Mimo to w trakcie spotkania doszło do małych nieporozumieł
: biskup Unger
zaprotestowaÅ‚ przeciw utworzeniu arcybiskupstwa. RodzÄ…cy si´ konflikt za-
Å»egnano dzi´ki rozmowom prowadzonym mi´dzy Ottonem i BolesÅ‚awem.
juŻ dwa lata po zjeędzie gnieęnieł
skim nastąpiła gwałtowna
Niestety,
zmiana sytuacji. ZmarÅ‚ Otton III, na jego nast´pc´ wybrano ksi´cia ba-
warskiego Henryka. Nowy król niemiecki zupełnie inaczej niŻ jego po-
przednik wyobraŻał sobie Cesarstwo. Nie dąŻył juŻ do powstania impe-
rium, w którym równe sobie królestwa uznawaÅ‚yby wÅ‚adz´ cesarza; pragnÄ…Å‚
natomiast, aby pał
stwa takie jak Polska podlegały królowi wschodnich
Franków, a wi´c królestwu niemieckiemu. W takim Cesarstwie BolesÅ‚aw
Chrobry zostałby zdegradowany do rangi jednego z wielu ksiąŻąt króle-
OD KSZTAA
TOWANI A SI ó
stwa, na co oczywiĘcie nie mógÅ‚ si´ zgodziç. 17
PAÄ„STWOWOÂCI POLSKI EJ &
00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 19
19
00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 21
21
00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 27
27
00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 29
29
00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 35
35
00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 37
37
+00004_DYPLOMACJA C bibliografia kor 04 Q7:Layout 1 10/12/10 10:00 AM Page 336
PROJEKT GRAFICZNY
Maciej Buszewicz
Małgorzata Jurko
Współpraca przy realizacji albumu
Małgorzata Mroczkowska
Krzysztof Szczepanik
Biuro Archiwum i ZarzÄ…dzania InformacjÄ…
Ministerstwa Spraw Zagranicznych
REDAKCJA
Tomasz Chomiszczak
Anna Chudzik
KOORDYNACJA PRAC
REDAKCYJNYCH
Anna Chudzik
Jakub Kinel
Joanna Kułakowska-Lis
KOREKA
BogusÅ‚awa J´drasik
Kinga Zarych
PRZYGOTOWANIE
ZDJóå DO DRUKU
Piotr Ligier
DRUK
Gorenjski Tisk, Kranj
Printed in Slovenia
WYDAWCA
Wydawnictwo Bosz
ISBN 978-83-7576-116-0
©Copyright by Bosz, Olszanica 2010
Design and layout copyright by
©
Maciej Buszewicz, Warsaw 2010
Wydanie pierwsze
Wydawnictwo
Biuro: ul. Przemysłowa 14
38-600 Lesko
tel. [phone]
faks [phone]
[e-mail]
www.bosz.com.pl