DSCN2027 (2)

Z przeprowadzonych w USA i Niemczech badan wynika, /e oh, te kraje, choć mają podobne struktury zatrudnienia, to jednak występują w nich znaczne różnice dotyczące systemów kształcenia. Zaznacza się ogolna tendencja, zgodnie z którą młodzież amerykańska dłużej pozostaje w szkole (średniej lub wyższej) niż niemiecka. Ta druga wcześniej i \n większym zakresie uczestniczy natomiast w kształceniu przy stanowisku pracy lub w terminatorstwie (Hamilton i Wright 1975. s. 335-349).

W badaniach polsko-fińskich zwrócono szczególną uwagę na selekcję szkolną w obu krajach. Okazało się m. in., że dużo łatwiej jest osiągnąć równość szans ośw iatowych, niż wyeliminować zewnętrzne mechanizmy selekcji (Adamski i Hayrynen 1978, s. 217 235).

Badania na temat społecznych i oświatowych implikacji gwałtownego wzrostu liczby uczniów wyższych klas szkoły średniej (16-20 lat) w Anglii. Francji. Włoszech, Szwecji i RFN potwierdziły hipotezę. ze grupa ta jest jakościowo inna. Są to już „młodzi dorośli". Należy się w większym stopniu liczyć z ich potrzebami i aspiracjami . w planowaniu programów nauczania (King i in. 1974).

Badania porównawcze nad szkołą średnią wystąpiły również V w byłych krajach socjalistycznych. Dotyczyły one m. in. egzaminów maturalnych, a zostały przedstawione w postaci oddzielnych monografii takich krajów, jak: Czechosłowacja. NRD, Polska. Rumunia i ZSRR. W badaniach tych wykorzystano dane statystyczne / różnych okresów. Możliwość porównań była dość ograniczona. Umożliwiały jednak wgląd w regulacje praw ne na temat prowadzenia egzaminów maturalnych w wybranych krajach (Muter 1976. s. 3-129) Niemało tez badań porównawczych na świecie dotyczyło aspiracji zawodowych i postaw wobec szkoły w różnych systemach oświatowych. Można tutaj przywołać badania Kerckhoffa (1978). w których konfrontowano realizm ambicji oświatowych dzieci angielskich i amerykańskich. Wynika z nich, ze bardziej realistyczne są ambicje oświatowe dzieci angielskich niż amerykańskich. Młodzi Brytyjczycy lepiej znają swoje możliwości w nauce, a i sytuacja na rynku pracy nie jest im obca.

Z kolei, konfrontując ambicje oświatowe dzieci angielskich i niemieckich (Luschen 1979, s. 271 281) stwierdzono, iż te ostatnie

wyraźnie bliższe są realnym szansom, a i również wyniki w nauce dzieci z Niemiec okazały się zdecydowanie lepsze niz. dzieci angielskich (chociaż nie jest uzasadnione jak się wydaje wyciąganie zbyt daleko idących wniosków, w związku z niezbyt precyzyjnymi pomiarami).

Badano również aspiracje zawodowe i oświatowe młodzieży zamieszkałej na terenie wiejskim w USA, Norwegii i Niemiec (Schwarzweller 1973, s. 139 158); wpływ ambicji oświatowych oraz pici na osiągnięcia szkolne młodzieży tych samych krajów (Schw arz-wellcr 1976, s. 194 216). Bennell (1984. s. 28-51) badał skuteczność kształcenia zawodowego w Kenii i Wielkiej Brytanii, a Martin (1981, > 137-157) - poprzez porównanie treści podręczników szkolnych w ChRL i na Tajwanie - ujawnił kontrastywne cele socjalizacji w obu tych krajach.

Badania tematyczne dotyczyły m in. nierówności w dostępie do oświaty (Jencks 1972; Fagcrlind 1975; Psacharopoulos 1977; Muller i Mayer 1976). Jednakże wartość porównawcza tych badan jest ograniczona. Brak jest ekwiwalencji w instrumentach badawczych. modelach i zebranych danych.

Nierówności oświatowe badane były w tzw. studiach podłużnych np. we Francji i USA (Gamicr i Hout 1976). Jest to o tyle istotne, zc w badaniu kariery oświatowej czy zawodowej potrzebne są informacje z różnych etapów' życia człowieka. W przypadku braku takich danych, wyłącza się zwykle niektóre zmienne, zastępując je wskaźnikami (które jakoby mają być powodowane przez podobne przyczyny). Dotyczy to na przykład testów inteligencji czy też testów osiągnięć, które są zastępowane przez przeciętną ocen czy tez opinie nauczycieli o osiągnięciach uczniów.

Niewiele z przytoczonych tutaj badań ma rzeczywiście porównawczy charakter. Często czytelnik sam musi zająć się poszukiwaniami podobieństw i różnic w zjawiskach i praktykach oświatowych w opisywanych krajach. Jest to na przykład wyraźnie widoczne * książce Bhatnagara (1981), która stanowi kolekcję studiów przypadków programów nauczania dzieci imigrantów w Australii. W ielkiej Brytanii. Kanadzie. Niemczech. Izraelu. Szwecji. USA i na Dalekim Wschodzie.