DSCN0621

kam po pole kamparo niwa, wieś kie ajn gdziekolwiek kuiri gotować luno księżyc

lunarko łuk, sierp księżyca

monto góra

mont(ar)ano góral

vivteno utrzymanie (tzw. ,,życie“)

naturo natura

nubo chmura

optimisto optymista

pesimisto pesymista

portreto portret

postmarko znaczek pocztowy preskau prawie pretigi przygotować prezidento prezydent prudenta rozsądny, rozważny regimo reżim (ustrój) senSeligi obierać ze skórki skolto skaut, harcerz stranga dziwny surglui naklejać Selo skórka, łupina tendo namiot tendaro obóz turka turecki veki budzić

C. KONVERSACIAJ EKZERCOJ

En la hodiaua leciono ni okupigos pri pluaj du, jam lastaj, klasoj de gravaj vortoj. Ili estas kolektivaj vortoj kun la kapo c kaj neaj vortoj kun la kapo nen-. Por ke vi povu kompreni ilin mi donos al vi klarigojn en ekzemploj:

Ćiu(J) homo(j) havas kapon, kaj neniu povas vivi sen kapo. Ne cio en la mondo estas bela kaj bona kaj nenio estas eterna. Ćia milito -longa au mallonga, justa au maljusta — alportas al homoj mize-ron, malsaton kaj ofte morton, pro tio nenia homa familio deziras la militon. Preskau cie sur la tuta terglobo trovigas esperantistoj, kvankam nenie iii havas Esperantan landon (Esperantujon). Ni ne povas iri cień samtempe kaj ni povas iri nenien, starante sur la sama loko.

Pesimisto estas ciał malkontenta kaj li vidas la mondon en nigraj koloroj. Optimisto kontraue nenial estas malgoja kaj li vidas la mondon nur en la rozaj koloroj. Ciel ni povas perlabori la monon por vivteni, sed neniel ni povas akiri la monon sen laboro almenau en socialisma regino. Oni ne povas elspezi ćiom da mono nur por distrajoj kaj amuzajoj, car oni bezonas monon antau ćio por vivteno. Ne laboranta homo ofte havas en sia poso neniom da mono. Ni de* vas ćiam agi prudente kaj honeste, ćai neniam homoj satas malho-nestulojn. Ne ćies koro estas forta kaj sana će uzado de alkoholo kaj nikotino. Nenies manoj devas esti malpuraj će (dum) mangado pro estetikaj kaj higienaj kauzoj.

Lernantoj (~inoj)! Je kiom da klasoj dividigas en la Esperanta lingvo la gravaj yortoj (pronomoj kaj adverboj)?

—    La gravaj vortoj (pronomoj kaj adverboj) dividigas je 5 klasoj. Diru al mi ćiujn kvin klasoj n de yortoj!

—    Estas demandaj, montraj, nedifinitaj, kolektivaj kaj neaj vortoj.

Kiun kapon havas la demandaj vortoj?

—    La demandaj vortoj havas la kapon k.

Kiun kapon havas la nedifinitaj yortoj?

—    La nedifinitaj vortoj havas neniun kapon.

Cu montraj vortoj havas la kapon c?

—    Ne, la montraj vortoj ne havas la kapon c, sed la kapon t. Kiuj vortoj havas la kapon c?

—    La kapon ć havas la kolektiyaj yortoj.

Kiaj yortoj liavas la kapon wen?

. — La kapon nen hayas la neaj yortoj.

Cu ćiu d vi havas la kapon?

Jes, ćiu el ni havas la kapon.

Cu vi ćiuj havas Esperantajn kajerojn?

—    Jes, ni ćiuj havas Esperantajn kajerojn.

Cu ćio en nia urbo estas bela kaj yidinda?

Ne, ne ćio en nia urbo estas bela kaj yidinda.

Cu ćia libro estas altvalora kaj interesa?

—    Ne, ne ćia libro estas altvalora kaj interesa.

Cu ćie en la mondo povas vivi homoj?

—    Ne, ne ćie en la mondo povas vivi homoj.

Cu ćien oni povas iri samtempe?

Ne, ne ćien oni povas iri samtempe.

Kiu homo estas ćial malkontenta?

—    Pesimisto estas ćial malkontenta.

Cu homoj ciel povas perlabori la monon por vivteni?

—    Jes, homoj ciel povas perlabori la monon por vivteni.

Cu ćiom da ćokolado oni povas formangi ?

—    Ne, ne ćiom da ćokolado oni povas formangi.

Cu ćiam homoj agas prudente kaj honeste?

—    Ne, ne ćiam homoj agas prudćnte kaj honeste.

165