DSCN0457 (2)

(rys. 183). Powierzchnie kształtowe mogą być toczone nożami kształtowymi lub z użyciem wzornika (rys. 184).

Radełkowanie (moletowanie) polega na wykonywaniu regularnych wgłębień lub żłobków na powierzchni zewnętrznej trzonków itp. w celu ułatwienia pewnego uchwycenia przedmiotów.

Rys. 184. Toczenie z użyciem wzornika

Rys. 185. Narzędzia do radełkowania

Do radełkowania należy przedmiot umocować w kłach tokarki, a w imaku nożowym oprawkę, w której są osadzone 1 lub 2 krążki zaopatrzone w ząbki nacięte na obwodzie. Po wciśnięciu zębów krążków w materiał przedmiotu obracają się one w przeciwnym kierunku niż radełkowany przedmiot i wyciskają na jego powierzchni nierówności odpowiadające nacięciom krążków (rys. j.85).

Jeżeli zajdzie potrzeba'wykonania sprężyny śrubowej, to zwinięcie jej na tokarce przebiega o wiele sprawniej niż w imadle, (rys. 186).

Dla zapewnienia bezpieczeństwa pracy nowoczesne tokarki są zaopatrzone w urządzenia zapobiegające wypadkom. W tych warunkach większość wypadków jest wynikiem niestosowania się do przepisów bhp, z którymi każdy pracownik powinien się zaznajomić. Do obowiązków tokarza również należy zaznajomienie się z konstrukcją swej tokarki i instrukcją dotyczącą jej obsługi. Powinien on sprawdzić stan i działanie wszystkich osłon, przy obróbce w kłach i uchwytach wystające i szybko obracające się części mogą pochwycić odzież i włosy pracownika, a przy wygładzaniu pilnikiem —- skaleczyć ręce. Czyszczenie tokarki, usuwanie wiórów ręką, jak również przeprowadzanie pomiarów w czasie ruchu tokarki jest niedopuszczalne. Przy zamocowywaniu przedmiotu w kłach należy sprawdzić, czy nakiełki są dostatecznie głębokie. Jeżeli nie są dostatecznie głębokie, to w czasie pra-

Rys. 186. Zwijanie sprężyn na tokarce

ćy'przedmiot może być wyrwany z kłów. Do zakładania i zdejmowania ciężkich przedmiotów należy się posługiwać dźwigiem, a podłoga wokół tokarki powinna być oczyszczona z wiórów, smaru itp., cp zabezpiecza przed pośliźnięciem się lub upadkiem.

4. Wiertarki i wiercenie

Wiertarki ręczne i mechaniczne o najprostszej konstrukcji, jak piersiowe, stołowe i słupowe, zostały już omówione w rozdziale II.

Do wiertarek cięższych o bardziej złożonej konstrukcji należą:

1. Wiertarki stojakowe i promieniowe

2., Wiertarki szeregowe i wielowrzeeionowe kolumnowe

3.    Wiertarki poziome do wierceń głębokich otworów

4.    Wiertarki współrzędnościowe

5.    Wiertarko-frezarki,

131