DSC09850

II,    • komunii dnlthihitu

I

II,    • komunii dnlthihitu

I

RytuDtfc U. Uttolmłi otny prati monopol ProduKcła mano-potu |M>    r.ii proekAct*

powsWfOoe w wwunkach konku-tonop OookonMą. Kiedy jyoK oko norrociny rosi równy tom. SKui-Kiom ji»ii slrolo dobrobytu

*>.isiłhy ..(raty, ponieważ kwH krańcowy okazałby sity rii&sy od kosztu wzedCKKŚh'- Jednak nawet w takiej sytuacji prywatny monopol zwykle ią-(all ' wyższej eem ui.' monopol zarządzam przez państwo: prywatny rao-(pakwyaMw maksymalizować i*ysk. natomiast monopol snacjonalizo-uaiw. kn*y nic Awtjje żadnej d>tacjt. próbowałby jedyhfe „wyjść na zero",

^awodnoac wynikając* z istnienia dóbr publicznych

Istnie?* pewne ilohni. które aftx> wcale nie byłyby dostarczane przez noek. albo twbłw dostarczane w ntewystatcsaijtctj ilości. Topowym przy-tóadsni dóbr tego nsteaju jest obrona narodowa: podobny przykład -chof na mniejsza skalę - stanów rą ułatwienia w iuiwryaqji (hp, oznaczę-• i ;a pomocą Nrij. IX»br» te są nazywane czystymi dobrami puMicz-„,_Wi ytątą one dwie rozstrzygające cechy. Po pierwsze. koszt korzystt-_ltM nich pt zez dodatkową osobę jest równy zero: oznacza to, że koszt krańcowy ich produkcji równie* wynosi zero. Obrona kroju, którego lud-hoży K\k;: milion kosztuje tyle samo. co obrona kraju. którego ludność Iksy jeden milion i jedną osobę, koszty działania latami i‘Av\iK-ji w ogolę nie zakżą od Ikśby statków, które przepływają w pobliża mey IV drogie. wy kluczenie ktsgokoboei. .* udziału w korzystaniu ; czsstego dobra jsoNicznego jest trudne lub niemożliwe. Kiedy zbuduję Uu:v,y swnska na brzegu skalistej oiestuny po to, aby moje sżatkt &eg-tomafe beiptecanie. u?»xrmotótw;ctóc innym statkom, które wpływają do tet cw~w?r.-> iumsiitiii z tatami hędtie trudne łub nawet niewykonalne. Jkst Sasa polityka .'bronna skutecznie zapobiega napaso zza granicy, h* kce-isss- odnoszą wszyscy obywatele. nie istniej.^- sivscS' umoiiiwiają-o wsitoccene hogołittfaiek z ndmN w tych kom setach.

Rynek albo nie dostarczy w ogóle, albo dostarczy /bvi mało mv lego dobra publicznego. Przeanalizujmy przypadek latarni morskie). Wielki armator, który ma wiele okrętów, mógłby zdecydować, źc jego własne korzyści z posiadania latami przewyższają koszty; jednak podejmując decyzję o tym, ile latami zbudować, kierować się będzie jedynie własnymi korzyściami, a nic korzyściami innych. Oznacza to, że w przypadku niektórych latami całkowite korzyści (po uwzględnieniu wszystkich statków korzystających z usług latami) przewyższą koszty, a jednocześnie korzyści dowolnego pojedynczego armatora będą mniejsze od tych kosztów. Takie latarnie nie zostaną zbudowane, a to oznacza nieefektywność. To, że rynek albo nie dostarczy w ogóle, albo dostarczy zbyt mato dóbr publicznych, stanowi uzasadnienie dla wielu działań państwa. Szczegółowo dobrami publicznymi zajmiemy się w rozdziale 6.

Zawodność wynikająca z efektów zewnętrznych

W wielu przypadkach działania jednej osoby lub jednego przedsiębiorstwa wywierają wpływ na sytuację innych osób lub innych przedsiębiorstw. Czasami działania jednej firmy powodują powstanie dodatkowych kosztów w innych przedsiębiorstwach, a jednak firma ta nie wypłaca im żadnego odszkodowania. Bywa tez odwrotnie - działania jednej firmy są źródłem korzyści dla innych przedsiębiorstw, a jednak me otrzymuje one w związku z tym żadnego wynagrodzenia. Przykładem jest zanieczyszczenie powietrza i wód. Kiedy jadę samochodem, który me jes wyposażony w katalizator, pogarszam jakość powietrza, powodując » ten iposób powstanie kosztów dla innych osób. Podobnie, fabryka chemiczna odprowadzająca odpady poprodukcyjne do pobliskiej rzeki powoduje powstanie kosztów u użytkowników wody w dole neto. klony mnjgą być zmuszeni do ponoszenia znacznych wydatków na imłaraame wody

Kiedy działania jednej osoby powodują powstanę I snu dla smycfc osób. mówimv o negatywnych efektach zewnętrznych, Jednak me wszystkie efekty zewnętrzne są negatywne. Istnieją tez ważne pozytywne efekty zewnętrzne: wstępują one wtedy. £** iaitoea jedne] .nery przysparzają korzyści innym osobom. Kiedy uzzwlre reksy agrafek nu-losy przed domem, moi sąsiedzi odniosą i czyic pokpąwcą ea asozfc-wujśd cieszenia się >eso widokiem. Sad pełen oWoe morę pcw.ó *-jc pozytywny efekt zewnętrzny u sąsi&fe. kadry hoduje petemh v. • . r. wyremontuje swój dom w podupadłej okolicy. soit wywobć psirwni efekt zewnętrzny u sąsadów.

Moim podać bardzo wiek lanych pmitśh dekad* kukid-mch. Dodatkowy samochód na petee taf. m&Mum&nt paser*® me da zwiększenia tłoku, spcmwtonjąc rjch amer mnochodfe i zwjęńsa-jąc niebezpieczeństwo wypadku. Kofcjan lytnfc kwąo ijfcf w nmńe