DSC06970 (2)

XVI MOIH.ITWY DO BOGA

świat jako krainę „bursy ustawnej”, życie jako „bezportne Hpiit ŚKlowiait", człowieka wreszcie jako istotę, której ciało-sługa krępuje porywy ducha.

Co na świecie, chyba błąd? kłopoty? marności?

Imię tylko pokoju snadź i szczęśliwości,

Którą widzi, a nie ma duch, chciwy lepszego,

Będąc jakmiarz związany od sługi swojego.

(22, w. 5—8)

■ ISfJfciem 1 tej tragicznej sytuacji jest jedynie łaska na skrzydłach mistycznego uniesienia ppśbya się człowiek, pragnienia swe wyrażając w terminach typowych dla myślenia mistyka:

Ty nas oczyść, prosiemy; miłosierdzia Twego Niech promień, bijąc w serce, odnosi od niego Ku Tobie jasny odraz chwały i miłości,

O Panie, nasza chwało, nasza szczęśliwości!

(14, W. 21—24)

W zespole tym uderza jedna osobliwość, mianowicie Pieśń 111, zatytułowana O wielmożności bożej. Jest to hymn o pomyśle bardzo niezwykłym, psalmista bowiem polski zapowiedziawszy, iż śpiewać będzie „w trop Dawida”, daje zgrabną charakterystykę techniki poetyckiej „króla śla-chetnego, poety bezrównego”, słowem, twórcy Psałterza, wyprzedzając Jana Rybińskiego, który w Gęśli różnoryinnej sławił „możnego psalmodzieja” jako znakomitego poetę.

Realizację programu: „Tu niechaj mój głos, choć nierówny, idzie w twój trop, Dawidzie” przyniósł cykl sześciu psalmów, opartych nie tyle na wersetach Wulgaty, ile na tym samym źródle, którym posługiwał się Kochanowski, tj. na Parophraaia psalmorum Jerzego Buchanana. Na tekstach Sępa odbiło się to nawet w tytułach jego utworów, określanych za wzorem poety szkockiego jako para-phrasis danego psalmu lub zwrotem „pieśń na kształt psalmu”. Autorzy studiów o Szarzyńskim mają zwyczaj

ROZBUDOWA TEKSTU PSAŁTERZOWEGO    XVII

zastanawiać się, jak to być mogło, iż katolik polski nie wahał się iść za wzorem kalwina szkockiego. Ano, skoro nie szkodziło to Kochanowskiemu, dlaczego miałoby wadzić Sępowi? Zwłaszcza, że w grę wchodził tu nie traktat teologiczny, lecz wierszowane odtwarzanie podziwianego arcydzieła.

Cykl ten nazwać by można raczej psalmodią czy przeróbką aniżeli przekładem, Szarzyński bowiem zastosował w nim metodę bardzo niezwykłą, której odmienność ująć można by w liczbach; gdy więc w Psałterzu Kochanowskiego Psalm LV (LVI) liczy zwrotek osiem, u Szarzyń-skiego mamy ich dwanaście, Psalm CXXIX (CXXX) u Kochanowskiego ma wierszy dwadzieścia cztery, u Szarzyń-skiego trzydzieści pięć. Rozbudowę tekstu psałterzowego najwygodniej można zilustrować na przykładzie VI. Pieśni na kształt Psalmu CXXIII. U Wujka krótki werset oryginału (CXX11, 2): „Oto jak oczy sług w rękach panów swoich, jak oczy służebnicy w rękach pani swej, tak oczy nasze ku Panu Bogu naszemu, aż się zmiłuje nad nami” w przekładzie Kochanowskiego (CXXIII, 5—12) otrzymał postać dwuzwrotkowej parafrazy:

Jako w niedostatku na pańską pogląda Głodny sługa rękę i łaski pożąda,

Jako niewolnica, której głód dojmuje,

Coraz paniej swojej ręki upatruje:

Takżeć oczy nasze, obciążone łzami,

Na Pana patrzają — owa się nad nami Smiłować jako Pan miłosierny raczy,

A występów naszych łaskawie przebaczy.

Sęp, poprzestając również na dwu strofach, wypełnił je treścią daleko rozleglejszą:

Przeto, choć wszędy Tyś jest, oczy me płaczliwe Tam podnoszę i serce tam wzdycha teskliwe;

Bo ciężkościom nierówne zmysłów mych krewkości,

Jak słudzy od swych panów, pragną Twej lutości.

BN 1/118 (M. Sęp Szarzyński: Rytmy) 2