DSCN0449

1)    organizmy o szerokim zakresie tolerancji w stosunku do wszystkich czynników są najszerzej rozprzestrzenione w przyrodzie i odwrotnie;

2)    organizmy mogą mieć szeroki zakres tolerancji w stosunku do jednego czynnika i wąski w stosunku do innego;

3)    jeżeli warunki środowiska są optymalne dla gatunku pod wzglądem jednego czynnika ekologicznego, to zakres tolerancji w stosunku do innych czynników może być zwężony;

4)    organizmy żyjące w przyrodzie nie zawsze znajdują optimum czynników fizycznych potrzebnych do rozwoju, wówczas inne czynniki mogą odegrać większą rolę;

5)    granice zakresu tolerancji i zakres wartości optymalnych do rozwoju gatunku ulegają zmienności geograficznej i sezonowej; organizmy dostosowują intensywność procesów życiowych do warunków lokalnych;

6)    granice zakresu tolerancji u ras lokalnych mogą utrwalać się genetycznie;

7)    czynniki środowiska oddziałują najbardziej ograniczająco na gatunek w okresie jego rozmnażania się; osobniki rozmnażające się mają zatem węższy zakres tolerancji niż osobniki nie rozmnażające się.

Względny stopień tolerancji gatunku w stosunku do czynników środowiska wyrażają przedrostki „steno”, co oznacza wąski, i „eury”, co oznacza szeroki. Używamy np. pojęć: stenotermiczny i eurytermiczny albo stenohydryczny i euryhydryczny itp.

Należy jeszcze podkreślić, że jeden czynnik w kompleksie czynników ograniczających może ograniczać zasięg występowania, a inny ■— liczebność. Ograniczenie występowania spowodowane przez jeden z czynników może dotyczyć tylko pewnego okresu albo jednego sezonu. W innym czasie i w innym sezonie to samo ograniczenie może być spowodowane przez inny czynnik. Określenie czynników ograniczających ułatwia obserwacja na granicach zasięgu gatunku.

Jak już powiedziano, czynniki środowiska działają na rozwój organizmu kompleksowo, a ich wpływ na obecność i życie jest sumą poszczególnych działań. W badaniach ekologicznych rozpatrujemy jednak, ze względu na możliwości metodyczne, odziaływania poszczególnych komponentów, szukając odpowiedzi na wartość, rolę i znaczenie poszczególnych elementów kompleksu.

Czynniki abiotyczne ograniczajqce rozwój owadów*

TEMPERATURA

Wśród czynników abiotycznych najważniejszym.regulatorem procesów żyoiowych owadów jest temperatura. Jak wiadomo, zwierzęta dzielone są na 2 zasadnicze grupy: stałocieplne, tj. homoiotermiczne (ssaki, ptaki), oraz znacznie liczniejszą grupę gatunków zmiennocieplnych, tj. poikilotermicz-nych, którą cechuje brak mechanizmów regulujących temperaturę ciała

•• Wybór gromady owadów jako przykładu dla rozpatrzenia wpływu różnych czynników na życie szkodników został podyktowany znaczeniem gospodarczym gatunków z tej gromady.

392