DSC05448 (3)

76

o symetrycznej kompozycji z bocznymi ryzalitami. W elewacjach skom¹^. tou-aoo czerwoną cegłę z elementami kamiennymi W podobnym duch¹ skomponowany został przez niego pałac Branickich w ogrodzie Frascag z łat s lidrmdrKtiątych.

Do najważniejszych dzieł architekta, a jednocześnie do najbardziej 2% czących budowli Warszawy ostatniej ćwierci XIX w.. zaliczyć trzeba synagog, reformowaną na Tłomackiem wzniesioną w latach 1875—1878, zniszczony w czasie okupacji hitlerowskiej. Był to okazały gmach w stylu klasyczne, renesansowym, zwieńczony czworobocznym belwederem nakrytym kopułą o kształcie korony, tworzącym akcent o charakterze orientalnym. Fasadę zdobił wysoki wgłębny portyk. Trójnawowe wnętrze o bogatym wystroju dzieliły kolumny dźwigające cm pory. Synagogę tę wzniosła bogata żydomka burzuazja. prezentująca tendencje emancypacyjne, odcinająca się od tradycyj. nycfa form kultu; tę grupę ludności żydowskiej określano mianem „żydów postępowych¹’. Warto przy tym odnotować projekt tejże synagogi — zgłoszony na konkurs z 1873 r., ale ostatecznie nie skierowany do realizacji - autorstwa Stanisława Adamczewskiego (1830-1916). Zaproponował on budowlę centralną na planie koła, przypominającą nieco korpus warszawskiego kościoła ewangelicko-augsburskiego, o surowej formie z zastosowaniem form ..egipskich’’. w tym kolumnowego portyku. lak napisano w warszawskiej prasie architektonicznej: ..Gmach projektowany jest w stylu monumentalnym egipskim. jako historycznie usprawiedliwić się dającym, z przyczyn, iż zasady nakreślonych ręką Mojżesza Statutów dla wybranego ludu z Egiptu pochodzą"¹.

W dziedzinie budownictwa sakralnego doniosłą rolę odegrały w Warszawie trzy konkursy architektoniczne zorganizowane w latach osiemdziesiątych Pierwszy z nich, z roku 1882, dotyczył budowy kościoła św. św. Piotra i Pawła na Koszykach i miał charakter zamknięty: zaproszono do niego E. Cichockiego. Z. Kiślańskiego i A. Schimroclpfenniga. Wybrano projekt Ochock iego. który zrealizowany został w latach 1883—1886. Powstała nco¹ romańska trójnswows bazylika o bezwieżowęj fasadzie, pierwszy większej ■kali kościół w Warszawie o formach średniowiecznych, znamiennych dis dojrzałego historyzmu. Architektura kościoła stanowiła mieszankę motywów włoskich, francuskich i niemieckich, a głównym elementem plastycznym budowli była ołmioboczna kopuła nad skrzyżowaniem nawy i tran sep tu, nawiązująca do architektury nadreńskiej. Elewacje pozostawiono w oictyn-kowancj cegle, zgodnie z rozpowszechniającą się na ziemiach centralnej Polski manierą zwaną z niemiecka Rohbau. Kościół został zburzony przez hitlerowskich okupantów, a na jego fundamentach wybudowano obiektu

_Ry*. ii Wftmawa. kościół iw. Aw. Piotra A Pawła na SCuiaj    ^{łSS5_,SS6> arcłŁ}* ^Ł *"^ir*ni «u

o modernizowanych kształtach. Formy romańskie. *■ tw>ć anlmirnnfj prow©-nwHji zastosował także E. Cichocki, przy współpracy z J. Hussem na początku kolejnej dekady w innej okazałej świątyni warszawskiej, kościele iw. Augustyna <1891—1896>.    Obiekt nawiązuje swoją    formą    do waoriw

wir—kiego romanizmu. » pośrednio do starochrześcijańskich bazylik- Wydłużona horyzontalnie bryła    świątyni    skoatrsstowsna    została    ze smukłą

dzwonnicą, usta wioną z boku.

Nietypowy charakter miał konkurs ogłoszony w 1883 r. — dotyczył on rozbudowy cennego zabytku    z epoki    klasycyzmu, jakim t>yl    kościół św.

Aleksandra autorstwa Oh. I*.    Aigncra.    z lat 1815—1823.    Konkurs przyniósł

szereg pomysłów utrzymanych w stylu klasyczno-rencsansowym, dostosowa-

1

g. Adamczcwtk 1. Projekt konkursonry synagogi w WarsTgnrir.... „Inornic¹ja i Budów-