DSCF0059

r

Wojny północne w XV1-XVI11 wieku, red. B. Dybaś, Toruń 2007

Arkadiusz Czwołek (Toruń)

KONFLIKTY I SPORY WŚRÓD DOWÓDCÓW LITEWSKICH W CZASIE WOJNY W INFLANTACH W LATACH 1625-1629 I ICH WPŁYW NA PRZEBIEG DZIAŁAŃ MILITARNYCH

Rzeczpospolita w XVI i XVII w. była wielokrotnie areną zaciekłych sporów [' wśród kadry dowódczej armii koronnej, a także litewskiej. Nadmierny egoizm, chęć sławy, rywalizacja, wygórowane ambicje to tylko niektóre motywy, które ' były bezpośrednio źródłem konfliktów wśród dowódców na różnych szczeblach. Konflikty wybuchały także na tle różnic narodowościowych i wyznaniowych. Wadą armii Rzeczypospolitej była niewielka liczba stopni wojskowych, co niekiedy wiązało się z ich dożywotnością i podsycało rywalizację o ich zdobycie. Kolejną ujemną cechą armii Rzeczypospolitej był brak określenia szczegółowych kompetencji poszczególnych dowódców, co ujemnie odbijało się szczególnie na s\ współdziałaniu hetmanów wielkiego i polnego. Do historii przeszedł już konflikt Jana Karola Chodkiewicza ze Stanisławem Żółkiewskim czy też Krzysztofem _t Radziwiłłem młodszym. Także w późniejszych czasach konflikty wśród kadry I dowódczej miały niejednokrotnie gwałtowny przebieg i destruktywny wpływ na I działania militarne prowadzone przez Rzeczpospolitą. Bardzo często do kon-Ifliktów przyczyniał się dwór królewski, kierujący się swoiście rozumianą - polityką nominacyjną, która nie zawsze odzwierciedlała rzeczywiste zasługi osób £ nominowanych na stanowiska dowódcze.

| Wojna o Inflanty w latach 1625-1629 r._; była wielokrotnie areną zaciekłych sporów wśród dowódców litewskich i w niemałym stopniu przyczyniła się do utraty Inflant przez Rzeczpospolitą. W 1625 r., w przededniu wybuchu kolejnego etapu wojen ze Szwecją o Inflanty, jak najbardziej aktualny był problem nominacji nowego hetmana wielkiego litewskiego. Jak wiemy, poprzedni hetman wielki litewski J. K. Chodkiewicz zmarł w 1621 r. pod Chocimiem podczas wojny z Turcją. Od tego czasu Zygmunt III zwlekał z obsadą urzędu hetmana wielkiego, tak samo jak w przypadku wielu innych kluczowych urzędów. Najbardziej prawdopodobnym kandydatem do buławy wielkiej po śmierci Chodkiewicza wydawał się dotychczasowy hetman polny litewski Krzysztof Radziwiłł. Od wielu jednak lat stał on w opozycji do polityki królewskiej i jego szanse na buławę wielką były coraz bardziej iluzoryczne¹. Zygmunt III rozważał moż-