DSC05454 (3)

W dziedzinie budownictwa rezydencjonalnego najciekawszym zjawi, już wcześniej sygnalizowanym, było rozpowszechnienie się „kostiumu kwl cuskiego", pod którym to terminem mieściły się zarówno motywy fnJ kiego renesansu, jak i wczesnego baroku („styl Ludwika XM"). DojS wspanialszych siedzib w tym stylu należał pałac w Guzowie. przebudo«9 w jatach 1880-1895 dla Feliksa hr. Sobańskiego przez warszawskiego architefc ta Władysława Hirszla (1831-1889) według projektu bliżej nieznanego MayeJ] Budowla otrzymała symetryczną, rozczłonkowaną ryzalitami bryłę o malow* czej sylwecie, z wysokimi dachami i kominami. W duchu późnego renesansu francuskiego skomponowana została siedziba L. Kr on en ber ga w Brzeziu koło Włocławka (J873), wzniesiona według projektu Artura Gocbla. Formy renesansowej willi, zgodnie ze swoimi upodobaniami, popularyzował na prowincji Leandro Marconi (pałac w Klimkiewiczowie z 1874). Tenże architekt pozom, wił interesujące dzieło na Wileńszczyźnie budując około 1880 r. pałac Tyszkiewiczów w Wace, wzorowany na łazienkowskim pałacu Na Wyspie. Nie byk to jedyna tego rodzaju kompozycja, gdyż w tym samym okresie powstał pałac o zbliżonej architekturze w Żemosławiu, w powiecie oszmiańskim (1882).

Rys- 30. Waka, pałac Tyszkiewiczów, ok. 1880, juch. L. Marconi

Budownictwo rezydencjonalne na Litwie i Rusi kontynuuje zasadniczo wcześniej już spopularyzowane konwencje stylowe. Powstają więc nadali neogotyckie pałace oparte na wzorach angielskich: Berżany (przebudowa I 1885-1887 przez Karola Lorenza) i Mejszty (przed 1875) na Litwie, Kapuś-i dany (ostatnia ćwierć XIX wieku; arefa. Aleksander Szilłe) i Narajówka j (1881; arch. Gelich z Berlina) na Podolu, czy wreszcie Czerwona na Wołyniu, j jedna z najokazalszych rezydencji neogotyckich na ziemiach Rzeczypospolitej powstałych w U połowie XIX w. Formy klasyczno- renesan to we prc/cnlujo!

_ f, piinkszach na Żmudzi (1885), a motywy francuskie wprowadzi!

' ^jrcofli w pałacu w Hancncc na Ukrainie.

¹ popowstaniowe restrykcje władz carskich sprawiły, że w połowie lat Jtfzicsiątycb na przeciąg tnech dziesięcioleci niemal zamarło na Rusi r^tw/ie budownictwo kościelne W tej sytuacji wyjątkiem było wzniesie-L okazalej neogotyckiej świątyni w Rakiszkacb według projektu ^Scbicbta, wykańczanej przez Jerzego Wernera (Tyrolczyka, który bu-także dla Przeżdzicekich kościół w Policznej koło Kozienic). Obiekt o pozostawionych w surowej cegle elewacjach, zgodnie z dominują w okresie dojrzałego historyzmu konwencją, otrzymał interesującą yfc o trójnawowym pseudobazyłikowym korpusie i ustawionej z boku ptezMehum wieży zakończonej iglicowym hełmem. Świątynię uzupełniła poboczna kaplica nakryta kopułą. Całość tworzy rozwiązanie unikatowo v polskiej architektura sakralnej. Odnotować także należy wzniesienie aeoromańskiego kościoła św. Barbary w Witebsku (1886), o wyniosłej ^•wieżowej fasadzie.

2. Galicja

Okres niezwykle pomyślnego rozwoju przeżywał w ostatnich dzksięrio-Icdach XIX stulecia Lwów. Po reformach przeprowadzonych w cesarstwie austriackim w roku 1867 - mających na celu demokratyzację systemu politycznego kraju - i przyznaniu Galicji szerokiej autonomii, rola miasta jito stolicy tej prowincji znacznie wzrosła. W konsekwencji przyniosło to ożywienie budownictwa i znaczny rozwój przestrzenny. Lwów byt jedynym dużym ośrodkiem na ziemiach polskich, który na przełomie XIX i XX w. wś sprzyjające warunki rozwoju, co sprawia że obraz architektury tego miasta z epoki historyzmu prezentuje się wyjątkowo ciekawie.

Duży wpływ na ukształtowanie się nowego oblicza Lwowa miało pełne ostatecznie przekrycie w latach osiemdziesiątych płynącej wzdłuż zachodnich obrzeży Starego Miasta Pełtwi. Pozwoliło to na nadanie Wato Hetmań* ikon i ul. Akademickiej, biegnącym wzdłuż koryta rzeki, charakteru re-proeatacyjnych alei, przy których ukształtowało się nowe śródmieście miasta. Jednocześnie Lwów wzbogacił się o szereg reprezentacyjnych gmachów, o osiowej, klasycznej kompozycji, których elewacjom nadawano pompa* tyczny, reprezentacyjny wyraz stosując plastycznie kształtowane motywy musowe.

Tego rodzaju architekturę reprezentuje budynek Politechniki Lwowskiej, •niesiony w łatach 1873-1877 według projektu Juliana Zachariewioa, mważaicjizcj postaci w architekturze miasta ostatnich dekad XIX w. Architekt ten. po studiach w Akademii Technicznej we Lwowie i na