DSC04186 (4)

WACŁAW I KLARA

p gyigł w fisyojl ręcft i zmięrząż do celu wbrew rozsądkowi. : imię nadziei i miłości, gotów nawet na śmierć. I kiedy j w scenie 3 aktu II usłyszymy manifest Wacława, który ; wzywa ukochaną do porzucenia „zwykłej drogi rozsądku” po to, aby ze wzrokiem utkwionym w niebo zmierzać śmiałym krokiem do celu, wierząc w zwycięstwo i tą wiarą łamiąc przeszkody, to będzie się nam zdawać, że zabrzmiały wiersze Mickiewiczowskiej Ody do młodości.

Godną partnerką Wacława stała się Klara. Przypominała ona żywo swoją śmiałą i rezolutną. imienniczkę ze Ślubów panieńskich. KrinĘffia ^Wacława całym-sercem, ale jednocześnie zdawała sobie sprawę z istnienia granic, których nie wolno jęte wio tako kobiecie przekroczyćr-Przy^całej~ swojej niewinności,rbff|a ona w"~pełni "świadoma konse-wyniknąć z sytuacji, w której ^kobieta, łaskę i niełaskę męźry.yy.ryy — i nie pozwoliła się wykraść Wacławowi. Miłość jej nie zaślepiła i potrafiłaś przejrzeć taktykę swego ukochanego. Przecież to z jej ust poznaliśmy- historię ich miłości. Parafrazując uroczo treść miłosnych zaklęć kochanka, udowodniła Wacławowi, żę panuje całkowicie nad sytuacją, że o miłości myśli poważnie i że nie traktuje jej jak nieustającej sielanki pięknych słówek. Podpisując się z przekonaniem pod manifestem Wacława i podejmując się ryzyka, jakim był współudział w ukrywaniu kochanka, udowadniała Klara jednocześnie swą zdolność do czynnego współdziałania w budowie wspólnego szczęści a.

godsiglina. Stwierdziliśmy już na początku, że Fredro, ulłmorzpę    postacie Zemslu-i prezentując je widzom,

odwoływał się niejako do ich świadomości teatralnej i czy-bowiem bohaterów o ustalonej prowe-p jęrmji-jgcen i n^nej^dobrze^inah^h^imŁ^Hkoni^^p^edfred- _ rawskiego teatru^-którzy wiedzieli, że cześnik musiał być,

jteptusiewiezem_Łj|^rgj£nt rrr- ^łudnyis^nilczlągm”, Ale-jednocześnie owe tradycyjna stereotypy- sceniczne- Jiapgł-niałv się pod piórem pisarza zupełnie nową-ireścią.

I nasza Podstolina była to zatem typowa

||||| pociechy w Warszawie szukająca wdowa, y^tórej się Już zdarzyło trzech mężów pochować¹⁴. \

Na podstawie lektury oświeceniowych komedii można się było bowiem dokładniej zorientować, że prototypem „pięknej Hanny” była prawdopodobnie podstolina Zdaw-nialska z komedii Syn marnotrawny. Z ust tej bogatej i chętnej do amorów wdówki wyrwał się ów naiwno-uroczy okrzyk, który można było uznać za motto poczynań naszej bohaterki.

Ach, męża trzeba mi koniecznie 1¹⁵

Ale nasza Podstolina nie tylko lubiła się kochać, lecz także umiała rachować.JByła bowiem nie tylko ładną, chociaż starzejącą się kobietą, której żal było w .samotności marnować resztę swego życia. W jej postaci przedstawił Fredro człowieka, który walczył o swój byt:

j Chciałam za mąż pójść czym prędzćj, r IjBy nie zostać całkiem w nędzy    \

— oświadczyła nasza bohaterka przy końcu komedii i te jej słowa mówiły o epoce kontraktów małżeńskich więcej niż poruszające ten temat komedie oświeceniowe.

¹⁴ Wolter, Syn marnotrawny, przekł. S. Trembecki, BN, S. II, nr 63, Wrocław 1952, akt II, sc. 1, w. 30—31.

¹⁶ Tamże, akt II, sc. 4, w. 181. Na podobieństwo postaci pięknej Hanny do podstoliny Zdawnialskiej zwrócił uwagę M. "Piszczkowski (por. M. Piszczkowski, Fredro a literatura Oświecenia, Zeszyty Naukowe UJ, Filologia, z. 7, og. zb. nr 36, Kraków 1961, s.~43^~44).' ' -* • ****£*    Ig |||^|

4*