DSC09860 (4)

II MfMwł - ftwdmoWM

•fctthwościę tych, którzy je psuję. Należy zawsze oddzielić zamiary jakiejś jej rłrgoipożytkowania. l\xłohnie jak nikt nie poważyłby się zabronić medycyny^ wl S n 9 vgnano i Rzymu, ani też filozofii, ponieważ publicznie polępj_0|) ⁴ | Alenach. tak saiUo nie powinno się występować przeciw komedii dlatego, że ję _8lllt)^ oaędaono 1 pewnych epokach. Ten wyrok miał niewątpliwie wówczas swoje czyny, htórr tutąi nie istnieją. Sęd ów odnosił się do tego, co miał przed oczami, |,j godzi H tedy przesuwać go poza granice, które sobie sam zakreślił, rozciągać g₀ dalej, H przystoi, i ścigać za jego poinocę niewinnego wraz z winnymi. Komedia w który ów wyrok miał zamiar ugodzić, nie jest bynajmniej tęż sarnę z komedię, której my oaauenamy bronić. Bezwarunkowo nie należy mieszać ich z sobę. $ę to niejako dwie osoby, który ch obyczaje na wskroś sę od siebie odmienne. Jedna z dragę nie mg tari-go zwięzku. prócz podobieństwa w nazwie — toż byłoby straszliwy niesprawiedli. moóoię, chcieć potępić Olimpię, która jest kobietę ze wszech miar szanowny, dlatego że istnieje Olimpia pędzęca rozpustne i naganne życie. Podobne wyroki musiałyby vp—amdlić w ludzkie stosunki największe zamieszanie. W ten sposób nie ostałoby mc pned potępieniem: skoro nie stosujemy bynajmniej tej surowości do tylu raeeiy podlegajęcych codziennym nadużyciom, winniśmy przyznać tę samy łaskę i komedii i nie potępiać sztuk teatralnych pisanych w godziwych i budujęcych celach.

Wiem, że istnieję umysły, które w swej drażliwości wrogo odnoszę się do każdej km—dii w ogóle. Ci ludzie twierdzę, iż im która poczciwsza, tym bardziej niebez-pinczna, ponieważ odmalowane w nich uczucia, im bardziej zacne, tym łatwiej trafiają dbduszy, przyprawiają o wzruszenia. Nie pojmuję, czemu ma być zbrodnię wzruszenie .'mpouine dmii^wi godziwego uczucia; to jakiś bardzo wysoki szczebel cnoty ta —polni bezczułość. do której ludzie tak myślęcy pragnęliby podnieść naszę duszę. Wffepię, czy natura ludzka ma dość siły, aby się wznieść do takich wyżyn, i nie wiem, 9—MjiplepK} pncować md tym. aby dobrze kierować i łagodzić ludzkie uczucia, niż chcieć je wy rugować z człowieka w zupełności. Przyznaję, że istnieję miejsca, które moina odwiedzać z większym pożytkiem dla duszy niż teatr; jeśli ktoś ma zamiar potępić wszystkie sprawy, które nie dotyczę bezpośrednio służby bożej i troski o zbawienie, nie ulega wętpUwości, że i komedia musi się znaleźć w ich rzędzie; wówczas godzę się, aby ję potępić razem ze wszystkim innym. Lecz przyjęwszy, jak jest w istocie, ie w wykonywaniu pobożnych ćwiczeń dozwolona jest niejaka pauza i że pewna rozrywka niezbędna jest dla ludzi, twierdzę, że nie możemy wynaleźć dla nich nie-winniejstej uciechy. Rozwiodłem się nad tę kwestię może zbyt obszernie; zakończymy rzecz przytoczeniem uwagi pewnego dostojnego księcia krwi o komedii Tartuffe.

W tydzień po zakazie grania tejże wystawiono przed zebranym dworem sztukę Skarmmusz pustelnikiem. Wychodząc król odezwał się do księcia, o którym wspomniałem: „Rad bym bardzo wiedzieć, czemu ludzie, którzy się tak bardzo gorszę komedię Moliera, nie mówię ani słowa na Skaramusza?” Na co ów księżę odpowiedział: Jttyciyna w tym, że Skaramusz szydzi z nieba i religii, o co ci panowie niewiele się uosaccę, podczas gdy sztuka Moliera maluje ich samych — i tego nie mogę ścierpieć”.

AKT I

SCENA 1

Pani Pemelle, Elmira, Marianna, Kleant, Durnia, Doryna¹, Flipota

Pani Pernelle

biegnie przez scenę ku drzwiom, wszyscy dążą za nia Chodź, Flipoto, nie myślę tego dłużej znosić!

Elmira

Ależ, kochana matko², dajże się uprosić!...

Pani Pernelle

Zostaw, moja synowo, nie spiesz się daremno -Nazbyt wiele zadajesz sobie trudów ze mnę!

Elmira

Uchybiać pani na myśl nie przyszło nikomu;

Cóż więc dziś panię matkę razi w naszym domu?

Pani Pernelle

Pani Pernelle -o domu Orgona

Wyznaję więc, że wcale mi się nie podoba Dom, w którym za nic liczy się moja osoba;

Wcale mnie nie buduję wasze nowe statki,

Gdzie każdy waży lekce glos sędziwej matki,

Gdzie nikt nic nie szanuje ni w czynach, ni w mowie,

I gdzie po prostu wszystko chodzi jak na głowie!³

Doryna Jeśli pani...

Piani Pernelle

Pani Pemelle oDorynle

Ty jesteś w służbie niezbyt prędka,

Lecz za to mocna w gębie i impertynentka;

Do wszystkiego się wtrącać zawsześ jest gotowa.

1

   imiona: Doryna, Kleant, Damia, Elmira, Marianna są typowymi imionami s klasycznych komedii.

2

   pani Pernelle - matka Orgona.

3

   stara dama charakteryzuje, zresztą nieżyczliwie, całą rodziną oraz sytuacją, która stanowi punkt wyjścia komedii (ekspozycja).