DSC04626

litym. Teki typ obrazowania jest charakterystyczny dla poezji Bolesława LoAmiana:

Tej nocy mrok byt duszny 1 od żądzy parny, i chabry, rozwidnione suchą błyskawicą,

Prjcodostały ale nagie do octu tej sarny,

Co biegła w Ias, spłoszona obca jej źrenicą —

A one, łeb jej modrząc, mknęły po sarniemu,

X chciwie zaglądały w A wiat po chabrowemu.

Mak, sam siebie w śródpolnym wykrywszy bezbrzeżu,

Z wrzaskiem, który dla ucha nie był żadnym brzmieniem,

Przekrwawił sią w koguta w purpurowym pierzu,

I aż do krwi potrząsał szkarłatnym grzebieniem, i ple) w mrok, rozdzierając dziób, trwogą zatruty,

Aż mu zinąd prawdziwe odpięły koguty,

A JgczmteA, kłos pragnieniem zabłociwszy gęsiom,

Kasrożył nagle złością z jątrzone oAclory i w złotego sią Jeża przemiażdżył ze chrzęstom,

I biegł, kłując po drodze »lół nikłe zapory,

I skomlał, i na kwiaty boczył sią. i Jeżył,

I nikt nigdy nie zgadnie, co czuł i co przeżył?

A Ja — w jakiej swą duszą sparzyłem pokrzywie,

Zp pomykam ukradkiem i na przełaj miedzą?

I czemu kwiaty na mnie {mirzą podejrzliwie?

Czy goś o mnie nocnego wbrew mej wiedzy »-■ wiedzą?

Com uczynił, że skroń dłońmi uciskam obiema?

Czym byłem owej nocy, której dziś Już nie ma?

(Przemiany)

Pierwgzy wers motywuje dziwne „zachowanie sią’' przyrody: „tej nocy mrok był duazny i od żądzy parny". Klimat nocy powoduje przemiany:

—    chabry: „przedostały «ię nagle do oczu tej sarny”,

—    mak: „przekrwawił *ię w koguta w purpurowym pierzu¹¹, Jęczmień: „w złotego aię jeża przemiażdżył ze chrzęstem'’.

Rośliny przemieniają aię w zwierzęta pełne namiętności, niepokoju:

—    sarna: „biegła w laa spłoszona obcą jej źrenicą",

—    kogut: „piał w mrok, rozdzierając dziób, trwogą zatruty”,

—    jeż: „biegł, kłując po drodze ziół nikłe zapory”.

Wszystkie te obrazy stanowi# odpowiednik zachowania pod-miotu, Przemiana, Jaka dokonała si# w nim owej nocy, jest aluzyjni# sugerowana poprzez pytania retoryczna, a wyjaśniona konstrukcją obrazów przyrody, W zachowaniu gig podmiotu znajdziemy te aa me elementy popfzade*^ wskazam* * dynamik#, niepokój, namiętność, poewdi wisy;

<lom uczynił, ta skroA dtośffti śr nfkttto ofetlmtt*?

Czym byłam owej noey, której Jat nie mat

Wszystko, co ak; stało, stało się poza świadomości# podmiotu, zostało zdeterminowane klimatem nocy, natur#, Człowiek Jest elementem natury. jist poddany jaj prawom, jak rośliny i zwierzęta. Poeta ożywia przyrodę, ale w myśl mon Izmu dehuma niżu j* człowteka. Obrazowanie fantastyczne służy więc w wierszu Leśmiana rozważaniom filozoficznym, która dzięki obrazom poetyckim trać# abstrakcyjną poję* iowość, Wiersz nabiera rumłeh-ców konkretu, sugestywnej ekspresji.

Inny typ obrazowania fantastycznego znajdziemy w balia-dach Mickiewicza. Świat przedstawieńy jeat skonstruowany na wzór realnego, a fantastyka ogranicza si# tylko do ludowej wiary w istnienia nadprzyrodzonych istot mających cudowną moc. Mickiewiczowskie świtezianki, aktywnie działająca przyroda, nie odbiegaj# w zachowaniu od wzorów postępowania ludzi. Na tej zaaadzie konstruowane są także obrazy odwołujące się do mitów starożytnych (w świeci* bogów rządzą ludzkie prawa) i wyobrażeń religijnych. Przykładem takiego sposobu obrazo* wania może być znany wiersz Leśmiana U mula Koc hanowtka, w którym poza postacią zmarłej Urszulki przebywającej w zaświatach i postacią Boga wszystkie inne elementy obrazu mają charakter realistyczny:

Uśmiechnął się 1 skinął — i wnet z Bożej łaski Powstał dom — kubek w kubek jak nasz — czarnoleski.

Wplecenie motywów realistycznych w fantastyczne ramy obrazu przybliża postać Urszulki, urealnia jej przeżycia, pozwala konkretnie odczuć tęsknotę dziecka za domem;

305

Poetyka naftowana — 11