DSCF0008

Pomiędzy tymi wielkościami jest następujący związek:

ⁿ " 7+£ ^oraz E =l-n    ⁽²¹⁾

O porowatości efektywnej będzie mowa na innym miejscu.

Porowatość skał osadowych jest wynikiem naturalnych procesów geologicznych. zarówno jeżeli chodzi o jej powstanie, jak też o późniejsze zmiany spowodowane procesami tektoniczmymi. Rozróżnia się porowatość pierwotną (prima) oraz wtórną (secondary). Pierwsza jest wynikiem powstania przestrzeni między ziarnami fazy stałej w okresie sedymentacji skał, natomiast porowatość wtórna powstała w okresach późniejszych, takich jak przełomy oraz przesunięcia partii złóż, pęknięcia albo utworzenie się szczelin, wyługowanie i in. Analogicznie do wzoru (18) w odniesieniu do powierzchni przekroju elementu porowatego (kapilarnego) — sztucznego lub naturalnego — można napisać wzór

A_k = A„+A_p    (22)

gdzie

A_k — powierzchnia konturu przekroju (linii okalającej przekrój),

A_w — suma powierzchni przekroju ziarn (wypełnienia fazą stałą),

A„ — suma powierzchni przekroju przestrzeni pomiędzy ziarnami, która to wielkość jest pewną funkcją V_p a więc i porowatości FI. Wielkość tę nazywamy prześwitem przekroju. Stosunek

⁽²³⁾

nazywamy współczynnikiem prześwitu.

Na rys. 71 przedstawiono inny model laboratoryjny złoża, utworzony z pełnych prętów o tej samej średnicy 2r, przylegających do siebie tworzącymi na długości L i wypełniającymi dokładnie pobocznicę walca kolo

ny*. 71. Laboratoryjny model mikro-kształtu złoża sztucznego utworzonego z prętów cylindrycznych o średnicy 2r

wego o średnicy 2R. W tym przypadku kontur złoża (modelu laboratoryjnego) tworzy pobocznica walca kołowego oraz dwie ściany poprzeczne w postaci kół o średnicy 2R. Jest to przykład skrajnie teoretyczny, nie mający prostej analogii w złożu naturalnym, lecz raczej zbliżony do wiązki włókien drewna; model tego typu będzie pomocny przy rozpatrywaniu krętości kapilar.

Jeżeli przez A*. oznaczy się sumę powierzchni ścian kapilar w średnim prześwicie na długości L, a przez średni prześwit na długości L, to średni współczynnik prześwitu

L

c(L)df.

o

76