0000043

ozenie w metabolizmie organizmów zwierzęcych. Jest to związek wykryty początkowo w wątrobie, a następnie w komórkach pleśni Stre-ptomyces gńseus, gdzie występuje w szczególnie dużych ilościach , i skąd otrzymuje się go na skalę przemysłową. Budowa cząsteczki

0    składzie C₆₃H₉₈0₁4N₁₄PCo — jąk wynika ze wzoru XXXVI — jest bardzo skomplikowana.

Zasadniczym elementem budowy witaminy B_!2 jest sześciokarbo-ksylowy układ pseudoporfirynowy, zwany pierścieniem kory nowym, zbudowany z czterech zredukowanych i podstawionych pierścieni piro-lowych i centralnie umieszczonego atomu kobaltu z dołączoną do niego grupą cyjanową. Drugim ważnym elementem budowy jest rybozyd 5,6-dwumetylobenzimidazolu połączony z atomem kobaltu za pośrednictwem azotu, a przez rybozę i resztę fosforanową z aminopropano-lem-2, czyli produktem dekarboksylacji treoniny. Aminopropanol łączy się wiązaniem peptydowym z jednym z pierścieni pirolowych układu korynowego.

Znana jest również witamina B_I2t» czyli hydroksokobalamina, zawierająca zamiast grupy cyjanowej — grupę OH, wykazująca również aktywność biologiczną. Ponadto wyizolowano tzw. pseudowitaminę B₁₂. zawierającą adeninę zamiast 5,6-dwumetylobenzimidazolu.

Witaminy Bj₂ są ciemnoczerwonymi krystalicznymi związkami, ich wodne roztwory są trwałe w zakresie pH 4—7, natomiast rozkładają się pod bezpośrednim działaniem światła. Witaminy Bi₂ i ich formy koenzymatyczne są spotykane przede wszystkim w tkankach zwierzęcych i u drobnoustrojów. Najlepszymi ich źródłami są wątroba

1    nerki, zawierające ok. 50 ng/100 g witaminy oraz mięso wołowe, baranie i z drobiu, a także mleko i ryby; te ostatnie zawierają 3—10 ąg/100 g. Produkty roślinne nie zawierają witaminy Bi₂ i na tej podstawie sądzi się, że rośliny wyższe nie są zdolne do jej biosyntezy, co jest wyjątkiem wśród witamin.

Przed kilku laty stwierdzono, że witamina B_t2 jest częścią aktywnego biologicznie koenzymu B_ia o równie skomplikowanej strukturze.

W cząsteczce koenzymu miejsce grupy CN lub OH witaminy zajmuje 5-dezoksyrybozyd adeniny, połączony z kobaltem za pomocą atomu C_s, dezoksyi ybozy. Koenzym B_J2 jest stosunkowo nietrwały i na świetle lub w obecności cyjanku rozkłada się odpowiednio do hydroksokobalaminy lub cyjanokobalaminy. Znany jest także koenzym pochodny pseudowitaminy B₁₂, a więc zawierający dwie reszty adeniny.

Funkcja biochemiczna koenzymu B_l2 polega na jego udziale w kilku typach reakcji, a mianowicie izomeryzacji kwasów dwukarbo-ksylowych, niezmiernie ważnej reakcji przekształcania rybonukleoty-dów w dezoksyrybonukleotydy, a także na pośredniczeniu w przeniesieniu grupy metylowej z kwasu tetrahydrofoliowego, np. na ho-mocysteinę. Pierwszy typ przemiany reprezentuje reakcja mutazy metylomalonylo-S-CoA do sukcynylo-S-CoA, a więc przemiana ważna w metabolizmie nieparzystych kwasów tłuszczowych (6-28)

144