DSCF4546

!b$a miłya pw«l wltwłiww« f« 'KłK* p*y<    n*** tfm ttf t »l»wt ą« j#łt śk WiłtŚWla w/ywJuoftt trftiMftn pttu    m

Zasada Sawanny Sntoshiego Knnarnwy) - uznać *n czystą spekulację, Nikt bowiem nie jest oczywiście w stanic w stu procentach stwierdzić. w jakim klimacie i na jak ukształtowanym terenie tyli i owołu* owali nasi antenaci. Brak nnm maszyny do przenoszenia się w czasie, by fotograficznie udokumentować* fragment krajobrazu odmalowany przez Mntternesa. a opisany w wielu pracach z zakresu psychologii ewolucyjne]. Na przykład tak: .Sawanna - pisze Dav)d M. Buss w swoim podręczniku [2003) - to mieszkanie dla dużych zwierząt ziemnych, wliczywszy liczne odmiany prymatów, takich Jak pawiany czy szympansy. Oferuje więcej możliwości zdobycia mięsa niż lasy tropikalne, więcej miejsca do wypasu i więcej otwartej przestrzeni do prowadzenia nomadycznego trybu życia. (...) Drzewa tutaj chro-ni«) wrażliwy ludzką skórę przed pnącym słońcem i zapewniali możliwość ucieczki przeti niebezpieczeństwem* Cóż, problem w tym, Ac nie można precyzyjnie ustalić, e/y tak rzei^ywljtele wyglądało nasze pradawne środowisko. W ustaleniu lego faktu pomóc nam mogą jedynie przesłanki, np. w postaci konstrukcji naszych umysłów (specyficznych form przystosowań ludzi czy chorób, na jakie najczęściej zapadamy) oraz danych pnleogcologicz.nych (analizy zmian ułożenia Ziemi i powodowanych przez nie przemian klimatycznych w dziejach naszej planety). Zadziwiająca skłonność ludzi do popadania w takie fobie jak lęk wysokości czy klnustrofobia dowodzą zdaniem wielu psychiatrów tego, że ani wysokie góry, ani zamknięte, mnie przestrzenie (takie jak na przykład jaskinie) nie były miejscem, gdzie wyewoluował nasz umysł |zob, Nesse I Williams 1996, Stowns i Prl* cc 1997, s. 96-106). Psychologowie ewolucyjni - jak na porządnych psychologów przystało - wpadli jednak na pomysł przetestowania prawdziwości hipotezy EEA. Czyste spekulacje, choćby oparte na solidnych argumentach dostarczanych przez coraz to nowsze odkrycia naukowe, nic są bowiem tym, czym porządna teoria powinna się charakteryzować. Hipotezę leżącą u podwalin teorii koniecznie trzeba eksperymentalnie udowodnić. Ewolucjonislom rzecz się udała. Na podstawie tych udanych eksperymentów powstała gałąź psychologii ewolucyjne) zwana estetyką środowiskową.

Wedle ewolucjanlstów podwaliny ludzkiej estetyki nie leżą w ko dach jakiejkolwiek kultury, lecz w głębi naszego umysłu w postaci wykształconych ewolucyjnie preferencji. Nie Jesteśmy jedynym p tunkiem. który wykazuje wrażliwość na piękno. Nie tylko ludziom na przykład wydaje się, źc mogą za pomocą rozmaitych sztuczek upiększyć swoją nic zawsze doskonalą ~ postać. Młode samice szympansów bonobo (Aut fiAłtUcush naszych najbliższych cwo lucyjnych krewniaków. mają ciekawy obyczaj dekorowania swoich ramion dmperią z podartych liści bananowca. 'lak przyozdobione spacerują z dumą dokoła swoich wybiegów, przekonane najwyraźniej, że wyglądają szalowo. Niektóre pomysły bonobo im dekorowanie swojego ciula, na przykład zakładanie na głowę wymyślnych konstrukcji z trawy, odchodów, patyczków I innych przedmiotów, które jakimś zrządzeniem losu wpadną zwierzęciu do ręki. wedle Ind/klej estetyki nłi* są ani czaro wite, ani piękne. Nie ttłegn jednak wątpliwości, A.e szympansom przypadają one do gildio.

Estetyka środowiskowo nie zajmuje się rzecz jasna gustami szympansów, lecz ponadkulturowymi gustami ludzi. Gusta ludzi należących do skrajnie odmiennych kultur winny być zdaniem jej przedstawicieli zbieżne, przynajmniej jeśli chodzi o wybór miejsca do życia. Ażeby to założenie sfalsyfikować, Gordon Oflans I Judith Hccrwngcn przeprowadzili Interesujący test naszych preferencji estetycznych w zakresie upodobań do kształtu drzew. Badani pochodzący i tak oddalonych od siebie państw I tak różnych geograficznie krain jak Stany Zjednoczone, Argentyna czy Australia mieli ocenić urodę przedstawionego lin na zdjęciu wizerunku drzewo. Gatunek drzewa wybrano celowo. Była to Acaclti tortłlls, która na sawannie przyjmuje charakterystyczny, rozłożysty l nlskoplenny kształt, na Innych zaś terenach pnie się wyżej ł ma węższą koronę. Badanym przedstawiono zdjęcia tych drzew wykonane w Kenii, pozbawiając )c dodatkowo koloru, tak by błękitne niebo, czy inne cechy krajobrazu nic wpłynęły na wybór. Nikt z badanych na sawannie wcześnie) nic był, n mimo to okazało się, źc wykazywali oni silną skłonność do preferowania zdjęć drzew z gęstą, rozłożystą