DSCF0518 (2)

12 Rozdział 1

RYCINA 1.1. Psychologia społeczna a dyscypliny pokrewne

Socjologia Psychologia społeczna Psychologia osobowości
Dostarcza ogólnych praw I teorii dotyczących społeczeństw, a nie jednostek.	Bada procesy psychologiczne pojawiające się, gdy ludzie przebywają ze sobą, co powoduje, że stają się podatni na wpływ społeczny.	Bada właściwości, które powodują, że jednostki są unikatowe i różnią się od siebie.

Jakie są twoje wnioski dotyczące tego wydarzenia? W konfrontacji z taką sytuacją większość ludzi sądzi, że kelnerka jest niegodziwą lub nieprzyjemną osobą. Przypuśćmy jednak, że jest ona samotną matką i nie spała całą noc z powodu płaczu swego najmłodszego dziecka, które cierpi na bolesną śmiertelną chorobę; że jej samochód został rozbity w drodze do pracy, ona zaś nie ma pojęcia, skąd wziąć pieniądze na jego naprawę; że kiedy wreszcie przyszła do restauracji, dowiedziała się, iż jej współpracownik jest zbyt pijany, by pracować, co wymaga od niej obsługi dwukrotnie większej liczby stołów niż zwykle; że szybkie zebranie zamówienia dla kuchni powstrzymuje pretensje kucharza pod jej adresem. Być może, dysponując całością tej informacji, zrewidowałbyś swój sąd i doszedłbyś do wniosku, że to niekoniecznie zła osoba — nie różni się od innych, lecz jedynie znajduje się w stanie niezwykłego stresu. Faktem jednak pozostaje, że próbując znaleźć wyjaśnienie czyjegoś zachowania w złożonej sytuacji, większość ludzi stwierdzi, iż miało ono wiele wspólnego z osobowością tych, którzy tam działali. I ten fakt — często pomijany — jest ważny dla psychologa społecznego, jako że ma to duży wpływ na zachowania ludzi w kontaktach z innymi. Wracając do powyższego przykładu — sposób, w jaki zareagujesz na kelnerkę, jest wyrazem tego, jak interpretujesz jej zachowanie względem siebie.

Podsumowując, aby wyjaśnić zachowanie społeczne, psychologia społeczna sytuuje się między jej najbliższymi kuzynami: socjologią i psychologią osobowości. Z socjologią dzieli zainteresowanie sytuacyjnymi i socjalnymi czynnikami wpływającymi na zachowanie, lecz koncentruje się bardziej na psychologicznej strukturze jednostek, która powoduje, iż stają się one podatne na wpływ społeczny. Tak jak i psychologia osobowości kładzie nacisk na psychologię jednostki, koncentrując się jednak nie tyle na tym, co ludzi różni od siebie, ile na takich procesach psychologicznych, które obecne u większości ludzi sprawiają, że są oni podatni na wpływ społeczny.

Takie podejście satysfakcjonuje, oczywiście, jedynie w takim zakresie, w jakim wpływy społeczne rzeczywiście kształtują ludzkie zachowanie. Gdyby każdy poszedł swoją własną drogą, niepodatny na to, co inni robią lub myślą, wówczas nie potrzebowalibyśmy nauki nazwanej psychologią społeczną. Nie ulega jednak wątpliwości, że inni na nas wpływają. Jednak siła i rozmiar tego wpływu — jak zobaczymy — nie zawsze są łatwo dostrzegalne.