DSC07119 (3)

3. Małżonkowie przejmują nawzajem od siebie pewne nowe wartości i internalizują je, pozostałych wartości nie przyjmują, ale szanują. Ta postawa wydaje się bardziej warunkować wysoki poziom dostosowania i harmonii współżycia w małżeństwie.

4. Współmałżonek ma skłonność do przejmowania i internalizacji niemal wszystkich wartości uznawanych przez drugiego małżonka, co prowadzi do znacznych zmian we własnym systemie wartości. Jest to typ postawy niebezpieczny dla samostanowienia i samodzielności jednego ze współmałżonków. sprzyjający powstawaniu u niego nadmiernej zależności.

Sytuacja konfliktowa w sferze wartości, która wynika z niemożności stworzenia systemu wartości rodzinnych obejmującego odpowiednio szeroki zakres wspólnie akceptowanych, lub z braku poszanowania dla wartości uznawanych przez współmałżonka, pociąga za sobą zagrożenie dla spójności rodziny. Konflikt wartości stwarza sytuacje kryzysowe w rodzinie, które mogą powstać w każdej fazie życia rodziny i dotyczyć także międzypokoleniowych konfliktów wartości. Jednakże badania nad ciągłością i zmianą tradycji kulturowych S. Nowaka (1976) nie ujawniły ostrego konfliktu pokoleń w sferze wartości. Konflikty w sferze wartości w rodzinie dotyczą raczej sytuacji jednostkowych, nie stanowią wyraźnie występującego trendu. Poza tym specjalne badania nad systemami wartości w małżeństwach i sferami konfliktów między rodzicami i dziećmi w rodzinie zostały dopiero podjęte i na ich wyniki należy jeszcze poczekać.

Można wskazać za A. Kłoskowską (1971) na otwarty charakter rodzinnego dziedzictwa kulturowego w Polsce, które dostarcza bodźców, a nie stwarza na ogół nieprzekraczalnych ograniczeń.

Wykorzystując bardzo przydatne w rozważaniach nad procesem socjalizacji w rodzinie rozróżnienia M. Mead (1970): kultur postfisuratywMcK w których ludzie uczą się od swych przodków, kultur kofiguratywnych^w których uczą się od rówieśników, i kultur prefiguratywnych, w których starsi uczą się od swych dzieci i wnuków — należy zauważyć, że w naszym społeczeństwie mamy do czynienia ze wszystkimi rodzajami społecznego uczenia się. W pierwszej fazie życia rodziny, tj. w okresie życia małżeńskiego do urodzenia się pierwszego dziecka, małżonkowie wiele przejmują od siebie nawzajem, w drugiej zaś i trzeciej fazie małżeństwa, tj. w okresie, gdy dzieci są w wieku przedszkolnym i szkolnym, aż do okresu dojrzewania, dzieci przejmują treści socjalizujące głównie od rodziców, a grupy rówieśnicze i instytucje kształcące stopniowo zaczynają przejawiać rolę inspirującą. W czwartej, piątej i szóstej fazach życia rodziny, tj. gdy dzieci dorastają, usamodzielniają się, i później, gdy rodzice przechodzą na emeryturę, coraz bardziej nabierają znaczenia informacje i wartości wnoszone przez dzieci, pod wpływem których może nastąpić wprowadzanie starszego pokolenia w nowe dziedziny zainteresowań czy doznań artystycznych i ułatwić mu zrozumienie dokonujących się przeobrażeń społecznych.

Bossard J. H., Boli, E. S. The large family system. Philadełphia, Univ,, 1 Ciągłość i zmiana tradycji kulturowej. S. Nowak, red. Raport końcowy z b Zakład Metodologii Badań Socjologicznych UW na zlecenie IFiS PA wego 12.2.2, Warszawa 1976.

Clansen J. A. Family structure, socialization andpersonality. W: Głtttd Deoelopn i M. L. Hoffman, redaktorzy, New York 1966, Russel Sagę Fota Danziger K., Socialization. 1976, Penguin Books, wyd. 3 (1971, wyd. Douglas J. W. The homt and the school: a study of abitity and arrmrment in the McGibbon and Kee.

Elder G. H. Family structure: the effects of size of family, sex compońtion and ord tion and achieoement. In: Addolescent achioement and mobility, aspirations. for Research in Social Science, 1962, (Mimeographed).

Elder C. H., Bowennan C. E. Family structure and child-rearing pattems: compońtion, Amer. Sociol. Rev. 1963, 28, 891-905.

Gołębiowski B. Aspiracje i orientacje życiowe młodzieży. Przekazy i Opinie, 1976.

Kiciński K., Kurczewski J. Wartości uznawane przez młodzież. Przekazy i marzec, 1976.

Kłoskowska A. The family as afactor of cultural transmission and creation. W: / E. Zakościelna, M. Ziemska (Eds): Lesfonctions łducatioes dans le monde < PWN, 145-153.

Kobieta w Polsce, Warszawa 1975, GUS.

Kocowski T. Needs and hierarchies of personal mlues. Paper presented at of Sociotechnics on Social Values and Social Engineering, Warsa* Kodeki Rodzinny i Opiekuńczy, Warszawa 1973, Wydawnictwo Prawnie Kurzynowski A. Aktywizacja zawodowa kobiet a wielkość rodziny. Materia Problemy Polityki Ludnościowej, Warszawa 1972.

Łobodzińska B. Małżeństwo w mieście, Warszawa 1970, PWN.

Łoś M. Aspiracja a środowisko, Warszawa 1972, PWN.

Malanowski J., Robotnicy Warszawskiej Fabryki Motocykli. Wrocław-Ossolineum.

„Mały Rocznik Statystyczny” 1977. Warszawa GUS.

Mcad M. Culture and commitment. A study of the Generation Gapę. New Mirowski W. Związki rodzinne a ruchliwość geograficzna. W: Przemiany i Warszawa 1975 CRZZ.

Nisbet J. Family enoironment and intelligence. In A. H. Halsey, J. E. Flond, tion, economy and society. New York 1961, Free Press of Glencoe, Perspektywy rozrodczości na podstawie Ankiety Rodzinnej 1970, Warszawa ! Piotrowski J. Ludzie starzy w Polsce i ich sprawność życiowa, Warszawa Piotrowski J. Rodzina w społeczeństwie współczesnym. „Problemy Rodzin Reed R. B. The interrelationships of marital adjustment,fertUity controi and sizi Found Quart., 1947, 25, 383-425.

„Rocznik Statystyczny” 1977, Warszawa 1977, GUS.

Rosen B. C. Family structure and achioement motioation. Amer. SocioL R Smoliński Z. Statystyczna analiza dzietnośa kobiet. Warszawa, 1974, GU Smoliński Z. Przemiany dzietnośa w XX wieku. W: Przemiany rodziny polskie szawa 1975, Inst. Wyd. CRZZ.

Turowski J. Struktura i funkcje rodziny a teorie rodziny nuklearnej. W: PrzemL morowska, Warszawa 1975, Inst. Wyd. CRZZ.