DSCF6794 (2)

46

2. Interpretacja liczbowych wyników oznaczeń

Aby otrzymać możliwie najbardziej wiarygodny wynik oznaczenia, należy w sposób prawidłowy opracować dane liczbowe pomiarów. Bardzo istotne jest, aby podany wynik odpowiadał dokładności, z jaką został wykonany pomiar.

1.    Cyfry znaczące wyniku (tzn. cyfry, które mają znaczenie praktyczne) powinny być wyrazem odtwarzalności pomiaru, a zatem:

a)    wynik liczbowy analizy powinien zawierać po przecinku wszystkie cyfry, co do których nie ma żadnych wątpliwości i tylko jedną cyfrę, która może stanowić przybliżenie. Jeśli osad zważony został z dokładnością do 0,0001 g i masa jego wynosi np. 1,3420 g, to zapis tej liczby w postaci 1,342 jest błędny, gdyż oznaczałoby to, że osad zważono z dokładnością +/— 0,001 g. Szczególną uwagę należy zwracać na zera, umieszczając je w wyniku tylko wtedy, gdy są cyframi znaczącymi;

b)    ocena, czy końcowe zera są cyframi znaczącymi, jest możliwa tylko wówczas, gdy został podany zakres dokładności pomiaru, np. liczba 8200-10 oznacza, że wynik jest zawarty w zakresie 8190-8210, a zatem tylko pierwsze zero w podanym wyniku jest cyfrą znaczącą.

W przypadku liczby mniejszej od jedności zera umieszczone bezpośrednio po przecinku nie są cyframi znaczącymi, np. liczba 0,00024 ma tylko dwie cyfry znaczące.

2.    Wykonując działania arytmetyczne z wynikami liczbowymi pozostawia się jedną cyfrę po ostatniej cyfrze znaczącej w tym celu, aby w późniejszych obliczeniach nie została zniekształcona; np. średnią arytmetyczną trzech liczb 10,04, 10,05, 10,05 należy zapisać jako 10.046, jeżeli liczbą tą będziemy posługiwać się w następnych obliczeniach, w przeciwnym przypadku zaokrąglamy ją do 10,05. Podczas zaokrąglania wyników do cyfry znaczącej, cyfrę następującą po niej należy odrzucić, jeśli jest mniejsza od 5, jeśli równa lub większa od 5 - powiększyć ją o 1.

3.    Wszystkie obliczenia należy przeprowadzać w zeszycie laboratoryjnym, dbając o systematyczny i przejrzysty ich zapis tak, aby podczas sprawdzania wyników nie budziły one żadnych zastrzeżeń.

V. ROZTWORY STOSOWANE W ANALIZIE ILOŚCIOWEJ

Większość odczynników chemicznych stosuje się w laboratorium analitycznym w postaci roztworów. Przy posługiwaniu się roztworami istnieje konieczność podawania zawartości substancji rozpuszczonej w jednostce masy lub objętości roztworu (lub rozpuszczalnika), czyli tzw. stężenia roztworu. Istnieje wiele sposobów wyrażania stężeń roztworów. Jedne z nich są bardziej, inne mniej użyteczne w obliczeniach związanych z analizą ilościową.

Zgodnie z zaleceniami IUPAC (Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej) z 1969 r. do oznaczania stężeń roztworów należy korzystać z jednostek opartych na definicji mola, pozostałe sposoby wyrażania stężeń mogą mieć charakter pomocniczy.

Mol jest jedną z siedmiu podstawowych jednostek obowiązującego obecnie układu SI, określającym liczność (ilość materii). Zgodnie z definicją molem nazywamy taką samą liczbę jednostek elementarnych (cząsteczek, atomów, jonów, rodników lub innych cząstek), jaką zawiera 0,012 kg czystego nuklidu 'JC (węgla 12).

Jak wynika z definicji, mol jest tego samego typu jednostką co tuzin, ryza lub kopa. Ilość jednostek elementarnych zawarta w jednym molu substancji jest równa liczbie Avogadro (6,023 • 10²³ cząsteczek/mol). Mol nie jest jednak równoznaczny z liczbą Avogadro, gdyż dotyczy liczby cząstek mających określoną masę i objętość, podczas gdy pojęcie liczby nie jest związane z tymi wielkościami. Na określenie mola jako jednostki liczności materii używa się symbolu „mol”; stosuje się również jednostki będące wielokrotnościami lub podwielokrotnościami mola, np. kilomol (kmol) = 1000 moli lub milimol (mmol) = 0,001 mola.

Masa 1 mola danych cząstek wyrażona w gramach nazywa się masą molową i oznaczana jest symbolem „M”. Jest ona liczbowo równa względnej masie atomowej lub względnej masie cząsteczkowej, ale w odróżnieniu od niej jest liczbą mianowaną.

Masa atomowa (cząsteczkowa) względna jest to stosunek średniej masy atomu danego pierwiastka (cząsteczki) do 1/12 masy czystego izotopu węgla ‘^C.

Jednostką miary masy molowej jest kg/mol. W praktyce stosuje się jednak jako jednostkę g/mol. Jak wynika z definicji, należy mówić, że 1 mol sodu ma masę 23 g, a nie, że 1 mol sodu równa się 23 g. Masa molowa zastępuje stosowane wcześniej pojęcia gramocząsteczki, gramoatomu i gramojonu.

Stężenie molowe (c,) składnika o wzorze i w danym roztworze jest to stosunek ilości moli (n,) tego składnika do objętości (v) roztworu: