SPIS TREŚCI
Wokół dydaktyki
Krystyna A
uniewska  konsultant ds. języka niemieckiego w CEN
Projekty w nauczaniu języków obcych ......................................................................................................1
Anna Alicja Sosnowska  nauczyciel Przedszkola Samorządowego nr 77 w Białymstoku
Zaburzenia rozwojowe jako przyczyny niepowodzeń szkolnych ............................................................3
Wychowanie i profilaktyka
Anna Alicja Sosnowska  nauczyciel Przedszkola Samorządowego nr 77 w Białymstoku
Rola oddziaływań wychowawczych w kształtowaniu się obrazu własnej osoby i samooceny dzieci 8
Dyskusje, polemiki, kontrowersje
Jadwiga Czy\
ewska  konsultant ds. edukacji wczesnoszkolnej
Katarzyna Gagan  konsultant ds. informatyki
Technologia wspierająca rozwój małego dziecka...................................................................................11
Z \
ycia szkół i placówek
Beata Cylwik  nauczyciel Zespołu Szkół im. Ks. Jerzego Popiełuszki w Juchnowcu Górnym
Wizyta w Weidenbergu z Unią Europejską w tle .....................................................................................13
Barbara Dudzicz  nauczyciel Publicznego Gimnazjum w Narwi
Mobilność szkolnej kadry edukacyjnej....................................................................................................15
Anna Kędzio  nauczyciel Szkoły Podstawowej Nr 47 im. Jana Klemensa Branickiego w Białymstoku
Jolanta Wierzbicka - nauczyciel Szkoły Podstawowej Nr 47 im. Jana Klemensa Branickiego w Białymstoku
Projekt  Comenius LLP realizowany w Szkole Podstawowej Nr 47 ....................................................16
Beata śoch - nauczyciel Szkoły Podstawowej Im. Szarych Szeregów w Bielsku Podlaskim
Nagroda w Ogólnopolskim Konkursie Literackim  Ojczyznę kocham bardziej ni\
własne serce ....18
Nowości pedagogiczne
Jolanta Bakier  nauczyciel bibliotekarz w CEN
Zbiory Specjalne wzbogaciły się o kolejne filmy edukacyjne................................................................20
CEN informuje
Urszula Roman  konsultant ds. edukacji humanistycznej w CEN
Najlepsi młodzi poloniści, uczestnicy etapu rejonowego II Ogólnopolskiego Konkursu  Słowo daję 21
Ogólnopolski Konkurs Krasomówczy im. Hanki Bielickiej....................................................................22
Alina Mikołajczuk  konsultant ds. edukacji matematyczno  przyrodniczej w CEN
Konkurs Kangur i Kangurek matematyczny 2008...................................................................................23
Komitet  Antica Fiera Santa Lucia di Piane organizuje IV europejski konkurs  Opisz średniowiecze ....24
IV Sesja Sejmu Dzieci i Młodzie\
y ..........................................................................................................25
Wiesława Suchocka  konsultant ds. informatyki w CEN
Dodatkowy termin szkolenia w ramach projektu MEN  Pracownie komputerowe dla szkół ............26
Artur Brzeziński  konsultant ds. edukacji europejskiej
Je\
eli chcesz zrozumieć, co naprawdę dzieje się w umyśle ucznia......................................................27
 Wokół dydaktyki
Krystyna A
uniewska
Projekty
w nauczaniu języków obcych
Projekty w nauczaniu nie są o wartości i u\
yteczności danego
niczym nowym. Nauczanie projek- projektu. Sensownym wydaje się
towe znane jest w szkołach amery- wspólne określenie celów, czasu
kańskich ju\
od początków XX wie- przewidzianego na realizacje po-
ku. W Polsce pierwsze próby pracy szczególnych etapów, podziału za-
tą metodą sięgają 1928 roku. dań, metod pracy, z
ródeł informacji,
W ostatnich latach metoda projek- kryteriów oceny oraz terminu reali-
tów cieszy się ogromną popularno- zacji całego projektu.
ścią. Trudno wyobrazić sobie cieka-
Charakterystyczne dla pracy tą
we lekcje języka obcego bez projek-
metodą są następujące etapy:
tów. Wielu nauczycieli drugiego ję-
zyka, mimo, \
e najczęściej mają do
1. Przygotowanie projektu
dyspozycji tylko dwie godziny
Nauczyciel, przedstawia krót-
w tygodniu, decyduje się równie\
na
ko zarys projektu tak, aby zacieka-
tego typu działanie, widząc w tym
wić uczniów i sprowokować ich do
szansę zwiększenia motywacji
samodzielnego działania.
uczniów do nauki.
2. Planowanie działań
Co zrobić jednak, \
eby praca
Na tym etapie określa się te-
nad projektem nie tylko przyczyniła
mat i tworzy scenariusz działań. Za-
się do poszerzenia wiedzy, wy-
anga\
owany jest zarówno nauczyciel
kształcenia nowych umiejętności, ale
jak i uczniowie.
tak\
e była z
ródłem satysfakcji
uczniów i nauczyciela?
3. Działanie
Uczniowie wykonują zapla-
Od czego nale\
y zacząć?
nowane działania. Rolą nauczyciela
Zanim przystąpimy do pracy
jest czuwanie nad przebiegiem prac,
uczniowie powinni zostać zapoznani
udzielanie porady i wsparcia.
z przedsięwzięciem, zasadami dzia-
łania i współpracy. Dobrze, je\
eli
4. Prezentacja i ocena projektu
przyjmą na siebie zobowiązanie
Uczniowie prezentują projekt,
w postaci kontraktu. Najlepsze rezul-
oceniają pracę własną oraz zespoło-
taty osiąga się na pewno wówczas,
wą. Nauczyciel równie\
dokonuje
gdy obie strony przekonane są
Aspekty 1 (39)/2008 strona 1
 Wokół dydaktyki
oceny na podstawie wcześniej przy- przyjaz
ni i miłości. Uwzględnijcie
jętych kryteriów. równie\
rysunki satyryczne.
Temat projektu
Wiadomości realioznawcze
zdobywa się i zapamiętuje du\
o
Niezwykle istotnym wydaje
szybciej pracując nad projektem.
się być wybór tematu. Zazwyczaj
Szczególnie ciekawe wydają
nauczyciel sam opracowuję listę te-
się propozycje typu:
matów. Przedstawia ją uczniom,
a oni decydują, którym tematem się
Twoja klasa przygotowuje
zajmą. Mo\
liwe jest te\
tworzenie
wycieczkę do & (Berli-
podczas dyskusji listy projektów
na/Londynu/Pary\
a/ Moskwy ...) Nie
przez uczniów, a następnie podjęcie
wszyscy są zdecydowani na wyjazd.
decyzji o wyborze. Nauczyciel mo\
e
Przygotujcie reklamę tego miasta
te\
określić temat projektu sam lub
mającą na celu zachęcenie niezdecy-
przejąć go z podręcznika. Projekt
dowanych uczniów do odwiedzenia
taki realizowany jest zazwyczaj
tego miasta.
przez wszystkich uczniów w podzia-
Wybierzcie jedną ze sławnych
le na grupy.
postaci (określonego obszaru języ-
Jakie tematy projektów sprawdzą
kowego) i przedstawcie jej sylwetkę
się na lekcjach języków obcych?
oraz dokonania w interesującej for-
Po wakacjach mo\
emy zapro-
mie (np.:  list gończy , plakat, pre-
ponować projekty typu:
zentacja multimedialna.)
Zachęć do spędzenia wakacji
Szczególnie lubiane przez
tam, gdzie byłeś/aś. Zrób to w for-
uczniów są projekty, których efek-
mie plakatu, albumu lub strony in-
tem są inscenizacje teatralne.
ternetowej, opatrzonych komenta-
Napiszcie dialogi do bajki
rzem. W razie potrzeby skorzystaj
i przedstawcie ja w formie insceni-
z przewodników turystycznych lub
zacji teatralnej lub kukiełkowej. Mo-
internetu.
\
ecie tez zaproponować nowocze-
Opiszcie swoje autentyczne
sną, dostosowana do dzisiejszych
lub wymyślone prze\
ycie wakacyj-
realiów wersję tej bajki i zadbać
ne. Przedstawcie je w ciekawej for-
o odpowiednie dialogi i scenografię.
mie np.: w postaci komiksu.
Uczniów bardziej zaawanso-
Przed świętem walentynko-
wanych językowo zainteresują na
wym na pewno sprawdzi się projekt:
pewno projekt typu:
Wyszukajcie i odpowiednio
Poszukajcie śladów globaliza-
zilustrujcie najpiękniejsze cytaty o
cji w waszej szkole, waszym miejscu
Aspekty 1 (39)/2008 strona 2
 Wokół dydaktyki
zamieszkania i regionie. Przedstaw- " wizualizację,
" poprawność językową,
cie wynik waszych poszukiwań
" wykorzystywanie ró\
nych z
ródeł,
w formie np. prezentacji multime-
" wra\
enie ogólne,
dialnej.
" terminowość realizowanych za-
Młodzie\
będzie mogła wyka-
dań.
zać się kreatywnością realizując na-
stępujący projekt: Myślę, \
e warto więc podjąć
trud związany z pracą nad projek-
Wyobraz
cie sobie, \
e jesteście
tem. Nagrodą niewątpliwie będzie
pracownikami towarzystwa ubezpie-
nie tylko większą samodzielność na-
czeniowego. Przygotujcie ofertę wa-
szych uczniów, ale równie\
przejecie
szych produktów w ciekawej formie
współodpowiedzialności za proces
(minibroszurki, plakaty, rekwizyty
uczenia.
itd...) Zaproponujcie nietypowe pro-
dukty, np.: ubezpieczenie od utraty
Literatura:
figury dla modelek, głosu dla pio-
senkarek.
 Grundsatzerlass zum Projektunterricht ,
Rundschreiben Nr. 44 / 2001
Ocena projektu
 Unterrichtsprojekte , Fremdsprache
Oceniając projekt nale\
y
Deutsch, April 1991
wziąć pod uwagę:
 Sprawdzanie umiejętności w nauce języka
" zgodność z tematem,
obcego , Hanna Komorowska, Warszawa
" realizację wyznaczonych celów,
2004
" pomysłowość,
 Uczenie metodą projektów , Barbara
" dynamikę,
Gołębniak, Warszawa, 2002
Anna Alicja Sosnowska
Zaburzenia rozwojowe
jako przyczyny niepowodzeń szkolnych
Znaczna grupa uczniów roz- dziecko wiadomości i umiejętności
poczynających naukę w szkole napo- w określonym czasie.
tyka na trudności w przyswajaniu
Terminem uczenia się posłu-
wiedzy.
gujemy się w sytuacjach zmierzają-
Trudności w uczeniu się to cych do przyswojenia określonego
niemo\
ność przyswojenia przez zasobu wiadomości czy opanowania
pewnych umiejętności i sprawności,
Aspekty 1 (39)/2008 strona 3
 Wokół dydaktyki
które prowadzą do nabycia pewnych W du\
ej mierze niepowodze-
doświadczeń \
yciowych. nia szkolne mają swoje z
ródło w
dysharmoniach rozwojowych.
Uczenie się mo\
na traktować
dwojako: jako czynność i jako pro- Przez lata badań nad zaburze-
ces. Podło\
em określenia uczenia się niami rozwojowymi powstało wiele
jako czynności zmierzającej do teorii i koncepcji specyficznych
przyswojenia sobie czegoś (opano- trudności w uczeniu się.
wanie wiedzy czy umiejętności po-
Koncepcja organiczna mówi
przez obserwację ró\
nych rodzajów
nam, \
e przyczynami zaburzeń roz-
aktywności uczącego się człowieka)
wojowych są uszkodzenia centralne-
i jako proces psychiczny, wewnętrz-
go układu nerwowego od poczęcia
ny (zachodzi w układzie nerwowym
poprzez cią\
ę, a\
do porodu. Są to
i prowadzi do zmian w zachowaniu
opóz
nienia w rozwoju poszczegól-
się). Najogólniej mówiąc, proces
nych funkcji percepcyjno- moto-
uczenia się polega na nabywaniu do-
rycznych: słuch, wzrok, ruch.
świadczenia indywidualnego w toku
Teoria emocjonalna podkreśla,
rozwoju ontogenetycznego. Do-
\
e zaburzona jest sfera uczuciowa z
świadczenie to prowadzi do zmian w
powodu konfliktów w środowisku
zachowaniu się człowieka, a zmiana
lub rodzinie. Z kolei koncepcja lin-
ta jest właśnie rezultatem uczenia
gwistyczna przyczyn doszukuje się
się.
w słabym rozwoju sprawności języ-
Je\
eli dziecko w swoim \
yciu
kowych.
nie ma mo\
liwości przyswajania
Rzadko przyczyną zaburzeń
wiadomości i umiejętności w okre-
rozwojowych dziecka jest jeden
ślonym czasie, mo\
emy powiedzieć,
czynnik, często są to składowe ró\
-
\
e pojawiają się trudności w procesie
nych czynników patogennych.
uczenia się.
My skupmy się w swoich
Istnieją trzy czynniki będące
rozwa\
aniach na najczęściej spoty-
przyczynami niepowodzeń szkol-
kanych trudnościach w uczeniu się.
nych. Są to:
Je\
eli napotykamy na trudności w
" czynniki środowiskowo - kultu-
przyswajaniu wiedzy spowodowane
rowe,
zaburzeniami spostrze\
eń wzroko-
" wadliwa organizacja procesu dy-
wych, to mogą być one spowodowa-
daktyczno- wychowawczego,
ne:
" czynniki wewnętrzne tkwiące
" wadliwą budową gałki ocznej,
w dziecku.
" zaburzeniami spostrzegania
wzrokowego, które jest następ-
Aspekty 1 (39)/2008 strona 4
 Wokół dydaktyki
niu wzrokowym figur geometrycz-
stwem defektu korowej części
nych i kątów. Brak jest wyobraz
ni
analizatora wzrokowego.
przestrzennej. Słabsza percepcja
Dziecko, które ma zaburzoną
wzrokowa wpływa niekorzystnie na
percepcję wzrokową nie potrafi od-
rozwój myślenia konkretno - obra-
zwierciedlać kształtu liter, ma kło-
zowego i na kształcenie orientacji
poty z zapamiętywaniem i odtwa-
kierunkowo- przestrzennej. Na wy\
-
rzaniem figur geometrycznych, liter.
szych etapach nauczania, gdy rozpo-
Myli litery podobne, ró\
niące się
znawanie pojedynczych liter nie
drobnymi elementami graficznymi
sprawia ju\
kłopotów, występują
(a-o, m-n, i-ł, u-w, e-c, h-k). Opusz-
trudności z automatyzacją procesu
cza litery lub cząstki wyrazów, robi
myślenia.
błędy ortograficzne, ma trudności w
Trudności w uczeniu się są
zapamiętywaniu jak poprawnie zapi-
czasem spowodowane zaburzeniami
sać wyraz, myli litery asymetryczne
spostrze\
eń słuchowych, czyli nie-
ró\
niące się poło\
eniem względem
mo\
nością rozpoznawania i ró\
ni-
osi pionowej (p-g, d-g) i poziomej
cowania bodz
ców słuchowych. Pro-
(w-m, u-n, b-p, d-g). Nie potrafi roz-
wadzi to do tego, \
e dzieci słyszą
planować strony w zeszycie. Ogólnie
poszczególne dz
więki, ale nie potra-
mówiąc są to kłopoty w pisaniu.
fią wyró\
nić ich z toku słów. Przy
Prace plastyczne są wykonywane
tego typu zaburzeniach słownik
mozolnie, zakłócone są proporcje i
dziecka jest ubogi, występują agra-
stosunki przestrzenne. Zaburzona
matyzmy, pojawiają się kłopoty w
percepcja wzrokowa ma równie\

formułowaniu wypowiedzi, rozu-
wpływ na czytanie dziecka:
mieniu instrukcji i poleceń słow-
" pojawiają się kłopoty w czytaniu
nych. Uczniowie mają wielkie trud-
liter lub całych cząstek wyrazów,
ności w czytaniu;
" przestawianie linijek,
" przekręcają wyrazy,
" przekręcanie końcówek wyrazów,
" uporczywie literują tekst,
" konfabulacje (dziecko zmyśla
" odczytują część wyrazu, a część
treść),
zgadują,
" trudności ze zrozumieniem czy-
" zmieniają głoski,
tanego tekstu - wolne tempo czy-
" opuszczają głoski lub wyrazy,
tania,
" mylą wyrazy zbli\
one artykula-
" męczliwość,
cyjnie (kora- koza),
" czytaniu towarzyszy du\
e napię-
" czytają nierytmicznie,
cie mięśniowe.
" zaburzona jest intonacja i akcent
Zaburzenia wzroku powodują
zdaniowy,
równie\
kłopoty w dalszej nauce.
" wolne tempo czytania,
Utrudniona będzie orientacja na ma-
pie, pojawią się kłopoty w utrwala-
Aspekty 1 (39)/2008 strona 5
 Wokół dydaktyki
" cały wysiłek dziecko skupia na
Mówiąc o przyczynach nie-
technice czytania,
powodzeń szkolnych nale\
y równie\

" nie rozumie treści.
wspomnieć o zaburzeniach mowy.
Problemy ze słuchem powo- Zanim omówię wpływ zaburzeń na
dują ogromne trudności w pisaniu ze sukcesy w procesie nauczania, za-
słuchu, uczeniu się na pamięć wier- trzymam się nad samym procesem
szy i piosenek. Dzieci mają kłopoty mówienia.
z myśleniem słowno- pojęciowym, Mowa jest to akt w procesie
wnioskowaniem, uogólnianiem na porozumiewania się słownego, w
materiale werbalnym. Przy głębo- którym są odbiorca i nadawca. Aby
kich zaburzeniach percepcji słucho- nadawca mógł się porozumieć z od-
wej pojawiają się błędy ortograficz- biorcą muszą znać ten sam język
ne. (zbiór znaków i symboli) oraz zasa-
Trudności na jakie napotyka dy wg których te znaki i symbole
dziecko czasami wynikają z powodu łączymy. W procesie rozwoju mowy
zaburzeń lateralizacji. Lateralizacja wyró\
niamy następujące okresy:
osłabiona daje opóz
nienia rozwoju
" okres melodii: od urodzenia do
ruchowego, zaburzenia orientacji
pierwszego roku \
ycia,
przestrzennej. Skrzy\
owana prowa-
" okres słowa do końca drugiego
dzi do zaburzeń koordynacji wzro-
roku \
ycia (jest to czas, w którym
kowo- ruchowej, a leworęczna po-
dziecko,
woduje zakłócenia orientacji wła-
" przyswaja podstawy i systemy
snego ciała, przestrzeni oraz rozu-
leksykalne, fonetyczne, morfolo-
mienia poleceń słownych.
giczne),
Trudności w nauce uwarun-
" okres zdania od drugiego do trze-
kowane opóz
nieniem rozwoju ru-
ciego roku \
ycia ( jest to najin-
chowego to:
tensywniejszy rozwój języka
" trudności w pisaniu (obni\
enie
biernego i czynnego). Dziecko
poziomu graficznego pisma, pi-
powinno wymawiać wszystkie
smo brzydkie,
głoski oprócz dwuznaków i gło-
" litery nierówne, nieprawidłowy
ski  r ,
nacisk pióra brak wiązania liter,
" okres spontanicznych wypowie-
wolne tempo,
dzi od trzeciego do siódmego ro-
" pisania, zeszyt niestaranny),
ku \
ycia.
" trudności w rysowaniu (współru-
chy, wzmo\
one napięcie mię-
Na prawidłowy rozwój mowy
śniowe),
największy wpływ ma dom rodzinny
" niepowodzenia na zajęciach
oraz kontakty dziecka z innymi oso-
z wychowania fizycznego.
bami. Dziecko przejawia skłonności
do naśladowania mowy dorosłych,
Aspekty 1 (39)/2008 strona 6
 Wokół dydaktyki
dlatego nale\
y dawać mu prawidło- nych ocen i sformułowań związa-
wy przykład. Prawidłowa mowa nych działaniem czy zachowaniem
dziecka jest bowiem podstawą nauki dziecka. Nie wypominajmy jego
pisania i czytania. Zróbmy więc niedociągnięć. Nie szczędz
my
wszystko, aby w \
yciu naszych dziecku pochwał, nie tylko podczas
dzieci nie pojawiły się problemy nauki i ćwiczeń. Dajmy mu mo\
li-
związane z nieprawidłowym wyma- wość prze\
ywania sukcesu, \
e mo\
e
wianiem głosek. Starajmy się dawać zdobyć potrzebne mu umiejętności.
dobry przykład poprawnego mówie-
Je\
eli jednak nasze starania
nia. Stwierdzono bowiem, \
e ponad
nie przyniosą oczekiwanych rezulta-
25% dzieci 6- letnich ma ró\
nego
tów, nale\
y skontaktować się ze spe-
rodzaju problemy z mówieniem i
cjalistą, który pomo\
e nam i nasze-
poprawnym wymawianiem głosek.
mu dziecku.
Je\
eli pomo\
emy dzieciom odpo-
Wczesne wykrywanie zabu-
wiednio wcześnie to mamy gwaran-
rzeń rozwojowych i podjęcie szero-
cję, \
e nie pojawią się trudności w
ko rozumianej pracy wyrównaw-
pisaniu i w czytaniu w szkole.
czej, to jedno z zasadniczych ogniw
Rodzajem trudności w uczeniu
oddziaływania pedagogicznego w
się mo\
e być te\
dysleksja. Jej przy-
przygotowaniu dzieci do podjęcia
czynami mogą być:
nauki w szkole. Bardzo istotną rze-
" problemy z koncentracją, czą jest bowiem wyrównanie startu
" nadpobudliwość psychoruchowa, szkolnego ka\
dego dziecka, poprzez
" zaburzenie wzroku lub słuchu, stworzenie mu jak najkorzystniej-
" zaburzony rozwój mowy, szych warunków do pełnego
" powa\
ne uszkodzenie mózgu. i wszechstronnego rozwoju.
U dzieci podejrzanych o dys-
Literatura:
leksję często obserwuje się:
Brzezińska A., Gotowość dzieci w wieku
" opóz
niony rozwój mowy,
przedszkolnym do czytania i pisania, wy-
" problemy z budowaniem zdań,
dawnictwo UAM, Poznań 1987.
" wady wymowy,
Gordon T., Wychowanie bez pora\
ek,
" trudności w wymawianiu głosek
Warszawa 1991.
dz
więcznych,
Spionek H., Zaburzenia rozwoju uczniów a
" trudności w odró\
nianiu głosek
niepowodzenia szkolne, Warszawa 1985.
podobnych słuchowo i liter po-
dobnych graficznie.
Warto zatem dla dobra swoje-
go dziecka pokusić się
o systematyczną pracę z nim. Pamię-
tajmy jednak, \
eby unikać negatyw-
Aspekty 1 (39)/2008 strona 7
 Wychowanie i profilaktyka
Alicja Anna Sosnowska
Rola oddziaływań wychowaczych w kształ-
towaniu się
obrazu własnej osoby
i samooceny dzieci
Podstawową grupą, w której Zani\
ona samoocena mo\
e wy-
kształtuje się obraz siebie danej jed- kształcić się tak\
e u dziecka, które jest
nostki jest rodzina. W rodzinie bowiem kochane i akceptowane przez rodzi-
rozpoczyna się proces oceniania dziec- ców. Ma to miejsce wtedy, gdy rodzice
ka za ka\
de zachowanie. A poniewa\
 chronią dziecko przed niebezpie-
samoocena jest w znacznym stopniu czeństwami ograniczając jego swobodę
uwarunkowana oceną otoczenia, więc i doświadczenia. Dziecko czuje się
wpływ ocen i opinii członków rodziny wtedy niepewne, niezdarne, lękliwe
będzie najsilniejszy w okresie dzieciń- i faktycznie w pewnych sytuacjach nie
stwa, kiedy to dziecko nie nauczyło się dorównuje sprawnością i umiejętno-
jeszcze przeciwstawić autorytetom. ściom rówieśnikom.
Rodzice obserwują zachowanie W przedszkolu czy szkole,
dziecka w określonych sytuacjach w otoczeniu pewniejszych i śmielszych
i oceniają je jako pozytywne lub nega- kolegów, czuje się jeszcze bardziej za-
tywne, budzące aprobatę lub sprzeciw, gro\
one.
co uczy dziecko oceny swojego za-
Nieadekwatnie pozytywna sa-
chowania w określonych sytuacjach,
moocena wykształca się u dziecka, któ-
a dziecko identyfikując się z zachowa-
rego rodzice są w stosunku do niego
niem rodziców nabywa określonych
bezkrytyczni. Dziecko posiada infor-
cech obrazu siebie. Rodzice formułują
macje jedynie o pozytywnych swoich
tak\
e oczekiwania co do pewnych za-
cechach. Uwa\
a, \
e jest silne, mądre,
chowań dziecka. Spełniając je uczy się
\
e zawsze umie się zachować. Nie wie,
ono obrazu siebie.
czego nie umie, nie zna swoich wad.
Niejednokrotnie rodzice, posia- W takich warunkach wyrasta zwykle
dający wysokie aspiracje związane dziecko zbyt pewne siebie i zarozumia-
z dzieckiem, formułują wobec niego łe. Początki nauki w szkole są dla niego
zbyt wysokie wymagania, przekracza- szokiem. Przy pierwszych niepowo-
jące jego mo\
liwości. dzeniach dziecko broni swej pozytyw-
Aspekty 1(39)/2008 strona 8
 Wychowanie i profilaktyka
niem kolegi, swoje odpowiedzi z od-
nej samooceny. Uwa\
a, \
e przyczyną
powiedziami rówieśników, a poprzez
jego trudności jest niesprawiedliwość
to kształtuje ocenę siebie samego.
nauczyciela i kolegów. Wią\
e się to z
narastaniem konfliktów z otoczeniem.
Istotny dla kształtowania samo-
oceny dziecka jest te\
stosunek na-
Na ukształtowanie się nieprawi-
uczyciela do niego. Dziecko, które od-
dłowej oceny siebie ma te\
wpływ wy-
czuwa \
yczliwy, akceptujący stosunek
chowanie niekonsekwentne. Dziecko
wobec siebie, łatwiej będzie akcepto-
nie ma mo\
liwości nauczenia się umie-
wać samo siebie. Szczególnie wa\
ne
jętności, jaką jest ocena własnego za-
jest to dla dzieci o zani\
onej samooce-
chowania będącego złym lub dobrym.
nie. Wobec tych wychowanków ko-
Przy konsekwentnym postępo-
nieczne jest podejmowanie indywidu-
waniu rodziców, nawet gdy są oni zbyt
alnych oddziaływań, w których wska-
surowi, dziecko uczy się oceniać swój
\
emy ich osiągnięcia, wyrazimy swoją
czyn jako zły wtedy, gdy po jego speł-
aprobatę, zachęcimy do aktywności.
nieniu zawsze następowała kara.
Sprzyjające kształtowaniu pra-
W wielu przypadkach rodzice
widłowego stosunku wobec siebie będą
zajmują pozytywną postawę wobec
równie\
działania zespołowe. Dziecko
małego dziecka. W związku z tym
ma wtedy większe mo\
liwości porów-
kształtuje się u niego pozytywny obraz
nywania siebie z innymi, jak te\
usta-
własnej osoby i związana z nim z regu-
lenia adekwatnych kryteriów tej oceny.
ły wysoka samoocena. Ten poziom sa-
W tym celu nauczyciel musi zwrócić
mooceny niejednokrotnie pozostaje na
uwagę na skład zespołu. Sąsiedztwo
całe \
ycie.
słabszych dzieci mo\
e spowodować, \
e
W miarę zdobywania doświad-
dziecko będzie rozwijać w sobie zawy-
czenia i kontaktów społecznych na te-
\
oną samoocenę. Dziecko przebywają-
renie przedszkola czy szkoły dziecko
ce wśród dobrych, lepszych od niego
zaczyna się przekonywać, \
e nie zaw-
rówieśników mo\
e mieć zani\
one
sze musi być podziwiane i nie wszyst-
mniemanie o sobie. Z tego względu
ko co robi i co sobą prezentuje, musi
wychowawca powinien tak dobrać ze-
być nagradzane. Zaczyna więc stop-
spól dziecięcy, by znajdowały się w
niowo uświadamiać sobie, \
e obok po-
nim dzieci o odmiennych zdolnościach
siadanych zalet ma te\
wady. Informa-
i mo\
liwościach w ró\
nych dziedzi-
cje o sobie, o swoich mo\
liwościach
nach.
dostarczają teraz dziecku wspólne za-
Takie zró\
nicowanie najbli\
sze-
bawy z rówieśnikami, a tak\
e wyko-
go otoczenia dziecka w przedszkolu
nywanie wraz z innymi dziećmi pole-
czy szkole winno ułatwić mu obiek-
ceń nauczyciela. Dziecko porównuje
tywna i adekwatną ocenę siebie.
wtedy swoje zachowanie z zachowa-
Aspekty 1(39)/2008 strona 9
 Wychowanie i profilaktyka
działywania wychowawcze oparte są
Nauczyciel w swojej pracy wy-
na aktywnym uczestnictwie dzieci.
chowawczej powinien pamiętać, \
e dla
ukształtowania prawidłowej samooce-
Wpływ na kształtowanie się
ny nale\
y zadbać o to, aby w swoich
określonego rodzaju samooceny dziec-
działaniach dziecko odnosiło sukcesy.
ka, szczególnie w wieku młodszym, ma
W tym celu stawia się przed nim wy- ocena jego postępów w nauce i zacho-
magania na miarę jego mo\
liwości, a
wania przez nauczyciela. Informuje
więc dostosowane do jego właściwości
ona dziecko jaką pozycję zajmuje
psychofizycznych. Istotne jest, aby
wśród grona kolegów w grupie, jaki
sukcesy spotykały dziecko w ró\
nych
jest poziom i zakres jego wiedzy. Ka\
-
dziedzinach, poniewa\
warunkiem po- da taka ocena daje dziecku mo\
liwość
zytywnej samooceny jest dodatnie
sprawdzenia siebie, decyduje o przeko-
mniemanie o sobie pod wieloma ró\
- naniu jednostki o swojej wartości.
nymi względami. Nale\
y więc tak or-
Literatura:
ganizować \
ycie przedszkolne czy
szkolne, aby dzieci miały okazję wy- H. Kulas, Samoocena młodzie\
y, Warszawa,
1980;
próbowania swoich sił i mo\
liwości w
T. Maciejewska, Samoocena dziecka a oddzia-
ró\
nych dziedzinach, jak te\
, aby od-
ływanie wychowawcze, śycie Szkoły , 1974 nr
nosiły w nich pozytywne efekty. Wa-
12;
runki ku temu mo\
e dać dziecku to
L. Niebrzydowski, O poznaniu i ocenie samego
siebie, Warszawa, 1976;
przedszkole czy szkoła, których dzia-
L. Niebrzydowski, Psychologia wychowawcza i
łalność nie ogranicza się wyłącznie do
społeczna, Zielona Góra, 1995.
dydaktycznej, a tak\
e te, w których od-
Aspekty 1(39)/2008 strona 10
Dyskusje, polemiki, kontrowersje
Jadwiga Czy\
ewska
Katarzyna Gagan
Technologia wspierająca rozwój małego
dziecka
Przeznaczony jest dla dzieci od 3 do
Wykorzystanie komputera
7 lat.
w edukacji małych dzieci jest proce-
Specjalnie przygotowane dla
sem nowym, który budzi jeszcze
dzieci komputery Young Explorer
wiele pytań związanych z zagro\
e-
znajdują się w charakterystycznej,
niami współczesnego świata. Pamię-
kolorowej obudowie. Są wyposa\
o-
tajmy jednak, \
e \
yjemy w świecie
ne w dotykowy 15-calowy ekran
gwałtownego rozwoju technicznego.
LCD, wodoodporną klawiaturę z du-
Powinniśmy zatem przygotowywać
\
ymi przyciskami, myszkę dostoso-
dzieci do zrozumienia tego świata i
wana do małej ręki dziecka. Kon-
aktywnego uczestnictwa w nim.
strukcja komputera pozwala usiąść
Wa\
ne jest, by technologia
przy nim dwójce dzieci, co zachęca
informacyjna była wprowadzana od-
je do współdziałania. Ka\
dy kompu-
powiednio opracowanymi i monito-
ter wyposa\
ony jest w programy
rowanymi metodami, które stopnio-
edukacyjne, które skonstruowane są
wo uświadamiają dzieciom rolę
w taki sposób, aby uczyły współpra-
komputerów i technologii w \
yciu
cy w grupie, podejmowania decyzji,
codziennym. Czy takie programy
rozwiązywania problemów, a tym
istnieją?
samym logicznego myślenia, kon-
Badania programu KidSmart
centracji i refleksu. Dostosowane do
przeprowadzone w Uniwersytety
potrzeb dziecka oprogramowanie
Cambridge i London University, po-
wspiera równie\
naukę czytania, pi-
kazują jego pozytywny wpływ na
sania i liczenia.
rozwój dziecka.
Prowadzenie edukacji w wie-
Czym jest KidSmart? Jest to mię-
ku przedszkolnym z wykorzystaniem
dzynarodowy program edukacyjny,
najnowszych osiągnięć techniki wią-
który ma na celu wprowadzenie
\
e się przede wszystkim z du\
ą od-
technologii informatycznej i nowo-
powiedzialnością. Dlatego przygo-
czesnych sposobów uczenia się.
towując placówki do wprowadzenia
programu KidSmart nie zapomniano
Aspekty 1(39)/2008 strona 11
Dyskusje, polemiki, kontrowersje
o nauczycielach i to oni jako pierwsi czeń pozwalających dzieciom rozwi-
zostali zapoznani z przeznaczeniem i jać podstawowe umiejętności z za-
wykorzystaniem oprogramowania kresu nauk ścisłych. Poprzez wyko-
KidSmart. nywanie zadań dzieci uczą się o ro-
ślinach, zwierzętach, porach roku,
W grudniu 2007r. Centrum
pogodzie. Mają mo\
liwość posze-
Edukacji Nauczycieli w Białymstoku
rzać zakres słownictwa.
przeprowadziło szkolenie przezna-
czone dla nauczycieli z placówek, Czas i przestrzeń w domku Anuli to
które otrzymały sprzęt komputerowy program, który pozwala dzieciom
KidSmart. wyrabiać umiejętność odczytywania
godzin i poznawania zagadnień
Nauczycielki uczyły się jak
związanych z czasem. Zadania roz-
wykorzystać mo\
liwości progra-
wijają orientację w przestrzeni oraz
mów, a przede wszystkim jak pra-
umiejętność posługiwania się mapą.
widłowo zastosować program.
Szkolenie prowadzili trenerzy pro- Mania główkowania  to sześć cie-
gramu KidSmart oraz konsultanci ds. kawych ćwiczeń, poprzez które
informatyki. dzieci doskonalą ró\
ne umiejętności
umysłowe, takie jak: pamięć, logicz-
W lutym odbędzie się druga
ne myślenie, rozwiązywanie pro-
część szkolenia. Poświęcone będzie
blemów, kreatywność. Program
głównie wymianie doświadczeń,
 Mania główkowania umo\
liwia
dyskusji, wypracowaniu rozwiązań
nauczycielowi zaobserwowanie, któ-
metodycznych.
re dziecko zgaduje rozwiązania, a
W trakcie szkolenia nauczycielki za-
które eksperymentuje, które potrafi
poznały się z programami KidSmart:
wykorzystać wiedzę w nowych sytu-
" Matematyczny domek Milusi
acjach. Obserwowanie poka\
e kto z
" Naukowy domek Felka
uczących się woli polecenia wypo-
" Mania główkowania
wiadane, a kto pisane.
" Czas i przestrzeń w domku Anuli
Wiadomym jest, \
e współpra-
Matematyczny domek Milusi  to
ca rodziców, nauczycieli i dzieci nad
program, który składa się z siedmiu
osiągnięciem celów prowadzi do
zabawnych ćwiczeń pozwalających
większej skuteczności procesu na-
poznać podstawowe koncepcje ma-
uczania. Wobec tego warto, wzorem
tematyczne. Dzieci wykonują doda-
innych krajów, uaktywnić rodziców
wanie i odejmowanie; uczą się o licz-
dzieci przedszkolnych umo\
liwiając
bach, kształtach, rozmiarach, ilości.
wspólną pracę rodzica i dziecka na
Program  Naukowy domek Felka
komputerze.
składa się z pięciu ciekawych ćwi-
Aspekty 1(39)/2008 strona 12
 Z \
ycia szkół i placówek oświatowych
Beata Cylwik
Wizyta w Weidenbergu
z Unią Europejską w tle...
Od kilku lat gmina Juchno- aby nie było czasu na nudę. Wśród
wiec Kościelny współpracuje z nie- wielu atrakcji znalazły się:
miecką gminą Weidenberg. Jednym
" zwiedzanie Weidenbergu,
z efektów tej współpracy są organi-
" strzelanie z łuków,
zowane przez stowarzyszenie Geme-
" zwiedzanie Centrum Dokumen-
inde Partnerschafts Verein Weiden-
talnego III Rzeszy w Norymber-
berg e.V. międzynarodowe obozy
dze,
młodzie\
owe. Grupa ludzi, na co
" wizyta w parku wodnym Palm
dzień nie związanych z oświatą
Beach Stein w Norymberdze,
(m.in. Bernd Eismann, Peter Kaul-
" wysokościowy tor przeszkód,
fuss, Enno Treutler, Bernadette
" wycieczki górskie,
Willmitzer) przygotowuje projekty,
" przejazd wyciągiem gondolo-
na których realizację pozyskują fun-
wym,
dusze z Enii Europejskiej. Dzięki
" zjazd torem saneczkowym,
nim, na wspólnym wakacyjnym wy-
jez
dzie mogą spotkać się młodzi lu- " zwiedzanie miasta Bayreuth,
dzie z Niemiec (Weidenberg), Polski
" gra w kręgle,
(Juchnowiec Kościelny), Czech
" pobyt na basenach termalnych w
(Smrzovka) i Francji (Plouhinec).
Obernsees,
W czasie tegorocznych waka-
" zwiedzanie Muzeum Szkła w
cji do Weidenbergu wyjechała pod
Weidenbergu,
opieką nauczycieli 15-osobowa gru-
" spotkanie z władzami miasta We-
pa gimnazjalistów z Juchnowca
idenberg,
Górnego i Kleosina. Wyjazd był na-
" dyskoteka.
grodą dla uczniów, którzy osiągnęli
Młodzie\
miała do dyspozycji
najwy\
sze wyniki w nauce. Przejazd
szkolny basen i doskonale wyposa-
uczestników obozu sponsorował
\
oną wielką halę sportową. Wszyscy
Wójt Gminy Juchnowiec Kościelny
zgodnie stwierdzili, \
e tego najbar-
 Czesław Jakubowicz.
dziej zazdroszczą Niemcom. W cza-
Program pobytu był bardzo
sie wspólnych wyjazdów, zabaw
atrakcyjny. Organizatorzy zadbali,
i rozgrywek sportowych następowała
prawdziwa integracja. Mo\
na było
Aspekty 1(39)/2008 strona 13
 Z \
ycia szkół i placówek oświatowych
usłyszeć języki wszystkich narodo- pytanie:  Co dała nam Unia Euro-
wości i wiele śmiechu. Często te\

pejska? . Polacy jako jedyni do-
widoczne były ręce, które pomagały
strzegli nie tylko plusy, ale te\
minu-
w tłumaczeniach. Dzięki wycieczce
sy naszego przystąpienia do UE.
do Norymbergi młodzi ludzie zdoby- Ciekawie wyglądało tłumaczenie
li mnóstwo informacji o III Rzeszy.
wypisanych haseł i grupowanie ich
W Bayreuth zetknęli się z wielkimi
tematycznie. Na zakończenie spo-
kompozytorami  Richardem Wa- tkania wszyscy otrzymali drobne
gnerem i Franciszkiem Lisztem.
upominki z emblematami UE. Wiele
Zwiedzając Muzeum Szkła w We- emocji przyniosła praca nad słowni-
idenbergu mieliśmy jedyną okazję
kiem, który okazał się bardzo przy-
samodzielnego wykonania szklanego
datny w codziennych kontaktach.
koralika czy guzika. Zbiory malut-
Przywiez
liśmy z Weidenber-
kiego muzeum  pozostałości po
gu wiele pięknych wspomnień, nowe
miejscowej hucie szkła  zachwyciły
doświadczenia, przyjaz
nie. Ucznio-
wszystkich. Takich ilości szklanych
wie nawiązali kontakty z rówieśni-
guzików i koralików chyba nie ma
kami z innych krajów europejskich,
nigdzie więcej. Przed spotkaniem z
mieli wspaniałą okazję rozwijać
miejscowymi władzami, na które
swoje umiejętności językowe. Prze-
zaproszeni zostali przedstawiciele
konali się, jak bardzo przydaje się w
prasy, trzeba się było przygotować.
\
yciu znajomość języków obcych.
Ka\
da narodowość musiała zaśpie-
Nauczyciele porównywali wa-
wać piosenkę, która jest charaktery-
runki pracy, obserwowali młodzie\
.
styczna dla danego kraju. Z tym nie
Doszliśmy do wniosku, \
e bez
było problemu  tylko Polacy biso-
względu na narodowość młodzi lu-
wali!
dzie są tacy sami  tak samo się ba-
Obóz w Weidenbergu był nie
wią i popełniają takie same głup-
tylko czasem odpoczynku. Młodzie\

stwa.
uczestniczyła w spotkaniu z nie-
Czas w Weidenbergu minął
mieckimi przedstawicielami organi-
bardzo szybko. Wszyscy wrócili za-
zacji europejskich, sprawdzała swoją
dowoleni. I chocia\
przy rozstaniu
wiedzę o Unii Europejskiej w trakcie
popłynęły łzy, ju\
za rok następne
Quizu Europejskiego. Polacy tylko
wakacje i kolejny obóz. Mo\
e tym
jednym punktem ustąpili pierwszeń-
razem w Polsce ???
stwa Francuzom, ale przecie\
oni
znacznie dłu\
ej są członkami UE. W
grupach międzynarodowych uczest-
nicy obozu szukali odpowiedzi na
Aspekty 1(39)/2008 strona 14
 Z \
ycia szkół i placówek oświatowych
Barbara Dudzicz
Mobilność szkolnej kadry
edukacyjnej
Program Socrates Comenius prze program Socrates, aby uniknąć
co roku proponuje bogata ofertę kur- niespodzianek. Kurs miał się odbyć
sów językowych, tematycznych w paz
dzierniku 2007 w Plymouth,
oraz językowo-metodycznych w ra- Anglia i miał trwać trzy tygodnie.
mach doskonalenia zawodowego Cała procedura rozpoczęła się od
nauczycieli, które odbywają się w wypełnienia wniosku, który w moim
większości w krajach Unii Europej- przypadku miał być zło\
ony do 31
skiej. Oferowane kursy są doskonałą maja 2007 roku. Wniosek dotyczył
okazją do podwy\
szenia swoich moich danych osobowych, oczeki-
kwalifikacji zawodowych dla na- wań odnośnie kursu, spodziewanych
uczycieli wszystkich przedmiotów. efektów oraz przewidywanego bu-
Problemem nie jest równie\
bariera d\
etu (czyli kwoty dofinansowania o
językowa, gdy\
program oferuje do- jaką się ubiegam). Program Socrates
finansowanie kursów językowych oferuję finansowanie kosztów po-
dla kandydatów. W pierwszej kolej- dró\
y, utrzymania oraz opłatę za
ności grant uzyskują nauczyciele, kurs.
którzy wcześniej nie wyje\
d\
ali na
Pod koniec sierpnia 2007 roku
szkolenia tego typu oraz pracują w
otrzymałam decyzję dotyczącą mego
szkołach wiejskich. Pracuję w Pu-
wyjazdu. Okazało się, \
e otrzyma-
blicznym Gimnazjum w Narwi.
łam zgodę na wyjazd oraz dofinan-
Spełniałam oba te warunki więc mia-
sowanie w proponowanej przeze
łam większe szanse na uzyskanie
mnie kwocie. W związku z tym mo-
dofinansowania na wyjazd.
głam rozpocząć przygotowania do
W styczniu 2007 podjęłam de- wyjazdu.
cyzję o uczestnictwie w kursie do-
Kurs miał miejsce w Ply-
skonalenia zawodowego nauczycieli
mouth, Anglia w Mayflower College
języka angielskiego. Program Socra-
of English. Na miejscu okazało się,
tes oferuje swoją bazę  sprawdzo-
\
e moja grupa liczy 9 osób w skład
nych kursów, ale istnieje równie\

której wchodziło czterech nauczycie-
mo\
liwość ubiegania się o dofinan-
li z Polski, dwóch z Rumunii, dwóch
sowanie kursu z tzw. wolnego rynku.
z Turcji i jedna nauczycielka z A
o-
Wybrałam kurs rekomendowany
twy.
Aspekty 1(39)/2008 strona 15
 Z \
ycia szkół i placówek oświatowych
Kurs był formą praktycznych
Trzy tygodnie minęły bardzo
warsztatów dla nauczycieli języka
szybko i nadszedł czas rozstania.
angielskiego i obejmował m.in.: kul- Jeszcze przed wyjazdem wspólnie
turę Wielkiej Brytanii, nauczanie
przygotowaliśmy prezentację multi-
słownictwa, wymowy, pisania, czy- medialną opisującą cały kurs i pobyt
tania, mówienia i gramatyki przy
w Anglii. Wszyscy uczestnicy wy-
wykorzystaniu ciekawych metod
mienili się mailami. Obecnie niektó-
oraz technologii informacyjnej. Za- rzy z nich pracują wspólnie nad pro-
jęcia były prowadzone przez grupę
jektami m.in.: równie\
w ramach
ośmiu profesjonalnych wykładow- programu Socrates.
ców. Mieliśmy więc mo\
liwość ze-
Wyjazd był dla mnie doskona-
tknąć się z ró\
ną wymowa i akcen-
łą okazją do zweryfikowania swojej
tem. Ka\
dy z uczestników kursu był
wiedzy oraz poznania nowych metod
zakwaterowany u angielskiej rodziny
nauczania języka angielskiego. Mia-
więc mieliśmy na co dzień styczność
łam mo\
liwość na co dzień u\
ywać
z angielską kulturą i obyczajami. W
języka angielskiego w naturalnych
weekendy mieliśmy zapewnione ca-
sytuacjach, czego bardzo mi brakuje
łodzienne wyjazdy do pobliskich
w Polsce. Nawiązałam tak\
e znajo-
miejscowości, gdzie mogliśmy
mości, które w przyszłości mogą za-
zwiedzić m.in.: zamki, muzea oraz
owocować ciekawą współpracą na
inne ciekawe miejsca warte zoba-
szczeblu międzynarodowym.
czenia.
Wszelkie informacje dotyczą-
Jako grupa bardzo szybko się
ce programu Socrates mo\
na znalez
ć
z\
yliśmy i praktycznie codziennie
na stronie internetowej:
spędzaliśmy wspólnie popołudnia i
http://www.comenius.org.pl/
wieczory.
Anna Kędzio
Jolanta Wierzbicka
Prorojekt  Comenius LLP
realizowany w Szkole Podstawowej nr 47
Comenius to jeden z czterech W zeszłym roku szkolnym nauczy-
programów sektorowych Programu ciele ze Szkoły Podstawowej nr 47,
 Uczenie się przez całe \
ycie (Life- pod kierunkiem Jolanty Wierzbic-
long Learning Programme). kiej, nawiązali kontakty z czterema
Aspekty 1(39)/2008 strona 16
 Z \
ycia szkół i placówek oświatowych
partnerskimi szkołami z Bułgarii,
efekcie tych działań powstanie
Grecji i Turcji. Nadrzędny cel, który
przewodnik turystyczny, który bę-
postawili sobie do realizacji, zakła- dzie zawierał informacje o ka\
dym
dał partnerską współpracę europej- mieście, jego historii, interesujących
skich placówek edukacyjnych. W
miejscach oraz formach spędzania
ramach dwuletnich działań zdecy- wolnego czasu. Po siódme  zostanie
dowano się zrealizować wspólny
opracowany test sprawdzający wie-
projekt pod tytułem:  Szlaki mojego
dzę uczniów o miastach partnerskich
miasta .
oraz kwestionariusz dla rodziców.
Na zakończeniu działań zostanie
Na czym ma polegać projekt?
wykonany model  Miasto moich
Otó\
uczniowie z Polski, Bułgarii,
marzeń .
Grecji i Turcji będą wspólnie praco-
wać nad swoimi rodzinnymi i part-
18 listopada 2007r. w Ha-
nerskimi miastami. Na rok szkolny
skovie (Bułgaria) rozpoczęło się
2007/2008 zaplanowano następujące
pierwsze spotkanie poświęcone pra-
działania: po pierwsze  uformowa- cy nad projektem. W czasie wizyty
nie grup zainteresowań, w obrębie
ustalono wiele istotnych spraw
których powstaną zespoły architek- związanych z realizacją zadań w
tów, pisarzy, historyków, fotografów
pierwszym roku pracy. Priorytetową
i malarzy. Po drugie  uczniowie, w
kwestią było omówienie formy, w
ramach swoich grup zainteresowań,
jakiej zostanie wydany przewodnik
zajmą się  pracami w terenie . Będą
turystyczny prezentujący miasta
one polegały na odwiedzaniu muze- partnerskie. Uzgodniono równie\

ów, bibliotek, wykonywaniu rysun- sposób realizacji innych działań, któ-
ków, robieniu zdjęć, przeprowadza- re zostały zaplanowane w roku
niu wywiadów ze sławnymi ludz
mi i
szkolnym 2007/2008.
wyszukiwaniu ciekawostek o ro-
Spotkanie pozwoliło lepiej
dzinnym mieście. Po trzecie  zosta-
poznać szkoły biorące udział w pro-
nie utworzona strona WWW, na któ-
jekcie. Koordynatorzy projektu 
rej znajdą się informacje dotyczące
Bułgarzy  przedstawili wiele cie-
projektu. Po czwarte  dzieci stwo-
kawych informacji o historii i teraz
-
rzą prezentacje multimedialne, w
niejszości swojego miasta, zainspi-
których przedstawią swoje państwa,
rowali do poszukiwania z
ródeł buł-
szkoły i rodziny. Po piąte  ucznio-
garskiej kultury.
wie wykonają kartki świąteczne, któ-
W pierwszym semestrze roku
re prześlą swoim rówieśnikom. Po
szkolnego 2007/2008 uczniowie na-
szóste  zajmą się układaniem wier-
szej szkoły z zapałem zabrali się do
szy lub piosenek o Białymstoku. W
Aspekty 1(39)/2008 strona 17
 Z \
ycia szkół i placówek oświatowych
pracy. Powstały pierwsze produkty
niem będzie utworzenie i wydanie
projektu  prezentacje pt.  Moja oj- przewodnika turystycznego prezen-
czyzna, moja szkoła, moja rodzina
tującego miasta wszystkich partne-
oraz kartki świąteczne  Bo\
e Naro- rów.
dzenie w moim mieście . Zostały
one zamieszczone na stronie interne-
towej utworzonej przez panią Anitę
Dudę
Strona http://comenius.bialystok.eu.interia.pl
słu\
y do komunikacji i wymiany
produktów pomiędzy partnerskimi
szkołami.
Po feriach rozpoczynamy ko-
lejne działania. Priorytetowym zada-
Beata śoch
Nagroda w Ogólnopolskim
Konkursie Literackim
 Ojczyznę kocham bardziej ni\
własne
serce
 Ojczyzna Dawid Krystosiuk kl. IVa
Zamknę Cię w dłoniach
Ojczyzno moja!
Uczeń Szkoły Podstawowej
nr 5 im. Szarych Szeregów w Biel-
Między palcami woda wypływa
- to wstęgi rzek i oka jezior& sku Podlaskim  laureatem Ogólno-
W zawisłych dłoniach zieleń wybu-
polskiego Konkursu Literackiego
cha
 Ojczyznę kocham bardziej ni\
wła-
- to cisza lasów, tupot sarny
sne serce
i świergot ptaków&
Dnia 1 grudnia 2007 r. w Mu-
Coś mi trzepocze zeum Kolekcji im. Jana Pawła II w
w zamkniętych dłoniach&
Warszawie miała miejsce wspaniała
- leć Orle Biały!
uroczystość patriotyczna połączona z
podsumowaniem Ogólnopolskiego
Aspekty 1(39)/2008 strona 18
 Z \
ycia szkół i placówek oświatowych
Konkursu Literackiego pod hasłem
Z tym większą radością informuje-
 Ojczyznę kocham bardziej ni\
wła- my o sukcesie ucznia ze Szkoły Pod-
sne serce , zorganizowanego przez
stawowej nr 5 im. Szarych Szeregów
Krajowy Instytut Akcji Katolickiej.
w Bielsku Podlaskim  Dawida Kry-
stosiuka, pracującego pod kierun-
Konkurs odbywał się pod pa-
kiem pani Beaty śoch.
tronatem Jego Ekscelencji Księdza
Arcybiskupa Józefa Michalika 
 Praca w szkole o tak za-
Przewodniczącego Konferencji Epi-
szczytnym imieniu  mówi nauczy-
skopatu Polski. Cieszył się ogrom-
cielka języka polskiego  zobowią-
nym zainteresowaniem dzieci i mło-
zuje do krzewienia wśród młodych
dzie\
y. Wzięło w nim udział około 9
ludzi idei patriotyzmu i rozwijania
tysięcy uczniów z ró\
nego typu
poczucia to\
samości Narodowej.
szkół, którzy w pracach literackich
mieli rozwinąć piękną myśl o Oj-  ..Jestem szczęśliwa, \
e wiersz moje-
czyz
nie, autorstwa kardynała Stefana
go ucznia zyskał uznanie wśród tak
Wyszyńskiego.
dostojnego grona jury i, ze znalazł
się Dawid w gronie laureatów tego
konkursu. Z niecierpliwością czekam
na publikację jego pracy w pokon-
kursowym wydawnictwie .
Aspekty 1(39)/2008 strona 19
Nowości wydawnicze
Zbiory Specjalne wzbogaciły się o kolejne
filmy edukacyjne
Fizyka
1. Księ\
yc [Film] / prod. i re\
. Ruth Whippman. - Warszawa, 2007. - 1 dysk
optyczny [DVD] (60 min) sygnatura CD 680
Jest to relacja z wielowiekowej fascynacji człowieka Księ\
ycem. Od kultu
Srebrnego Globu w staro\
ytności do naukowych badań przeprowadzonych w
ostatnich latach.
2. Piorun: natura kontratakuje [Film] / scen. i re\
. Mark Everest. - Warszawa,
2007. - 1 dysk optyczny [DVD] (60 min) sygnatura CD 681
Film przedstawia mechanizmy powstawania piorunów i niebezpieczeństwa
jakie one stwarzają dla człowieka.
3. Słońce [Film] / prod. i re\
. Michael Lachmann. - Warszawa, 2007. - 1 dysk
optyczny [DVD] (60 min) sygnatura CD 682
Przedstawiono najnowsze odkrycia dotyczące zarówno jądra gwiazdy jak i jej
powierzchni.
Geografia
1. Wiedeń [Film] / prod. i re\
. Lucy Gross. - Warszawa, 2007. - 1 dysk optycz-
ny [DVD] (50 min) sygnatura CD 677
Film przedstawia najpiękniejsze zabytki i miejsca Wiednia.
2. Planeta Ziemia jakiej nigdy wcześniej nie widziałeś. Odc. 3, Woda / prod.
Alastair Forthergill.  Warszawa, 2007.  1 dysk optyczny [DVD] (50 min)
sygnatura CD 675
Kolejny odcinek serialu przedstawia najcenniejszy skarb naturalny Ziemi -
wodę, jej z
ródła, zasoby i znaczenia dla wszystkich istot zamieszkujący naszą
planetę.
3. Planeta Ziemia jakiej nigdy wcześniej nie widziałeś. Odc. 10, Lasy klimatu
umiarkowanego / prod. Alastair Forthergill .  Warszawa, 2007.  1 dysk
optyczny [DVD] (50 min) sygnatura CD 676
Film pokazuje bogactwo fauny i flory strefy umiarkowanej.
Socjologia
1. Blokersi [Film] / scen. I re\
. Sylwester Latkowski.  Warszawa, 2001.
1 kas. wiz. (77 min) sygnatura KV 1193
Film o polskiej kulturze hip-hopowej, opowiada o młodych ludziach z wiel-
komiejskich blokowisk. Poza rapperami są tu grafficiarze i break dan-
ce owcy.
Aspekty 1(39)/2008 strona 20
Nowości wydawnicze
opracowała Jolanta Bakier
Aspekty 1(39)/2008 strona 21
 CEN informuje
Najlepsi młodzi poloniści,
uczestnicy etapu rejonowego
II Ogólnopolskiego Konkursu  Słowo daję
9 stycznia 2008 r. w czytelni CEN odbył się etap rejonowy II Ogólnopol-
skiego Konkursu  Słowo daję . 53 uczniów z białostockich szkół podstawo-
wych i z powiatu rozwiązywało test  To jest piękne , składający się z 25 zadań
zamkniętych i 1 otwartego. Uczniowie pisali opowiadania fantastyczne, związa-
ne z miejscowością ucznia i czarodziejską chustą, dzięki której fabuła wpro-
wadzała w fantastyczny świat wydarzeń.
Najlepsi młodzi poloniści w regionie to:
Lp. Imię i nazwisko ucznia Liczba Nazwa szkoły Miejscowość Imię i nazwisko
punktów nauczyciela
1. Agnieszka Ruczaj 37 (40) SP Nr 19 Białystok Bo\
ena
Buraczewska
2. Magdalena Topczewska 36 ( 40) SP Nr 32 im. mjr. Białystok Ewa Szewczyk
Henryka Dobrzań-
skiego ps. Hubal
3. Judyta Stepaniuk 35 (40) SP im. Króla Wasilków Agata Grybowicz
Zygmunta Augusta
4. Urszula Postołowicz 35 (40) SP Nr 2 Czarna Biało- Małgorzata
stocka Siemiończyk
5. Martyna Uziałło 35 (40) SP Nr 4 Bielsk Podlaski Katarzyna
Chomicka - Sosna
Do Wrocławia, na spotkanie z profesorem Miodkiem, pojedzie Agnieszka Ru-
czaj ze Szkoły Podstawowej Nr 19 w Białymstoku.
koordynator rejonowy konkursu Urszula Roman
Aspekty 1(39)/2008 strona 21
 CEN informuje
Ogólnopolski Konkurs Krasomówczy
im. Hanki Bielickiej
W hołdzie wielkiej artystce teatralnej, filmowej i kabaretowej, a przede
wszystkim niezwykłej łom\
ance Hance Bielickiej parafia Krzy\
a Świętego w
A
om\
y organizuje Ogólnopolski Konkurs Krasomówczy im. Hanki Bielickiej,
pod hasłem:  Radość spod kapelusza". To ju\
druga edycja konkursu adresowa-
nego do uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych z całej Polski.
Cele jakie przyświecają organizatorom konkursu to przede wszystkim:
rozbudzanie wśród młodzie\
y zamiłowania do języka ojczystego, zwrócenie
uwagi na potrzebę jego pielęgnowania -dbałość o kulturę i czystość mowy pol-
skiej oraz przybli\
enie sylwetki mistrzyni monologu.
REGULAMIN
ORGANIZATOR KONKURSU
Parafia Rzymskokatolicka pw. Krzy\
a Świętego
ul. Zawadzka 55, 18 - 400 A
om\
a,
tel. [phone],
kom. 502 517 707
www.krzyz.4lomza.pl e-mail: [e-mail]
Dyrektorem Konkursu jest proboszcz parafii Krzy\
a Świętego w A
om\
y.
TERMIN KONKURSU
Ogólnopolski Konkurs Krasomówczy im. Hanki Bielickiej
odbędzie się dnia 8 marca 2008r,
w Centrum Katolickim im. Papie\
a Jana Pawła II w A
om\
y.
WSPÓA
ORGANIZATORZY
Teatr Lalki i Aktora w A
om\
y
Publiczne Gimnazjum nr.2 w A
om\
y
Radio Nadzieja
WARUNKI UCZESTNICTWA
Konkurs jest ogólnopolskim przeglądem, w którym uczestniczyć mogą: uczniowie szkół gim-
nazjalnych i ponadgimnazjalnych. Szkoły winne wytypować w ramach eliminacji osoby, któ-
re będą reprezentowały szkołę na ogólnopolskim przeglądzie.
W KONKURSIE MOG
BYĆ PREZENTOWANE:
Teksty literackie /monolog, wiersz/ o tematyce dowolnej i piosenka kabaretowa, zawierające
treści optymistyczne, kabaretowe, komediowe. Mogą to być teksty prezentowane przez Hankę
Bielicką, bądz
teksty autorstwa innych twórców.
Aspekty 1(39)/2008 strona 22
 CEN informuje
WARUNKIEM UCZESTNICTWA W KONKURSIE JEST NADESA
ANIE DO DNIA 1
LUTEGO 2008R.:
Karty Zgłoszenia, kasety VHS lub płyty DVD albo nagrania dz
więkowego zamieszczonego
na płycie CDR z zapisem zgłaszanego monologu lub piosenki kabaretowej.
Wyłonienia uczestników finałowego przeglądu dokona Rada Kwalifikacyjna powołana przez
Dyrektora Konkursu.
ORGANIZATORZY ZAPEWNIAJ
UCZESTNIKOM:
Nocleg w przeddzień konkursu /nale\
y zgłosić/
Obiad w dniu konkursu
kawa, herbata, w czasie trwania przeglądu
Zaproszone osoby na konkurs przyje\
d\
ają na koszt własny.
JURY I NAGRODY
Przegląd ma formę konkursu. Prezentacje oceniać będzie jury powołane przez Dyrektora
Konkursu.
Przewidziane są nagrody pienię\
ne za pierwsze trzy miejsca w ka\
dej kategorii.
Jury ma prawo dowolnego podziału nagród pienię\
nych.
Organizatorzy dopuszczają tak\
e mo\
liwość przyznania dodatkowych nagród pozaregulami-
nowych ufundowanych przez instytucje, stowarzyszenia oraz sponsorów.
Uczestnicy Ogólnopolskiego Konkursu Krasomówczego im. Hanki Bielickiej oraz nauczycie-
le przygotowujący otrzymają pamiątkowe statuetki i dyplomy.
ZOBOWI
ZANIA UCZESTNIKÓW KONKURSU
Osoby uczestniczące w Konkursie zobowiązuje się do wyra\
enia zgody na dokonanie przez
organizatorów i telewizję rejestracji fragmentów prezentowanych tekstów, zgody na bezpłat-
ne zamieszczenie w prasie i publikacjach konkursowych, materiałów informacyjnych.
POSTANOWIENIA DODATKOWE
Osoby, które zgłoszą udział w Konkursie, otrzymają listownie do dnia 15 lutego 2008r. za-
wiadomienie o wyniku kwalifikacji.
Aspekty 1(39)/2008 strona 23
 CEN informuje
Konkurs Kangur i Kangurek
matematyczny 2008
Po raz piętnasty w naszym regionie organizowany jest
Międzynarodowy Konkurs  KANGUR MATEMATYCZNY .
Zapraszamy wszystkich do udziału w tej matematycznej przygodzie!
 KANGUR w niezawodny sposób integruje młodzie\
świata, bowiem w tym
samym dniu uczniowie wielu krajów rozwiązują te same zadania, a laureaci ma-
ją mo\
liwość wędrówek po świecie.
W zawodach mogą uczestniczyć wszyscy chętni z klas III-VI szkoły podstawo-
wej, klas I - III gimnazjum i wszystkich klas szkół ponadgimnazjalnych.
Zawody odbędą się 27 marca 2008 roku o godz. 8.30 w wyznaczonych szko-
łach.
Regulamin konkursu na stronie www.cen.bialystok.pl
W skład lokalnego Komitetu Organizacyjnego konkursu  KANGUR ,
powołanego przez dyrektora Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku
wchodzą:
mgr Alina Mikołajczuk  konsultant CEN w Białymstoku
mgr Wiera Greczan, mgr El\
bieta Michałowska
Komitet  Antica Fiera Santa Lucia di Piane
organizuje IV europejski konkurs
 Opisz średniowiecze
Ogłoszenie o konkursie
1. W konkursie mogą wziąć udział uczniowie do lat 19 ze wszystkich szkół
europejskich.
2. Ka\
da klasa powinna przedstawić studium historyczne na temat kraju,
regionu, okolicy za czasu wczesnego średniowiecza w połączeniu z opi-
sem XIV i XV wiecznych obyczajów i tradycji. Prace powinny być
przygotowane w języku niemieckim, włoskim, francuskim lub angiel-
skim.
3. Termin nadsyłania prac: 30.06.2008 (będzie uwzględniona data stempla
pocztowego). Zgłoszenia zawierające dane klasy, szkoły, numer telefonu
oraz adres e-mail nale\
y wysyłać na adres:
Aspekty 1(39)/2008 strona 24
 CEN informuje
COMITATO ANTICA FIERA SANTA LUCIA
CASELLA POSTALE 21
I-31025 SANTA LUCIA DI PIAVE (TV)
ITALIEN
Nadesłane materiały nie będą odsyłane z powrotem.
4. Uczestnictwo jest bezpłatne.
5. 8.11.2008 o 9:00 na terenie targów  Campo Fiera w Santa Lucia (Trevi-
so) zostanie zrekonstruowany rynek średniowieczny, na który zostaną za-
proszeni wszyscy uczestnicy, gdzie zostaną wręczone nagrody.
6. Nagrody:
1 miejsce: klasa zwycięska w ka\
dej grupy wiekowej (6-10 lat, 11-13 lat, 14-19
lat) otrzyma nagrodę pienię\
ną o wartości 700 Euro. Klasy zwycięskie będą
mieć poza tym bezpłatny nocleg w terminie od 8 do 9 listopada, i wezmą udział
w zwiedzaniu miejsc związanych historycznie i tradycyjnie z tematem. Spośród
klas zwycięskich zostanie dodatkowo wylosowana klasa, która będzie mogła
wystąpić w średniowiecznych strojach na pochodzie historycznym  Antica Fiera
di Santa Lucia .
7. Ka\
da klasa, która wez
mie udział w rozdaniu nagród, otrzyma nagrodę za
uczestnictwo.
8. Klasy zwycięskie będą zakwaterowane po maksymalnie 20 uczniów i 3
opiekunów.
9. Werdykt Jury jest nieodwołalny.
Dalsze informacje: Biblioteka, tel: [phone]
Ceccon Aurelio tel: [phone] e-mail: [e-mail]
e-mail: [e-mail] www.anticafierasantalucia.com
Agnieszka Gołębiewska 15-888 Białystok
Urząd Marszałkowski Województwa Pod- tel: [phone]
laskiego fax: [phone]
Departament Informacji i Współpracy z E-mail: [e-mail]
Zagranicą [e-mail]
Referat Współpracy z Zagranicą
Kard. S. Wyszyńskiego 1
IV Sesja Sejmu Dzieci i Młodzie\
y
Zgodnie z tradycją, 1 czerwca br. odbędzie się XIV Sesja Sejmu Dzieci i Mło-
dzie\
y, której organizatorem jest Sejm RP we współpracy z Ministerstwem
Edukacji Narodowej oraz kuratoriami oświaty.
Niniejsze przedsięwzięcie jest adresowane do uczniów gimnazjów i szkół po-
nadgimnazjalnych  publicznych i niepublicznych na terenie wszystkich woje-
wództw.
Aspekty 1(39)/2008 strona 25
 CEN informuje
Hasło wiodące planowanej sesji brzmi  Poseł naszych marzeń  szkic do portre-
tu . Dzieci i młodzie\
ubiegający się o mandat posła, powinni przygotować pra-
cę, w której zostaną poruszone następujące zagadnienia:
1.  Poseł w wybranym okresie historycznym i współcześnie .
2.  Kryteria, które powinien spełniać kandydat na posła .
3.  Twoje wystąpienie poselskie w sprawie dla Ciebie najwa\
niejszej .
W terminie do dnia 14 kwietnia br. wojewódzkie zespoły organizacyjne Sejmu
Dzieci i Młodzie\
y, powołane przy kuratoriach oświaty, przeka\
ą nazwiska po-
słów, wybranych na podstawie w/w pracy, na adres: Kancelaria Sejmu  Biuro
Korespondencji i Informacji, ul. Wiejska 4/6/8, 00-902 Warszawa.
W dniach 23-25 kwietnia br. zaplanowano wybór członków Komisji Proble-
mowych na podstawie przesłanych prac posłów. Kuratoria oświaty oraz woje-
wódzkie zespoły organizacyjne zostaną powiadomione o wyborze w/w człon-
ków do dnia 7 maja br.
Dnia 17 maja br. przewiduje się posiedzenie Komisji Problemowych oraz przy-
gotowanie dokumentów na plenarne posiedzenie Sejmu Dzieci i Młodzie\
y.
W dniu 1 czerwca br., w godz. 8.00-15.00 odbędzie się spotkanie z przedstawi-
cielami władz i obrady XIV Sesji Sejmu Dzieci i Młodzie\
y.
Szczegółowych informacji nt. niniejszego przedsięwzięcia udzielają:
Kancelaria Sejmu  Biuro Korespondencji i Informacji, ul. Wiejska 4/6/8, 00-
902 Warszawa, tel. [phone] oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej 
Departament Młodzie\
y, Wychowania i Bezpieczeństwa w Szkołach, Al. Szu-
cha 25, 00-918 Warszawa, tel. [phone], jak równie\
wszystkie kuratoria
oświaty.
Dodatkowy termin szkolenia
w ramach projektu MEN:
 Pracownie komputerowe dla szkół
W związku z du\
ym zainteresowaniem szkoleniami modułu M "Technologie
informacyjne i edukacja multimedialna w praktyce szkolnej ", CEN w Białym-
stoku ogłasza nabór na kolejny termin szkolenia w 2008.
Po skompletowaniu grupy zawiadomimy niezwłocznie wszystkich zaintereso-
wanych.
Chętnych zapraszamy do wypełnienie arkusza zgłoszeniowego i przesłanie na
adres:
Wiesława Suchocka
Centrum Edukacji Nauczycieli
Aspekty 1(39)/2008 strona 26
 CEN informuje
15-016 Białystok
ul. Złota 4
Je\
eli chcesz zrozumieć,
co naprawdę dzieje się w umyśle ucznia&
Je\
eli chcesz, aby zrobił to, czego oczekujesz
(lub nie robił tego, czego nie chcesz)&
Przyjdz

na cykl spotkań warsztatowych
organizowanych w CEN.
Pierwsze spotkanie pod tytułem:
Kto decyduje o zachowaniu ucznia?
On, czy jego mózg?
odbędzie się 7 marca 2008 r. o godz. 15.00
Zgłoszenia prosimy nadsyłać drogą elektroniczną lub telefonicznie do sekretariatu
CEN do 5.03. 2008.
tel. [phone], [e-mail]
Aspekty 1(39)/2008 strona 27