DSC07880 (2)

46

w

pario, -ere, peperi, partom wydać, urodzić, zyskać

peritia, -ae doświadczenie, biegłość perpetoos. -a, -um nieprzerwany, ciągły praecipoos, -a, -um szczególny, nadzwyczajny

praesidium, -u ochrona, pomoc praesto, -ire, -stiti, -stitinn stać na przedzie, przewyższać

praesom, -esse, -fui stać na czele, przewodzić, kierować (z dat.) prodo, -ere, -didi, -ditnm podać dalej, przekazać, zdradzić proeUum, -u walka, bitwa pogna, -ae walka quinque pięć

radix, -dlcis f korzeń, podstawa res, rei rzecz, przedmiot res militaris wojskowość res poblica państwo removeo, -ere, -movi, -motam usunąć, oddalić

retineo, -ere, -tinui, -tentom zatrzymać, powściągać, zachować salos, -utis f zdrowie, dobro, ocalenie secundum z acc. stosownie do, według senatus, -as m senat sensus, -as m czucie, zmysł, sens, pojęcie sequor, seqai, secutus sum iść za kim, postępować, towarzyszyć (z acc.) spes, spei / nadzieja supremus, -a, -um najwyższy tactus, -us m dotyk, zmysł dotyku tutela, -ae opieka urbanus, -a, -um miejski usus, -us m użycie, praktyka, doświadczenie

visus, -us m widzenie, wzrok

dano z domu domus. -«s f dom

ereatas. hb m wyjśdc, wynik, rezultat, koniec

MCfciłis. hk m ćwiczenie, wojsko experuneotiun, -i doświadczenie, próba uprano, -ere, -pressa, -pressmn wycisnąć, wyrazić, przedstawić

fides, Ddei f zaufanie, wiara, otwartość, rzetelność

forensis, -e targowy, sądowy fractos, -as m owoc, plon gero, -ere, gessi, ges tum nieść, wykonywać, sprawować

gratiósus. -a, -om uczynny, z łaski dany gusta tos. -os m zmysł smaku gaststs, -as m smak

imperiom, -i rozkaz, władca, państwo, cesarstwo

mcertns, -a, -om niepewny ind os tria, -ae pracowitość, skrzętność mstitio, -ere, -oi, -otom ustawić, ustanowić, pouczać

Łacedaemooins, -i Spartanin

latń), -ere, -di być ukrytym

la as, laadis / chwała, sława

lavo, -are, -avi, -lautum (lavatum) myć

magistrams, -os m urząd, urzędnik

manas, -as f ręka, oddział

Martius, -a, -um marsowy

maxdnus, -a, -um największy

meridies, rei f południe

minister, -tri sługa

noli nie chdej

odoratus, -us m zmysł węchu oro, -are, -avi, -atom mówić, prosić pareo, -ere, -ui być posłusznym parvus, -a, -um mały, drobny

DEKLINACJA IV

Do deklinacji IV należą rzeczowniki rodzaju męskiego, oprócz nich kilka rzeczowników rodzaju żeńskiego zakończonych na -us oraz rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone na -u.

Gen. siog. rzeczowników deklinacji IV kończy się na -us. Temat rzeczowników deklinacji IV kończy się na -u.

Singularis				Pluralis \
m				m
Nom.	magi strat us		urząd	magistratus	urzędy
Gen.	magistratus		urzędu	magjstt starań	urzędów
Dat.	magjstratui		urzędowi	magistratihas	urzędom
Acc.	magistratum		urząd	magistratus	urzędy
Abl.	magistratu		urzędem	magłstratibos	urzędami j
Voc.	magistratus		urzędzie	magistratus	urzędy \
n				n
Nom.	cornu	róg		comua	rogi \
Gen.	co mus	rogu		cornuum	rogów
Dat.	cornu	rogowi		comibus	rogom
Acc.	cornu	róg		comua	rogi \
Abl.	cornu	rogiem		comibus	rogami
| Voc.	cornu	rogu		comua	rogi \

Rodzaju żeńskiego są następujące rzeczowniki deklinacji IV: domus, -us dom; manus, -us ręka, oddział]; tribus, -us dzielnica, klasa; porticus, -us portyk; ldus, -uum (plur.) Idy (13 lub 15 dzień miesiąca); acus, -us igła.

NOTA BENE!

Wiele rzeczowników deklinacji IV zostało utworzonych od participium perfecti passivi, np.: sensus, - a, -um —* sensus, -us czucie, zmysł; utor, uti, usus sum -*■ usus, -us użycie, doświadczenie; progredior, -gredi, progressus sum -* progressus, -us postępowanie naprzód, postęp.

DEKLINACJA V

Do deklinacji V należą rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone w nom. sing. na -es, a w gen. sing. na -ei, np.: res, rei rzecz; dies, diei dzień; facies, -ćt twarz. Temat rzeczowników deklinacji V kończy się na -e.

Singularis	Pluralis
Nom. res rzecz	res rzeczy
Gen. rei rzeczy	rerum rzeczy
Dat. rei rzeczy	rebus rzeczom
Acc. rem rzecz	res rzeczy
Abl. re rzeczą	rebus rzeczami
Voc. res rzeczy	res rzeczy

Uwaga: rzeczownik dies może mieć rodzaj męski, np.: dies feslus dzień świąteczny.