DSCF0022

sumarycznego. Wynosiło ono — jak już wspomniano — przy zastosowaniu starych metod eksploatacji około 20 do 30*/* całkowitych geologicznych zasobów, natomiast metody nowoczesne, oparte na znajomości mikrohy-drauliki. zdążają do wydobycia 80% i więcej zasobów.

Prcjekt podziału mikrohydrauliki (autora). Dotychczasowy stan znajomości zagadnień mikrohydrauliki wyraźnie wskazuje potrzebę wyodrębnienia mikrohydrauliki jako nauki powszechnej, tzn. obejmującej jeżeli nie wszystkie, to ogromny zasięg zjawisk w przyrodzie żywej i martwej. Konieczność tego wyodrębnienia jest tym bardziej uzasadniona, że zdarzają się często błędne definicje i niewłaściwy sposób rozwiązywania niektórych zagadnień; niekiedy np. wartości liczbowe współczynnika przepuszczalności skał porowatych, mierzone w laboratoriach w oparciu o prawo Darcy’ego przy użyciu powietrza jako płynu, stosowano także dla obliczania przepuszczalności skał dla cieczy, bez wykonywania odpowiednich pomiarów, a jedynie podstawiając w odnośnym wzorze wartość liczbową lepkości dla cieczy: było to oczywiście rozwiązanie błędne. Winę ponoszą tu także niektóre publikacje z wyjątkiem np. książek Pirsona (73) i Fricka [27], w których pomiar przepuszczalności jest zdefiniowany stosunkowo poprawnie.

Opierając się na wynikach badań laboratoryjnych autora w zakresie kilkuset pomiarów przepuszczalności gazów i cieczy w skałach porowatych oraz w drewnie, zrodziła się myśl rozszerzenia mikrohydrauliki złóż naftowych według poniższego schematu. Według tego schematu omawiane zagadnienia z mikrohydrauliki złóż naftowych oraz w małym zakresie złóż wód i gazów leczniczych należy uważać jako wyjątek z mikrohydrauliki powszechnej, którą można by podzielić na:

A.    Mikrohydraulikę przyrody martwej, tj.

a.    mikroprzeplywy wód wgłębnych, rozpatrywane w hydrogeologii oraz związane z eksploatacją wód i gazów mineralnych (leczniczych),

b.    mikroprzeplywy, czyli mikrohydraulika złóż ropy i gazu ziemnego,

c.    mikroprzeplywy w urządzeniach przemysłowych.

B.    Mikrohydraulikę żywych organizmów ludzkich i zwierzęcych.

C.    Mikrohydraulikę roślin żyjących.

W ten sposób można by ujednolicić badania podstawowe, nomenklaturę i ułatwić studia w całym zespole tych pokrewnych zagadnień. Często dla uproszczenia lub w tych przypadkach, gdzie nie będzie dwuznaczności, będziemy w książce mówili o „kapilarach”, mimo że będzie mowa o porach lub szczelinach, oczywiście o ile nie będzie konieczne wyraźne wymienienie, o jakie kapilary w danym przypadku chodzi.

Również użyjemy w przyszłości często skrótu „ropa” zamiast terminu „płyn złożowy”, którym obejmujemy oprócz ropy także gaz ziemny, wody i gazy lecznicze, jeżeli dokładne wyszczególnienie jednego z tych składników mineralnych surowców ciekłych nie będzie konieczne.

5.2. Z historii przepuszczalności i mikrohydrauliki

Pionierami mikrohydrauliki byli trzej badacze naukowi w połowie XIX wieku: inż. Hagen (1839), Poiseuille oraz Darcy. Poiseuiłle pierwszy sformułował matematycznie prawa przepływów w kapilarach (1842), Darcy zaś ujął (1856) w matematyczną formułę tzw. „prawo filtracji”.

112