DSCN1816

Należy nadmienić, że lokalizacja grodziska w Tolkmicku, ze względu na bliskie sąsiedztwo Zalewu Wiślanego (również ówcześnie), nie nasuwa nam żadnych wątpliwości co do środowiska, z którego pochodzą omawiane szczątki ryb¹*.

Usystematyzowany materiał w tabelach 3—5 pozwala na przeprowadzenie charakterystyki poszczególnych gatunków występujących w materiale badawczym i również, w końcowej części, na wyciągnięcie wniosków.

CHARAKTERYSTYKA GATUNKÓW RYB

Rodzina ryb karpiowatych (cyprinidae)

Leszcz — Abramis bramo L. gatunek ten określono na podstawie 2757 pozostałości kostnych (74,0% wszystkich określonych kości) oraz 2478 łusek (10,4% całego materiału łuskowego). Leszcz znajduje się na pierwszym miejscu pod względem pozostałości kostnych i na drugim miejscu pod względem ilości łusek. Pozostałości kostne leszcza znajdowano we wszystkich warstwach, łuski zaś również prawie we wszystkich (z wyjątkiem walu i warstwy VIII).

Najbardziej przydatnymi do oznaczeń leszcza okazały się następujące kości: skróblowe (406 szt.), gardłowe (130 szt.). przedpokrywowe (121 szt.), podjęzykowe tylne (105 szt.), gnykowo-żuchwowe (101 szt.), krucze (94 szt.) i przy klin owe (88 szt.) oraz tak diagnostycznie niepewne do oznaczeń tego gatunku kości jak: żebra (551 szt.), kręgi (413 szt.), promienie podstawowe płetw grzbietowych (130 szt.), odbytowych (27 szt.) i twarde promienie płetw (97 szt.). Ze względu jednak na to, że ten wątpliwy materiał znajdował się w niektórych próbkach jedynie w o-becnoścd pewnych diagnostycznie kości leszcza, bez domieszki kości żadnego innego gaitunku, można go było uznać z całą pewnością za należący do leszcza.

Ogółem zidentyfikowano 34 różnego rodzaju kości leszcza. Jest to największa ilość różnorodnych kości w porównaniu z innymi, omawianymi dalej gatunkami ryb, które reprezentowane są mniejszą ilością różnych rodzajów kości.

Na podstawie porównawczych pomiarów przekazanych do zbadania 1543 kości leszcza (nadających się do tego celu) z odnośnym materiałem wzorcowym ustalono, na drodze odpowiednich korelacyjnych przeliczeń, ciężar żywych osobników, do których one należały. Rozpiętość tego ciężaru wahała się od 0,5 do 4 kg, przy czym średni ciężar łowionych ówcześnie leszczy wynosił 1,7 kg. Średni wiek zbadanych leszczy określony na podstawie 529 łusek wynosił 10—11 lat. Stanowi to potwierdzenie słuszności naszych obliczeń odnośnie do średniego ciężaru ówczesnych leszczy, bowiem badane przez nas współczesne leszcze Zalewu Wiślanego osiągają średni ciężar 1,7 kg w tym właśnie wieku”, świadczy to o tym. że na przestrzeni

¹¹ B. Benecke: op. cit.; H. Ber tram, W. La B a-u m e, O. Kloppe: Das Weichsel-Nogat-Delta, Danzig 1924; B. Rosa; O rozwoju morfologicznym wybrzeża Polski w świetle dawnych form brzegowych, Toruń 1963.

>» J. Fi luk: Wyniki badań nad stadem leszcza...; J. Fi luk: Biologiczna charakterystyka...

Ryc. 3. Grodzisko w Tolkmicku. Tarcze kostne jesiotra (a,b). Kości suma: trzon kręgu kompleksowego (c), kręg piersiowy (d). Kości szczupaka: kwadratowa (e), zębowa (f), skróblowa (g), skrzydłowa zewnętrzna (h), przedpokrywowa (i).