DSCF0358

At***

prof. drhab. Piotr Paschalis-Jakubowicz Katedra Użytkowania Lasu _Wydział Leśny SGGW w Warszawie

Różne oblicza użytkowania ubocznego lasu

Yarious sides of minor forest utilization _

Abstract The discussion surrounding forestry are morę heterogeneous and controversial than ever and especially in relation to the minor forest utilization. A little effort has been put into the theoretical and practical measurement and accounting of exchange vaiues for emironmental and soda/ goods and sen/ices, which should be integrated with the minor forest utilization. This is particularly true of the chances of foreseeing and assessing the finał consequences of a dedsion concerning the use of forest resources that simultaneously encompasses productive, sodal and emironmental functions.

Wstęp

Coraz częściej zadawanymi pytaniami w leśnictwie są te, które dotyczą poszukiwań nowych funkcji i zależności w równoważeniu funkcji pełnionych przez lasy.

Użytkowanie lasu jest najstarszą formą działalności człowieka, naturalnym zachowaniem wobec darów, jakie ofiaruje las, a których istotności znaczenia dla naszego życia nie zawsze doceniamy. Mówiąc więc o funkcjach, jakie pełnią lasy, mówimy w rzeczywistości o szeroko pojętym użytkowaniu lasu, a lista funkcji użytkowych lasu jest bardzo długa i ciągle niekompletna. Jeżeli wobec tego nie znamy wszystkich potencjalnych funkcji lasu można przyjąć, że ich użytkowanie także ma miejsce, z tym, że nie zawsze je potrafimy prawidłowo rozpoznać, a ich kwantyfikacja może być bardzo trudna, lub wręcz niemożliwa.

W szerszym zakresie - użytkowanie lasu sprowadza się do zaspokojenia potrzeb zarówno materialnych jak i duchowych. Oznacza to, że odstąpienie od bezpośredniego użytkowania dóbr pochodzących z lasu, a ograniczenie się do doznań emocjonalnych - wynikających np. z przyjemności patrzenia na las lub na pojedyncze drzewo, lub z faktu posiadania przeżyć i marzeń, że taki las lub takie drzewo istnieje - jest także jego użytkowaniem (Paschalis J.P. 1998).

Dotyczy to między innymi zagadnień związanych z ubocznym użytkowaniem lasu. Autorzy zamieszczonych szkiców w niniejszej książeczce odnoszą się w szerokim ujęciu do problemów użytkowania ubocznego lasu, jego roli w zrównoważonym leśnictwie oraz zakresu tematycznego, jakim zajmuje się ten dział nauki i praktyki leśnej. Przytoczono również definicje pojęć ułatwiających zrozumienie działań podejmowanych w tym zakresie, a także podkreślenie istotności tego działu w praktyce leśnej.

Na podkreślenie zasługują szczególnie opracowania dotyczące konieczności opracowania nowej koncepcji ubocznego użytkowania lasu, z wykorzystaniem zarówno dorobku istniejącej koncepcji tzw. „polskiego modelu ubocznego użytkowania lasu”, jak i konieczności uwzględnienia nowych prądów w teorii nauk leśnych i praktyce leśnej.

Użytkowanie uboczne lasu - istota problemu

W ostatnich kilkunastu latach ukazało się bardzo dużo ważnych publikacji przybliżających nas do zrozumienia złożoności problemów związanych z oceną otrzymywanych korzyści pochodzących z ubocznego użytkowania lasu, ale nadal wiele kwestii pozostaje otwartych. Znaczna część funkcji pełnionych przez lasy, np. kształtowanie klimatu globalnego i lokalnego, produkcja tlenu, jakości wody, filtrowanie pyłów i wiele innych, są niesłusznie traktowane w powszechnym zrozumieniu, że zaniechanie lub ograniczenie działań w gospodarowaniu lasami nie zmienia istotnie stopnia natężenia pełnionej funkcji przez lasy. Jest wręcz przeciwnie, a metody prowadzenia gospodarstwa leśnego mają istotny wpływ na kształtowanie się efektów zewnętrznych leśnictwa. Są to pozytywne efekty o charakterze dóbr publicznych, które należy

7