DSCN0594

La plua demanda vorto estas kieł*! kaj la montra vorto ti_e\ t finajo -el en ambau vortoj signifas manieron. Kiell demand^ | nieron kaj tiel montras manieron. La vortoj certe placas al _Vi ' iii estas simplaj kaj praktikaj. La angla kaj franca lingvoj n_e ’ tiel facilaj kieł Esperanto kun tre simplaj gramatikaj reguloj, rantistoj (-inoj) će la renkontigo starigas ofte demandon: Ej fartas, samideano? (sinjoro, kolego, arniko). La kutima resp_0oj estas: Dankon, mi fartas sufiće bonę kaj vi?

En la Esperanta lingvo estas la vorto iii. Vi scias, ke gi sigujJ pole ‘oni, one*. Sed la pola vorto ‘oni* estas samtempe EsperJ vorto, kiun ni uzas, se ne estas indikita persono. Ekz. Oni (homojif diras, ke esperantistoj (-inoj) estas fabrikantoj de novaj Yortojl iii fabrikas multajn belajn kaj praktikajn vortojn. Dum la lecioaoj ni ankau formas el malnovaj vortoj la novajn. Mi klarigos gu vi per ekzemploj:

Infano trinkas kafon nek en la glaso, nek en la taso, sed en hr poteto. La vorto poteto ne estas pure radika yorto, sed gi konsistas el vortradiko pot kaj sufikso -et. Ci tiu nova sufikso malgrandigasj la vorton ću gi estas nomo, kvalito au verbo. Vi certe bonekomprei la postan frazon, en kiu estas kelkaj vortoj kun ći tiu sufikso: b beleta infaneto ploretis kaj post nelonga tempo gi ree ridethil sia patrineto.

Nun mi montros al vi novan kaj tre interesan vorton. Gi neta,' vortradikon, sed gi konsistas nur el du sufiksoj kaj finajo. La interes vorto esta et-ul-o (tre malgranda homo ‘malec’). Sub ci tiu titolok en antaumilitaj tempoj estis ilustrita Esperanta gazeto en Par®' por junaj knaboj. Postmilite gi ne aperas plu. Oni ne aperigas giuj

Se la sufikso -et malgrandigas la vorton, la alia sufikso 4 kontraue pligrandigas gin. En krakova Nada Muzeo troviga$b fama bildego de nia genia artpentristo Jan Matejko s. t. „Prus* Omago“. Gi estas belega kaj vidinda. Krakoyo estas nek url# nek urbego, sed gi estas granda urbo. Grąndegaj urboj au urbe$i estas Moskvo, Noyjorko, Tokio. Se oni estas soifaj (au: soifa),⁰^! ne bezonas trinki la akvon per la poto au potęgo, sed suficas triu'³ gin per la glaso au poteto. Per la akvo oni piej bonę

Lernantoj (-inoj)! Mi petas vin, diru al mi demandajn yortojn! — Demandaj vortoj estas: kiu? kiol kial kie? kien? kiaW ^

Diru al mi montrajn Yortojn!

~ Montraj yortoj estas: tiu, tio, tia,tie, tien, tial, tiel. ću la yorto kiall demandas manieron?

—    Ne, la yorto kiall ne demandas manieron, sęd gi demandas; la kauzon.

Kiu yorto montras la kauzon?

—    La yorto tial montras la kauzon.

Cu la yorto kiell estas montra vorto?

—    Ne, la vorto kiell nę estas montra vorto, sed gi estas demanda; yorto.

Kion demandas la vorto kiell

—    La vorto kiell demandas manieron.

Kion signifas la finajo -al en demandaj kaj montraj yortoj?

:La finajo -al en demandaj kaj montraj yortoj signifas kauzon. Kaj kiu finajo en ambau yortoj signifas manieron?

La finajo -el en ambau yortoj signifas manieron.

Kieł yi fartas, karaj lernantoj (-inoj) ?

, '-¹- Dankon, sinjoro profesoro, ni fartas bonę.

Ću vi laboras tre rapide?

—    Ne, ni ne laboras tre rapide, sed ni laboras malrapide kaj precize.

Cu vi respondas forte, kurage kaj senerare?

—    Jes, ni respondas forte, kurage kaj senerare.

Cu vi spias, kion signifas pole la vorto ilil

•“fr: Jes, ni scias ... gi signifas pole 'oni, one*

Cu la vorto „oni“ estas nur pola yorto?

—    Ne, la vorto oni ne estas nur pola yorto, sed ankau Esperanta Yorto.

Ću en la Esperanta yorto oni estas indikita persono?

—    Ne, en la Esperanta yorto oni ne estas indikita persono, ću la malgranda infano havas kapón ?

—    Ne, la malgranda infano ne havas kapon, sed gi havas ka-peton.

ću la yorto „poteto* estas pure radika yorto?

—    Ne, la vorto poteto ne estas pure radika vorto, sed gi konsistas el yortradiko pot kaj sufikso -et.

Kion faras la sufikso -etl

—    La sufikso -et malgrandigas la yorton.