DSC04581

bników tak, że dolne krawędzie, pasków zanurzone były na około 1,5—2 cm. Chromatogramy rozwijano w temperaturze 20 °C przez 4 godziny, po czym _asfcj suszono w suszarce laboratoryjnej w temp. 100°C. Po wysuszeniu próbki Wywołano przez spryskanie mieszaniną 1% roztworu wodnego żelazicjanku potasu 1% roztwór wodny chlorku żelaza. Roztwory te były zmieszane ze sobą _w równych objętościach. Na obu paskach z próbkami garbników ze skóry uzyskano wyniki zbieżne z próbkami kontrolnymi z roztworem sumaku i taniny. Świadczyło to o obecności roślinnych garbników w skórach zabytkowych. Badania te prowadzono dla każdego z badanych kurdybanów oddzielnie.

2.    REAKCJA BARWNEGO PIERŚCIENIA

Do badanych wyciągów ze skór zabytkowych dodawano powoli niewielką ilość stężonego kwasu siarkowego. Powstający na granicy dwóch roztworów ciemnoczerwony pierścień świadczył o obecności roślinnych garbników piro-katechinowych.

3.    REAKCJA Z AŁUNEM ŻELAZOWYM

W reakcji tej, która musi być prowadzona przy pH = 7, użyto wyciągów wodnoacetonowych, odrzucając ekstraty zakwaszone 6n CH₃COOH. Próbki wyciągów zobojętniano, dodając zasadę sodową. Następnie reakcje prowadzono jak bibułowe. Na bibułę nanoszono kroplę badanych roztworów, a obok kroplę odczynnika — 1% roztwór ałunu żelazowego. Powstałe zielone zabarwienie na styku kropli świadczyło o obecności garbninów pirokatechinowych. Powstające niebieskie zabarwienie świadczy o obecności garbników pirigallolowych.

OMÓWIENIE WYNIKÓW

A. KWASOWOŚĆ BADANYCH SKÓR

Jak dowodzą zniszczenia powyżej opisanych kurdybanów, dominującą w nich rolę odgrywa zniszczenia skóry. Skóry są twarde, sztywne, kruche, łatwo pękające. Leżąca na nich warstwa malarska wykazuje różnorodne spękania. Wśród nich są spękania związane z naprężeniami i pracą podłoża skórzanego. Jak dotąd nie opracowano zależności ich powstawania od rodzajów skóry i jej zniszczeń. W literaturze opisywano jedynie spękania na skórze nie malowanej. Van Soest twierdzi, iż pękanie lica w skórze zabytkowej jest efektem zbytniego łub niedostatecznego natłuszczenia skóry. Uważa, że lico skóry, jako bardziej gęsta jej warstwa, wysycha szybciej i rozrywa się. Pękaniu lica towarzyszy zrywanie włókien kolagenowych, prowadzące w konsekwencji do ich dezintegracji. Prowadzi to także do pudrowania się powierzchni skóry. Autor ten uważa, że za niszczenie lica skóry odpowiedzialne są:

1) wysychanie skóry wskutek nadmiernego natłuszczenia lub suchego powietrza w otoczeniu;

393 '