DSCF0017

Próbki o kształtach nieregularnych oznacza się najczęściej piknome-trem stalowym na zasadzie wyporności objętościowej rtęci, która to ciecz ze względu na jej korzystne w tym przypadku wartości napięcia powierzchniowego i zwilżalności może być użyta bez parafinowania próbki skały cienką powloką zewnętrzną w celu uniknięcia wnikania cieczy w pory badanej skały. Rtęć bowiem przeważnie nie wypełnia mikroprzestrzeni porowatych.

Próbkę wysuszoną, po jej zważeniu, zanurza się w rtęci (rys. 83) za pomocą kolców wystających z nakrywy zaopatrzonej w otwór, przez który

Rys. 83. Piknometr stalowy nadmiar rtęci wypływa na zewnątrz naczynia. Wielkość wyporu jest równa ciężarowi użytemu do zanurzenia próbki w rtęci.

Próbkę wysuszoną, po jej zważeniu, zanurza się w rtęci (rys. 83) za ci (w temperaturze pomiaru) sumę ciężaru próbki suchej w powietrzu i ciężaru (siły) wyporu, minus ciężar wyporu samej nakrywy.

Piknometr elektryczny działa na podobnej zasadzie co wyżej opisany z tą różnicą, że próbka jest zawsze umieszczona w cieczy wypełniającej całkowicie piknometr połączoną z U-rurką. Wypierana przez próbkę ciecz powoduje wznios cieczy w tej rurce, a odczytanie tego wzniosu odbywa się na woltomierzu za pomocą kontaktu elektrycznego (kolca), przesuwanego dla dokładnego odczytu śrubą mikrometryczną.