DSC06400 (2)

żerny wyróżnić dwa ich rodzaje: (2.2.1.) predykaty obserwacyjne i (2.2.2.) predykaty teoretyczne. Zdania zawierające predykaty obserwacyjne nie nastręczają na ogół problemów związanych z ich sprawdzaniem empirycznym.

Są one sprawdzalne. Inaczej natomiast przedstawia się sprawa sprawdzal-nośei zdań zawierających predykaty teoretyczne. Denotują one bowiem cechy bądź relacje nieobserwowalne. Nie można zatem ich orzekać opierając się bezpośrednio na obserwacji.

„Jednakże — argumentuje J. Kmita (ibidem, s. 129) — niektóre z predykatów teoretycznych powiązane są w taki sposób z predykatami obserwacyjnymi, że umożliwia to orzekanie predykatów teoretycznych przy pośrednim oparciu się na danych doświadczenia ('..)”.

Przykładem przytaczanym przez J. Kmitę, predykatu teoretycznego jest:

„x doznaje uczucia strachu”. Czy — może ktoś zapytać m to, że podmiot doznaje uczucia strachu i zdaje sobie z tego sprawę nie wystarczy, aby uznać przytoczony tu predykat za obserwacyjny (na mocy introspekcji)? Nie, gdyż taka samoobserwacja nie spełnia warunku intersubiektywnośd; jest ona wyłącznie zrelatywizowana do samowiedzy danego podmiotu znajdującego się w określonym stanie psychicznym.

H

„Otóż dzięki temu, że w ramach dyscypliny empirycznej, jaką stanowi psychologia, znane są twierdzenia, które charakteryzują sytuacje obserwowalnc wywołujące uczucie strachu, z drugiej zaś strony — twierdzenia w rodzaju: „Ą (x doznaje uczucia strachu

ar

—»u x—a występuje wzmożone bicie serca A u x—& występują przyspieszone uderzenia

.    ■■ ..    - ...:i--___i__jj_:\m    ____.____ .1-------I