DSCF0365

\

^sz-    aglomeracji miejskich, stale narasta. Wzrastające zainteresowanie społeczeństwa wypoczynkiem na te-

gu    renach leśnych stwarza konieczność rekreacyjnego udostępnienia lasu. Aby było to realizowane zgodnie

iw    z zasadami trwałej i zrównoważonej gospodarki, konieczne jest znalezienie równowagi pomiędzy speł-

a-    nieniem oczekiwań społecznych, osiąganiem wymiernych korzyści przez właściciela lasów i spełnieniem

:h    wymagań ochrony środowiska (Staniszewski 2007).

Egsś

Możliwości promocji leśnych surowców niedrzewnych

i    Celowość promocji leśnych surowców niedrzewnych jest oczywista; ich użytkowanie może wszak

;    stanowić bardzo istotny czynnik rozwoju regionalnego. Możliwości tej promocji oraz jej skuteczność to

,    problem bardziej złożony. Użytkowanie tych surowców musi być prowadzone zgodnie z zasadami trwałej

i zrównoważonej gospodarki leśnej. Jest oczywiste, że gatunki rzadkie nie powinny być przedmiotem promocji. Na pierwszy plan wysuwa się zatem kwestia gospodarowania i zarządzania zasobami: potencjalnie użytkowe gatunki oraz ich przestrzenne rozmieszczenie muszą być znane. Równie ważne są zasady pozyskiwania (np. takich części roślin jak kora czy korzenie), które zapewniają satysfakcjonującą wydajność, uwzględniając również wpływ użytkowania na środowisko. Kolejną kwestią jest możliwość stosowania zabiegów hodowlanych skierowanych na promocję określonych gatunków dostarczających cennych surowców; np. usuwanie drzew obok gatunków drzew dostarczających cennych owoców powoduje zwiększenie przyrostu i wzrost owocowania. Należy zaznaczyć, że może tu dochodzić do istotnych konfliktów, gdyż interesy grup użytkowników są sprzeczne - taka sytuacja może mieć miejsce zwłaszcza w lasach tropikalnych, zasobnych w gatunki, których drewno osiąga wysoką wartość na światowym rynku, podczas gdy dla lokalnych społeczności ważniejsze są owoce tych drzew. Innym elementem wpływającym na promocję leśnych surowców niedrzewnych jest coraz powszechniej pojawiająca się uprawa plantacyjna. Dotyczy to zarówno krajów tropikalnych (m.in. owoce), jak i Europy (w Polsce - przede wszystkim rośliny lecznicze). Należy jednak brać pod uwagę aspekty socjalne tego zjawiska: tam, gdzie ludzie są zależni od lasu, indywidualni zbieracze często nie są w stanie wytrzymać konkurencji z farmerami. Reasumując, badania zasobów w aspekcie biologicznym i socjo-ekonomicznym powinny być podstawą komercyjnego użytkowania.

Promocja leśnych surowców niedrzewnych musi być powiązana z edukacją leśną, zwłaszcza dotyczącą form ochrony oraz zasad użytkowania zasobów leśnych. O ile wiedza dotycząca ochrony gatunkowej roślin jest na relatywnie wysokim poziomie, to znajomość chronionych gatunków grzybów leśnych pozostawia wiele do życzenia. Skromna jest również w społeczeństwie umiejętność rozpoznawania niebezpiecznych gatunków grzybów trujących. Programy edukacyjne informujące o właściwym sposobie zbioru leśnych owoców i grzybów, o ich roli biocenotycznej, o ochronie gatunkowej, o wartościowych a mato znanych gatunkach grzybów jadalnych, o gatunkach śmiertelnie trujących, niewątpliwie przyczyniłyby się do promocji trwałego użytkowania zasobów runa leśnego.

Należy podkreślić, że sukces komercyjny leśnych surowców niedrzewnych zależy niewątpliwie od polityki rządu, przede wszystkim dotyczącej przetwarzania, marketingu i handlu. Działania mające na celu wspomaganie tworzenia małych przedsiębiorstw, rozwoju technologii i jej dostępności, programy szkoleniowe, inicjatywy fiskalne oraz promocję eksportu produktów, są kluczowe dla rozwoju tej dziedziny gospodarki leśnej. Już podczas XXI Kongresu IUFRO w Kuala Lumpur stwierdzono, że jedną z istotnych przyczyn zaniechania użytkowania lub nadmiernej eksploatacji lasu jest brak mechanizmów marketingowych odnoszących się do dalszej dystrybucji surowców, półproduktów i produktów ubocznego użytkowania lasu.

Podsumowanie

W obliczu obserwowanych w Polsce i na świecie zmian w pojmowaniu ubocznego użytkowania lasu, a także licznych luk Informacyjnych dotyczących wielkości zasobów i ich użytkowania oraz problemów regulacji prawnych, koniecznym wydaje się ujęcie tej dziedziny gospodarki leśnej w jasne, przejrzyste ramy. W tym celu konieczne jest opracowanie nowej koncepcji ubocznego użytkowania lasu, w nawiązaniu do tzw. polskiej koncepcji ubocznej produkcji leśnej zaproponowanej ponad pół wieku temu przez profesora

15