DSC04224

' ^Z"®Mj

Nllfc;.

?'vane&|';

jjestlfc

nSi m' łusH fc zenie® ii

niaw

I organizm zwierząt. Obłuszczone nasiona bawełny mogą zawierać do 2% gos-Isypolu. Zawiera on reaktywne grupy fenolowe i aldehydowe powodujące toksyczne działanie u zwierząt jednożołądkowych. Świnie i króliki są bardziej wrażliwe niż drób. Najczęściej obserwowanymi objawami jest zmniejszenie apetytu i chudnięcie zwierząt. Już niewielka ilość (ok. 0,001%) gossypolu w paszy może spowodować demno-niebiesko-zielonkawe zabarwienie żółtek jaj wraz z silną plamistością, zwłaszcza w jajach przechowywanych w niskiej temperaturze.

Termiczna obróbka technologiczna nasion bawełny powoduje związanie (z białkiem, węglowodanami) większości gossypolu. Śruta pochodząca z przerobu polegającego na bezpośredniej esktrakcji rozpuszczalnikiem zawiera stosunkowo najwięcej wolnego gossypolu (0,1 do 0,5%), a wytłoki zawierają go najmniej (0,02-0,05%). Ogrzewanie śruty w warunkach odpowiedniej wilgotności, stosowane do inaktywacji gossypolu, ma niekorzystny wpływ na jej wartość pokarmową, gdyż obniża jakość białka, zwłaszcza przez zmniejszenie dostępności lizyny.

Zawartość wolnego gossypolu może wynosić do 1200 mg/kg śruty lub wytłoku, a dopuszczalna zawartość tej substancji w paszy dla różnych zwierząt jest następująca (mg/kg): dla prosiąt i kur 20, tuczników i królików 60, cieląt i drobiu 100, a dla bydła i owiec 500. Przyjmuje się, że śrutą bawełnianą można zastąpić do około 50% białka śruty sojowej w tuczu świń, bez istotnego obniżenia przyrostów i wykorzystania paszy. Nie zaleca się stosowania pasz bawełnianych w żywieniu zwierząt młodych i reprodukcyjnych. Są one dobrymi paszami dla przeżuwaczy. Przy wyższym, niż podano, poziomie gossypolu można stosować dodatek soli żelaza dwuwartośdowego, który redukuje jego szkodliwość.

12.3.2.7. Inne śruty poekstrakcyjne i wytłoki

Śruta sezamowa. W zależnośd od metody odolejania nasion sezamowych —przez wytłaczanie lub ekstrakqę rozpuszczalnikiem, śruta zawiera zróżnicowaną ilość białka i tłuszczu. Wytłoki zawierają około 38% białka i 5-11% tłuszczu, zaś śruta odpowiednio około 45% białka i około 1% tłuszczu. Usunięrie łuski (stanowiącej 15-20% nasion) zwiększa zawartość białka i wartość energetyczną śruty. Białko tej paszy jest dobrym źródłem wszystkich aminokwasów, oprócz lizyny. Uzupełnia dobrze większość innych białek roślin oleistych, a także strączkowych, zwłaszcza bogatych w lizynę, a ubogich w metioninę i tryptofan. Pasza sezamowa zawiera dużo Ca, P i Se. Obecność kwasu fitynowego, zwłaszcza wysoka w łusce, obniża dostępność Zn, Ca, Mg i Fe.

Pasza sezamowa jest dobrym źródłem białka i energii dla przeżuwaczy, a po uzupełnieniu lizyną— także dla wszystkich gatunków i grup zwierząt jednożołądkowych.

Śruta palmowa. W porówmaniu z innymi paszami z nasion oleistych śruta palmowa, produkowana z owoców palmy oleistej, zawiera dużo włókna (18%), a mało białka (17-21%). Ujemną właśdwośdą białka tej śruty jest niski udział lizyny, treoniny i tryptofanu oraz stosunkowo mała dostępność wszystkich