DSCF6413

1. Ernest Lissauer, Pieśń nienawiści" 1914

Co nas obchodzą Rusy i France Salwa za salwę, lanca za lancę.

Toczymy walkę stalą i spiżem Kiedyś tam pokój w traktaty wpiszem.

A tobie nasza wieczna nienawiść Od nienawiści nic nas nie zbawi,

Nienawiść na morzu lądzie, w krąg Nienawiść głów i nienawiść rąk,

Nienawiść młota, nienawiść korony,

Od niej się dławią całe miliony.

Kochają, nienawidzą- zawsze w jednym szyku,

Jednego tylko wroga uznając; Anglików!

Golo Mann, Niemieckie dzieje w XIX i XX wieku, przeł. Andrzej Kopacki, Borussia, Olsztyn 2007, s.336.

2. Fragment brytyjskiej ulotki zrzuconej nad niemieckimi okopami.

Za co walczysz ?

Mówią ci, że walczysz za ojczyznę. Czy pomyślałeś kiedyś dlaczego walczysz? Walczysz dla chwały Hindenburga, dla wzbogacenia Kruppa. Walczysz za cesarza, za junkrów i militarystów. [...] Obiecują ci pokój i zwycięstwo. Ty biedny głupcze! Od trzech lat obiecywali to twoim towarzyszom. Rzeczywiście znaleźli oni pokój głęboko w ziemi, ale zwycięstwo nie nadeszło! [...] Ale co to jest ojczyzna? Czy to książę koronny, który pod Verdun poświęcił życie 600 tysięcy żołnierzy? Czy to Hindenburg, który z Ludendorffem, wiele kilometrów za linią frontu snuje kolejne plany jak dostarczyć Anglii mięso armatnie? Czy to Krupp, dla którego każdy rok wojny oznacza miliony marek zysku? Czy to pruscy junkrzy, którzy wciąż użalają się nad waszymi poległymi, którzy zginęli w imię ich aneksji? Nie, żaden z nich nie jest ojczyzną. Wy jesteście ojczyzną. [...] Cała potęga zachodu stoi za Anglią, Francją i Ameryką! Formuje się właśnie dziesięciomilionowa armia, która wkrótce wejdzie do walki. Czy pomyślałeś o tym?

Tłum. Piotr Szlanta

3. Fragment rosyjskiej ulotki skierowanej do c.k. żołnierzy.

Niemcy ze swoimi przyjaciółmi Żydami wiedzą, że zostaną pokonani przez Rosjan, boją się tego, ale nie mówią wam tego, oni po prostu niszczą was