DSCN0454

Nóż tokarski zamocowuje się silnie w imaku nożowym, tak żeby możliwie najmniej wystawał swą częścią roboczą poza imak (ze względu ua drgania). Wierzchołek ostrza noża powinien się znajdować na linii kłów tokarki (rys. 171). Przy innym zamocowaniu ulegają zmianie kąty natarcia y i przyłożenia a, co ujemnie wpływa na proces obróbki.

Przedmioty krótkie zamocowuje się zwykle w uchwytach zwykłych lub samocentrujących. Uchwyt zwykły, tzw. tarcza tokarska, jest przeważnie 4-szczękoWy, a każda szczęka przesuwa się niezależnie od innych, co umożliwia dowolne ustawienie przedmiotu, przydatne np. do zamocowywania przedmiotów o złożonych kształtach. Rys. 172 przedstawia tarczę tokarską z zamocowanym na niej wspornikiem. Uchwyty samocentrujące, przeważnie trójszczękowe, mają szcz.ęki sprzężone, przesuwane jednocześnie za pomocą klucza (rys. 173).

Rys. 172. Tarcza tokarska

Rys. 173. Uchwyt tokarski trójszczę-kowy samocentrujący

Powierzchnie walcowe, obrabia się zwykle w dwóch etapach — najpierw przez toczenie zgrubne (grubość wióra 3-^5 mm), a następnie przez toczenie wykańczające (grubość wióra l-f-2 mm lub mniej). Dla utrzymania wymaganej średnicy nóż wgłębiamy w przedmiot od czoła, posuwając go od konika do wrzeciona. Po stoczeniu 3-4-5 mm długości mierzy się otrzymaną średnicę. Jeżeli średnica jest większa od żądanej, powtórnie skrawamy wałek na całej długości. Czynności te powtarza się aż do osiągnięcia pożądanego wymiaru.

Większość tokarek ma na śrubie pociągowej posuwu poprzecznego tulejkę z podziałką. Umożliwia^ ona ustawienie noża na żądaną głębokość skrawania. Wartość przesunięcia noża odpowiadająca działce pierścienia nie jest jednakowa, we wszystkich tokarkach i dlatego przed przystąpieniem do toczenia należy ją określić (rys. 174).

Do toczenia zewnętrznego używane są noże przedstawione na rysunku 149, a do toczenia wewnętrznego — na rys. 151. Kształt ich zależy od metody toczenia. Odlewy lub odkuwki mogą mieć zgrubnie wykonane otwory. Jest to opłacalne, gdy chodzi o otwory -o średnicach ponad 40 mm. Jeżeli średnice są mniejsze, bardziej

Rys. 174. Tulejka z podziałką .

Rys. 175. Łącznik przegubowy do zamocowania wiertła do rozwiercania otworu na

tokarce

1 — cfrwy t łącznika, 2 — gniazdo ta chwyt narzędzia, 3 — oprawa, 4 —\ sworzeń, 5 -r-T kulka oporowa, 6 t- czdsza

celowe jest wiercenie otworów z zastosowaniem łącznika przegubowego (rys. 174) i wytarzanie. Jeżeli średnica otworu musi być bardzo dokładna, a powierzchnia jego gładka, to otwór wykańcza się rozwiertakiem maszynowym.

o) '    , .    b)

Rys. 176. Toczenie powierzchni czołowych: a) od środka, b) ku środkowi

Toczenie powierzchni czołowych (planowanie) wykonuje się przeważnie po zamocowaniu przedmiotu w uchwycie (rys. 176). Można również zamocować przedmiot w kłach. Przy toczeniu poprzecznym kierunek posuwu od środka ku krawędzi jest korzyst-

125