DSC07901

Ctri (etitoui. tuami) cupimui (i|uaaiv(s. cum cupJamus) tamen risum tenere no>a possumus. Chociaż chcemy, jednak często nie możemy powstrzymać śmiechu. Porównaj: Cupicates saepe risum tenere non possumus. Chociaż pragniemy, często nie możemy powstrzymać śmiechu.

Nc sit sumniuni rualum doJor, maJum certo est. Chociaż ból nie jest największym ziem, z pewnością jest ziem. Ut desint vires, tamen est laudanda mtas. Chociaż brakuje sił, należy pochwalić wolę. Omnia deficiant, animus anmia vu*cir. Choćby wszystkiego zabrakło, jednak umysł {rozum) wszystko zwycięża.

ZDANIA WARUNKOWE

si, nisi. a non. sin. ń, minus, ąuodsi

Si naturam seguemur, numąuam errabimus. Jeśli będziemy żyć zgodnie z naturą (dosl.: podążać za naturą), nigdy nie zbłądzimy. Si naturam sequamur, numąuam erremus. Jeślibyśmy żyli zgodnie z naturą, nie zbłądzilibyśmy. Si □aruram segueremur, numąuam erraremus. Gdybyśmy żyli zgodnie z naturą, nie zbłądzilibyśmy.

Si naturam secutus esses, sanus esses. Gdybyś był żył zgodnie z naturą, byłbyś zdrów. Porównaj: Naturam seąuentes numąuam errant. Jeśli żyją (żyjąc) zgodnie z naturą, nie błądzą. Si boc feceris, stultum te esse dixerim. Jeślibyś to uczynił, powiedziałbym, że jesteś głupi. Si tacuisses, philosophus mansisses- Gdybyś był milczał, zostałbyś filozofem.

Si fortuna voJet, fies de rhetore consui,

Si voiet oaec eadem, Ges de consuie rhetor.

Jeśli los zechce, z retora staniesz się konsulem,

Jeśli zechce ten sam los, z konsula staniesz się retorem.

ZDANIA Z CUM

Cum temporaie (z ind.)

Nam tua res agitur, paries cum proximus ardet.

O twoją sprawę chodzi, gdy sąsiedni dom plonie.

Cum iterativum (z ind.)

Cum de te audio, gaudeo.

Ilekroć o tobie słyszę, cieszę się.

Cum histoncum (narratiVum) (z eon.)

Cm Persae Athenis appropinquarent, Athenienses Delphos consultum miserunt. Gdy Persowie zbliżali się do Aten, Ateńczycy wysiali do Delf {posłów), aby poradzić się wyroczni.

Epaminondas cum vicisset Lacedacroonios atque ipse gravi vulnerc laborant quaesivit, salvusnc esset clipcus. Epaminondas, gdy pokonał Lacedemoń-czyków i sam cierpiał z powodu poważnej rany, zapylał, czy tarcza została

ocalona.

Cum causale

Cum vita sine amicis insidiarum plena sit, ratio ipsa monet amicitias iuogcre. Ponieważ życie bez przyjaciół pełne jest zasadzek, sam rozum napomina, by zawierać przyjaźnie.

Cum concessivum

Regulus, cum Romae manere posset, tamen ad hostem crudelissimum redut. Regulus powrócił do najokrutniejszego wroga, chociaż mógł pozostać h> Rzymie.

PARTICIPIA

Multa sciens pauca dicit. Wiele wiedząc mało mówi. Poema loguens pictura, pictura tacitum poema esse debet. Poemat powinien być mówiącym obrazem, obraz milczącym poematem. Timeo Danaos et dona ferentes. Boję się Danaów i to niosących dary. Non rogatus veni. Przyszedłem nie proszony. Ab urbe condita (dosł.: od założonego miasta) od założenia miasta. Compara tibi divitias duraturas. Zbieraj bogactwo mające przetrwać. Venturae memores iam nunc estote senectae. Pamiętajcie o starości mającej nadejść. Laudemus iaudanda, vituperemus wtuperanda. Chwalmy co godne chwalenia, gańmy co godne nagany. Ave, Caesar, raorituri te salutant. Witaj Cezarze, pozdrawiają cię idący na śmierć (dosł. mający umrzeć).

CONIUGATIO PERIPHRASTICA PASSIVA

Multi libri legendi sunt (dosł.: Liczne książki powinny być czytane.) Trzeba czytać wiele książek. Studiosis multi libri legend i sunt. Studenci powinni czytać wiele książek. Studiosis legendum est. Studenci powinni czytać. Legendum est. Trzeba czytać. Nil sine ratione faciendum est. Nie należy niczego czynić bez rozwagi (rozumu). Ceterum censeo Carthaginem delendam esse. Poza tym sądzę, że Kartaginę należy zniszczyć (Kartagina powinna być zniszczona).

ABLATWUS ABSOLUTUS

Duobus lidgantibus tertius gaudet. Gdy dwóch się kłóci, trzeci korzysta. Oppidum incolis fortissime defendentibus expugaatum est. Miasto zostało zdobyte, choć mieszkańcy bardzo mężnie się bronili. Romae regibus exactis duo