DSCN2028 (2)

Jakość badan u niemałym stopniu wynika z dobrze opracować koncepcji. We wspomnianych badaniach francusko-amerykańskio (Gamier i Hout 1976) stwierdzono, że istnieją nierówności w mo/Iy wościach kształcenia w obu tych krajach. Nic poddając w wątpliwi* ogólnego wniosku, można wysunąć zastrzeżenia czy porównywaj progów selekcyjnych we Francji (II lat) i w USA (17 lat) jest ekwiwalentne i czy zmienne środowiskowe w obu tych grupach wieku bc-dą równoważne.

Podobne badania opisuje Peschar (1978. s. 273-296). Wztęh w nich udział populacje z Holandii i Szwecji. Dzieci z wy zszyć i niższych klas społecznych były indywidualnie dobierane w pary po! względem pici. wieku i ilorazu inteligencji i badane w układzie podłużnym w różnych punktach ich kariery szkolnej i zawodowe Sformułowano hipotezę, że jeśli nie występuje nierówność oświatowych, to wtedy takie pary dzieci z różnych warstw społecznych pow inny uzyskać porównywalny poziom zaawansow ania w nauce. W badaniach przeprowadzonych w latach 1958    1973 (59 pi’

chłopców) stwierdzono, że w wieku 11 do 18 lat istnieje wysoki po ziom nierówności w dostępie do oświaty. W badaniach replikacyjnyct po dokonaniu radykalnej zmiany w systemie oświatowym okazało się żc poziom nierówności prawie się nie zmienił (przynajmniej na początkowych etapach nauki). Z badań wynika, że reformy oświatowe w Szwecji i Holandii prawie nie miały wpływu na wyrównanie szans oświatowych w tych krajach, mimo iż jak wiadomo Szwecja jest w czołówce krajów podejmujących próby wprowadzenia społeczne; równości w oświacie. Badania jednak tego nic potwierdzają. Nie w dać różnicy w możliwościach kształcenia między Holandią a Szwecją w odniesieniu do młodzieży w wieku 18 lat. Nie należy jednak traktować tych wyników uogólmająco. ponieważ były to pół-ckspery-mentalne badania o ograniczonej wartości naukowej. Badania oparto na relacjach miedzy pochodzeniem społecznym (zawód ojca a osiągnięciami szkolnymi dziecka, ograniczając w pływ ilorazu inteligencji. płci ora/ wieku.

Niemało tez badań porównawczych dotyczyło wpływu ple (przede wszystkim dziewcząt) na wyniki nauczania. Shafcr (1976. s. 5 23) badała problemy związane z socjalizacją dziewcząt szkół

średnich w Anglii. NRD i RFN. koncentrując się na pewnych kulturowych ograniczeniach nakładanych na dziewczęta, gdy uczą się one w szkole średniej. 1 en sam temat, a zwłaszcza problem nierówności oświatowych podjęty został przez EWG (Thomas i Albrecht-łłcide 1978). I w' tym przypadku badacze doszli do wniosku, ze dziewczęta są dyskryminowane w szkole. Do podobnych wniosków skłaniają również badania przeprowadzone na zlecenie UNESCO. Okazało się. że w 62 krajach istnieje nierówność w dostępie do oświaty (Deble 1980).

2.3. Szkoła zawodowa

Badania porównawcze w tym zakresie koncentrowały się wokół kluczowego zagadnienia: relacji między oświatą zawodowa a ks/t.»ł-ceniem ogólnym (Lauglo 1983, s. 285-304). Praktyka oświatowa wskazuje na dwa krańcowo różne rozw iązania w postaci szkoły rozszerzonej. realizującej zintegrowany program nauczania (USA, Szwecja. Anglia) oraz w postaci wczesnego rozdziału kształcenia ogólnego i zawodowego w- formie osobnych ciągów nauczania (RFN. Francja) Mimo iż literatura na ten temat obejmuje tysiące pozycji, to jednak rzeczywiście porównawczych badań jest niewiele

Podejmowano także problem relacji między oświatą (w tym również zawodową) a postępem społeczno-ekonomicznym, który staję się jednym z kluczowych zagadnieńw krajach Trzeciego Świata (Sheffield i Dicjomaoh 1972: Pachociński 1982: Ahmed 1983).

W innych badaniach z tego zakresu próbowano ustalić rolę i miejsce kobiet w kształceniu zawodowym, nierówność w dostępie dziewcząt i kobiet do nauki (Cismarcsco 1975: Schulz i in. 1984).

Przeprowadzono również niemało badań w wybranych parach krajów czy te/ grupach krajów, w których występuje podobny kontekst społeczno-ekonomiczny. Były to badania między wybranymi krajami europejskimi (Titmus 1972; Lutz 1981). między krajami europejskimi a USA (von Moltke. Schneevoigt 1977) lub tez między krajami należącymi do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECT) 1983). Podobne badania przeprowadzono także w innych regionach świata, na przykład w Ameryce Łacińskiej (Conalan 1977). Bada-

85