DSC04025

no*, w części wschodniej, <t lut /jiohodnlin krańcu dwukrotnie. Dlatego ni© tylko Kotliny Podkarpackie, ali? 1 brzeżną część Pogórza otulają piaty osadów lodowcowych i fluwloglaejalnych,

M, Klimaszewski (1048b, 1867) wydzielił następujące podstawowe tvpv genetyczne osadów czwartorzędowych Karpat: fluwiainc, fluwio-glacjalne, glncjalne, niwalne, nnemoklastyezne, zboczowe, aerokUuttycz-i nc (wietrzeniowe) i organogeniczne,

W Karpatach i na ich przedpolu zaznaczają się różnice regionalne; inny jest zespół i następstwo pokryw czwartorzędowych na stokach] Beskidów i Pogórza, inny w dolinach karpackich, a jeszcze inny w objętych przez lądolód kotlinach podkarpackich i w brzeżnej części Po-i górza (fig. 6).

Na stokach górskich w odcinkach degradowanych występują eluwia (opracowane już przez W. Łozińskiego, 1925). Na mniej odpornych *ka-| łach i w miejscach płaskich powstają gliny zwietrzelinowe miąższością 0,5—5 m, przechodzące niżej w rumosz i litą skałę, albo rezydualne ru-ą mowiska skalne. Te ostatnie rozwijają się nadal ponad granicą lasu: (1200—1450 m n.p.m.), a w formie kopalnej występują niżej w lasach na bardziej odpornych piaskowcach fliszowych.

Jeszcze wyraźniejszy jest wpływ podłoża na powstawanie i rozmiesz-" czenie pokryw stokowych — koluwiów (grawitacyjnych) i deluwiów (zmywowych, zwanych przez M. Klimaszewskiego i in. proluwiami),: które tworzyły się w klimacie zimnym (usypiskowe, soliflukcyjne, delu-wialne) lub umiarkowanym (osuwiskowe, złaziskowe, deluwialne). Otulają one dolne odcinki stoków. Na odpornych piaskowcach przeważają peryglacjalne pokrywy gruzowe usypiskowe i soliflukcyjne i pakiety zerw skalnych. Na mieszanych seriach łupkowo-piaskowcowych dominują gliniasto-gruzowe pokrywy soliflukcyjne złożone w okresach zimnych przy nachyleniach 4—15° i masy osuwisk tworzonych głównie w okresach interglacjalnych i interstadialnych. W zagłębieniach na osuwiskach występują osady bagienno-jeziorne i torfy. Na rozsypliwych piaskowcach częstsze są pylasto-piaszczyste pokrywy deluwialne niż soliflukcyj-j ne. Przypominają one cechami fizycznymi lessy (B. Halicki, 1951a; J. Cegła, 1961).

W profilu podłużnym stoku wraz ze zmniejszeniem się spadku obserwuje się zmianę typu pokryw (od usypiskowych lub eluwialnych oo-przez soliflukcyjne do deluwiów, J. Dziewański, L. Starkel, 1967). Równocześnie ze zmianami klimatu i przesuwaniem się pięter roślinnydj uległy przesunięciom na stoku odcinki modelowane przez poszczególne procesy.

Udział trzech podstawowych facji w aluwiach wiąże się z warunka--mi dostawy i mechanizmem transportu. Skład osadów facji korytowej wleczonych w korycie — złożonych na zachodzie ze żwirów — zmienia się na wschód od Dunajca na bardziej piaszczysty, wraz ze zmniejszaj niem się udziału odpornych piaskowców w dorzeczach, zmniejszanjfl się ku wschodowi spadku rzek i gwałtowności powodzi. Odwrotnie rosj nie udział aluwiów facji tarasowej, złożonej z zawiesiny składanej na równinie zalewowej. W związku z małą na ogół odpornością fliszu, udział zawiesiny jest bardzo znaczny (W. Froehlich, 1975). Osady facji starorzeczy — mułki, iły i osady organiczne (torfy, gytie) występują tylko lokalnie. Mają one jednakże istotne znaczenie dla stratygrafii.