DSCN0428 (2)

zęby rozwiertaka rozprężając się powodują w pewnych granicach powiększenie średnicy (rys. 89). Średnicę nastawionego rozwier-taka mierzy się mikrometrem.

Rozwiertak ręczny obracany jest w otworze za pomocą po-krętki (rys. 90). Rozwiertak może mieć zęby proste lub śrubowe. Podzialka zębów jest nierównomierna (rys. 91).

Rys. 89. Rozwiertak trzpieniowy rozprężny ręczny

Rys. 90. Pokrętka 1 — korpus, 2 — ramie

W przypadku zębów śrubowych linia śrubowa powinna mieć kierunek przeciwny kierunkowi obrotu rozwiertaka, aby składowa siła oporu skrawania wypychała rozwiertak z otworu. W przeciwnym przypadku rozwiertak będzie wciągany w otwór.

Rys. 91. Nierównomierna podzialka rozwiertaka

Do rozwiercania otworów stożkowych używane są rozwiertaki stożkowe. Otwór stożkowy wykonujemy w taki sposób, że najpierw wiercimy schodkowo otwory (rys. 92) kilkoma wiertłami o coraz to większej średnicy. Stopniowanie średnic musi być tak dobrane, żeby po rozwierceniu powstała gładka powierzchnia stożkowa.

Rozwiercanie może być również wykonywane na obrabiarkach. Aby przy rozwiercaniu na obrabiarkach otrzymać dobre wyniki, należy zamocować rozwiertak w oprawkach wahliwych oraz odpowiednio go smarować i chłodzić.

Rozwiercając na sucho, otrzymujemy powierzchnię nierówną i szorstką.

Pogłębianie polega na powiększaniu średnicy części początkowej otworu, przy czym części tej można nadać kształt walcowy, stożkowy lub stopniowy (schodkowy).

Przebijanie ma na celu wykonywanie otworu za pomocą narzędzia zwanego przebijakiem. Ponieważ przebijane otwory mogą mieć różne kształty, a więc i przebijaki w przekroju poprzecznym mogą być okrągłe (rys. 93), prostokątne, owalne itp. Przebijanie może być wykonywane ręcznie lub mechanicznie.

Rys. 92. Przygotowanie do roz-wiercania otworu stożkowego

4-----Ę|lg|j5gji|

Rys. 93. Przebijak ślusarski

Ręczne przebijanie otworów ma zastosowanie tylko do cienkich (najwyżej do 4 mm) blach lub płaskowników i to tylko wtedy, gdy nie zależy na dokładności i gładkości otworu. Przedmioty płaskie układamy bezpośrednio na płycie ołowianej lub kawałku drewna, a grubsze taśmowniki przebijamy na podkładkach z odpowiednio wykonanymi otworami (rys. 94).

Do przebijania dużych otworów stosujemy przebijaki zbieżne o bocznych ścianach zwężających się w miarę wzrostu odległości od krawędzi tnących (rys. 95). Przebijaki takie są używane do wykonytyania otworów przy użyciu pras. Mają one różnorodne

73