DSCN2438

i perspektyw y pracodawcy. Może właśnie zmiana perspektywy po* strzelania funkcji programów socjalnych i ich bezpośrednich adresatów i beneficjentów jest kluczowa dla zrozumienia ewolucji polityki społecznej w Europie. Jeśli tak, oznaczałoby to przekształcanie się w Europie państw a opiekuńczego zorientowanego na pracownika (model konserwatywny) lub na obywatela (model socjaldemokratyczny) w państwo opiekuńcze zorientowane na pracodawcę. Nie jest to powrót do liberalnego modelu polityki społecznej. Nie chodzi bowiem o ograniczenie interwencji socjalnej państwa, lecz zmianę jej kierunku i bezpośredniego adresata. Realizacja podstawowego celu interwencji socjalnej w tym podejściu - ograniczanie bezrobocia - wiedzie przez wymuszanie popytu na pracę, a więc wspieranie pracodawców. Wspieranymi pracodawcami są podmioty gospodarcze, instytucje publiczne oraz organizacje z sektora ekonomii społecznej (organizacje not-for-profit): wszystkie struktury, które tworzą miejsca pracy, zwłaszcza dla osób ze środowisk marginalizowanych na rynku pracy³³. To podejście znajduje odzwierciedlenie w koncepcji aktywnej polityki społecznej, którą opisuję w dalszej części opracowania.

Krytycy welfare State wskazują jednak, że również z perspektywy świadczeniobiorcy transfery socjalne są w znacznym stopniu demo-tywacyjne. Zgodnie z założeniami klasycznej ekonomii, wszelkie świadczenia socjalne zmniejszają motywację do pracy, a w skrajnej formie -grożą powstaniem „pułapki ubóstwa”, w której podjęcie pracy jest ekonomicznie nieopłacalne (utracone świadczenia są bowiem wyższe niż wypracowany dochód)³⁴.

Zapoczątkowana w drugiej połowie lat siedemdziesiątych dyskusja o przeciwskuteczności interwencji państwa w zwalczaniu ubóstwa w latach osiemdziesiątych przybrała na sile i skoncentrowała się nie na funkcjonowaniu pracowniczych ubezpieczeń społecznych, lecz działaniu systemu pomocy społecznej. Jest to zresztą podstawowe ograniczenie nowego paradygmatu analiz porównawczych. Rozwijana w jego ra-

iV

■Jwre

poetami

*iMBianv<k

ŃfjjśliczBych

rf

j reformy systei frtoywujj ssuowm ki

s Nowe podej

i buczeniu s spspzezprograi ^paistwaopieku %inichd

pokreśli

za nii

PS**!

³³ Stanisława Goiinowska określa to podejście jako „filozofię państwa pracy”. Por. S. Goli-nowska, Od państwa opiekuńczego (welfare State) do państwa wspierającego pracę (workfare state/, w: B. Balcerzak-Paradowska (red.), Praca i polityka społeczna wobec wyzwań integracji, Instytut Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2003, s. 27. Moje rozróżnienie idzie dalej, wskazuję bowiem, że w nowym podejściu „wspierania pracy” przez państwo bezpośrednimi beneficjentami są pracodawcy, a tradycyjni klienci programów pomocowych - jedynie beneficjentami pośrednimi.    ...

^u Por. N. Ban. h konomikapolityki społecznej (tłum. M. Żukowski), Wydawnictwo mu Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 1993.

rozi

'Wanen

iH

KS*.

ic-