Kolendowicz9

i 3-12). Pręty, o których mowa, mogą być wykonane z materiału jednorodnego lub jako liny wiotkie złożone z cienkich drutów ze stali (rys. 3-13), tworzyw sztucznych lub włókna. Liny wykazują z reguły właściwości nośne znacznie większe niż pręty o podobnych przekrojach poprzecznych, lecz wykonane z materiału litego. Lina, jako element wiotki, może jednak przenosić wyłącznie siły rozciągające.

a)

W

■    Pręt prosty ściskany osiowo jest słupem (rys. 3-14). Jego praca jest odwrotna do pracy cięgna, jednak właściwości nośne słupa są mniejsze niż cięgna wykonanego z podobnego materiału i o takim samym przekroju. Dzieje się tak dlatego, że przy pewnej wartości siły obciążając^ zwanej krytyczną, początkowo prosta oś pręta ulega zakrzywieniu (rys. 3-15). Zakrzywienie osi pręta przy ściskaniu osiowym nazywa się wyboczcniem (rys. 3-16). Zjawisko to, jeśli wystąpi w konstrukcji rzeczywistej, jest groźne i w zależności od funkcji, jaką spełnia słup, może być równoznaczne z katastrofą budowli.

■    Belka wolno podparta i słup są najstarszymi elementami konstrukcji stosowanymi w budowlach starożytnego Egiptu i Grecji (rys. 3-17 i 3-18).

■    Pręt zakrzywiony może być albo cięgnem, albo lukiem, zależnie od sposobu podparcia i obciążenia. Na rysunku 3-19 pokazano cięgno wiotkie, które obciążone równomiernie zwisa przyjmując kształt linii łańcuchowej, oraz drugie cięgno obciążone siłą skupioną.

29