DSCN4334

A lUMiN^UO Guty iMfM

RZUT TO RUCH po torze balistycznym. Ludzie osiągnęli w tym mistrzostwo, chociaż podczas jego wykonywania brak efektywnego sprzężenia zwrotnego z ramieniem. Przed rozpoczęciem rzutu balistycznego mózg musi zaplanować kolejność skurczów mięśni, które wyprawią pitkę do celu. Niektóre mechanizmy nerwowe biorące w tym udział mogą ułatwiać również inne rodzaje planowania.

związane z myśleniem. Po drugie, wzorce te są kopiowane. (Jednostką wzorcową w gruncie rzeczy jest to, co daje się wiernie skopiować). Po trzecie, wzorce muszą od czasu do czasu zmieniać się bądź przez mutację, bądź na skutek błędów w kopiowaniu czy przetasowania ich składowych.

Po czwarte, różne warianty wzorców muszą konkurować w pewnej ograniczonej przestrzeni (tak jak współzawodniczą n awa i chwasty w moim ogródku). Po piąte, na względny .sukces reprodukcyjny" tych wariantów wpływa środowisko (jak często trawa jest koszona, podlewana, deptana i nawożona); w ten sposób mamy do czynienia z darwinowskim doborem naturalnym. 1 wreszcie oblicze kolejnych generacji wzorców zależy od tego, które warianty przetrwały i podlegały kopiowaniu. Wzorce następnych generacji będą odmianami tych, którym się udało. Wielu nowym powiedzie się gorzej niż ich wzorcom macierzystym, ale niektóre mogą odnieść większe sukcesy.

Płci i zmian klimatycznych nie da się włączyć do tych sześciu koniecznych warunków, ale dodają one pikanterii i przyśpieszają proces darwinowski bez względu na to, czy trwa on wieki, czy milisekundy. Zauważmy, że owe „cechy podstawowe’ nie są darwinowskie same przez się; można na przykład obserwować „wybiórczą przeżywalność", kiedy płynąca woda unosi piasek, pozostawiając żwir.

Darwinowski umysł

zastanówmy się, w jaki sposób reguły te odnoszą się do zagadki ewolucji inteligencji w mózgu. Myśli są kombinacją wrażeń i wspomnień - w pewnym sensie są ruchami, które jeszcze nie nastąpiły (i być może nigdy nie nastąpią). Istnieją jako wzorce przestrzenno-czasowej aktywności mózgu, a każdy z nich przedstawia jakiś przedmiot, działanie lub abstrakcję. Według mnie pojedynczy kod mózgowy angażuje kilkaset neuronów korowych leżących w odległości milimetra od siebie, które wysyłają impulsy lub pozostają w spokoju.

Zgodnie z koncepcją istnienia w mózgu struktur zwanych zespołami komórek nerwowych, zaproponowaną przez psychologa Donalda O. Hebba, przywołanie wspomnienia jest po prostu odtworzeniem takiego wzorca aktywności. Wspomnienia zachowane w pamięci długotrwałej są zamrożonymi wzorcami oczekującymi na sygnały bliskiego rezonansu, by odtworzyć drgający wzorzec czasoprzestrzenny; są jak koleiny na drodze, w które wpada przejeżdżający samochód.

Niektóre „koleiny” w drogach mózgu są trwałe, inne istnieją krótko. Wspomnienia w pamięci krótkotrwałej to tylko czasowe zmiany w aktywności połączeń synaptycznych pomiędzy neuronami, pozostawione przez ostatni wzorzec czasoprzestrzenny w określonym obszarze korowym. To stadium długotrwałego wzmocnienia synaptycznego (LTP - long term potentiation) może zaniknąć w ciągu kilku minut. Przejście od wzorca krótko- do długotrwałego nie jest dokładnie wyjaśnione, ale efektem LTP mogą być niekiedy zmiany strukturalne, które utrwalają połączenia synaptyczne, zapisując dany wzorzec aktywności neuronalnej w niektórych obszarach mózgu.

Darwinowski model myślenia sugeruje, że uaktywnione wspomnienie może konkurować z innymi aktywnymi

WYDANIE SPECJALNE wzorcami o „przestrzeń operacyjną" w korze mózgu. Bodźce odbierane z otoczenia przez osobę zatopioną w myślach i wspomnieniach mogą współzawodniczyć z przywołanymi wzorcami i kształtować wyłaniającą się myśl.

Zaktywowany w mózgu wzorzec przesyłany jest z jednej jego części do drugiej i kopiowany, podobnie jak faks odtwarza tekst na kartce papieru, ale w innym miejscu. Kora mózgu ma również obwody służące do kopiowania czasoprzestrzennych wzorców w obszarach przylegających - odległych o mniej niż milimetr - jednak dostępne obęc-nie techniki wizualizacji charakteryzują się zbyt niską rozdzielczością, by dało się zarejestrować przebieg tych procesów. Powtarzające się kopiowanie elementarnego wzorca może skolonizować dany obszar na podobieństwo rozrastającej się struktury kryształu czy powielającego się wzoru na ściennej tapecie.

Obraz wyłaniający się z tych teoretycznych rozważań przypomina pikowaną kołdrę, której jedne części powięk-

ŚWIAT NAUKI 93

r