DSCN6230 (Kopiowanie)

213

Możliwy jest również proces tworzenia łańcucha DNA na matrycy RNA. Zjawisko takie nosi

zawierającymi RNA. W wirusowym łańcuchu RNA zakodowana jest struktura specyficznego enzymu: tzw. RMAtgalcŻIlcj polimcrązy DNA (bywa on też nazywany odwrotna transkryptazal Enzym ten katalizuje (w komórkach zwierzęcych) syntezę DNA na matrycy wirusowego RNA.

DNA i RNA rozkładane są przez nuklcazy. Kwasy nukleinowe spożyte przez człowieka.

hydrolizowane są w jelitach na oligonukleotydy i pojedyncze nukleotydy dzięki dcoksvrvbo-nukleazom i rybonukleazom wydzielanym głównie przez trzustkę. Wewnątrz każdej komórki zwierzęcej analogiczne biokatalizatory zawarte są

w lizosomach (nukleazy lizosomalne). Enzymy rozkładające łańcuchy kwasów nukleinowych wyizolowano również z jąder komórkowych i z cytoplazmy. Nukleazy podzielić możemy na endonukleazy (rozcinają łańcuchy kwasów nukleinowych na mniejsze cząstki poli-

Sma I EcoR I A    A

5 A'C C C'6 GiGlA ATT C C’ G 3*

ONA

3’ t| G G G;C C;C T T A AID G; C S’

♦

Y

Y

i oligonukleotydowe) i epzonukleazy (odcinają egzonukleaza endonukleaza egzonukleaza

pojedyncze nukleotydy od końca łańcuchów). Ńa (DNA-za ^lv* (ONA-za i)

oddzielne podkreślenie zasługują tzw. nuklcazy Ryc. 5 - 54. Niektóre dcoksy-rybonukleazy oraz restrykcyjne (ryc. 5-54), wytwarzane przez sposób hydrolizowania przez nie łańcuchów DNA.

mikroorganizmy i mające coraz większe    Na górze nukleazy restrykcyjne: Sma I (wyizolowana

zastosowanie w technikach inżynierii genetycznej.    '■ Serraila marcescens) i EcoRl (z Escherichia coli).

Zostaną one dokładniej omówione w rozważaniach ^N“ ^do,c *^{nultleaży ssaków <JD)}'

o genetyce.

Nukleotydy uzyskane drogą degradacji (rozpadu) DNA lub RNA mogą być wykorzystane do syntezy nowych kwasów nukleinowych. Rozpad nukleotydów purynowych (adeninowych. guaninowych itp.) rozpoczyna się od odłączenia najpierw reszt fosforanowych a potem cukrów. Pozostają zasady purynowe, które przekształcane są w ksantynę, a następnie w kwas moczowy. U człowieka kwas moczowy jest końcowym produktem przemiany puryn. Z komórek dostaje się on do krwiobiegu, gdzie jego poziom w warunkach prawidłowych wynosi ok. 7 mg w 100 cm’ osocza (7 mg%) i następnie jest wydalany przez nerki. U innych zwierząt może on być w pcroksyzomach utleniony do aliantomv.

W wypadku zasad pirymidynowych (cytozyna, tymina. uracyl itp.) następuje rozerwanie łańcucha pirymidynowego i odłączenie amoniaku lub reszty karbamylowej. Pozostały fragment przekształcony zostaje w aminokwas (najczęściej alaninę) i jako taki podlega dalszym przemianom.

Materiałem wyjściowym do syntezy zasad purynowych i pirymidynowych są aminokwasy. Do syntezy łańcucha purynowego najczęściej służą glutamina, glicyna, kwas asparaginowy i kwas mrówkowy (ryc. 5-55). Natomiast zasady pirymidynowe powstają z połączenia glutaminy (lub kwasu asparaginowego) z cząsteczką karbamoilofosforanu. Pierwszym związkiem pierścieniowym powstającym w łańcuchu tych przemian iest kwas orotowy (ryc. 5-56).

5J.7. Przemiany lipidów 5J.7.I. Li poliżą u zwierząt

lak pamiętamy (rozdz. 3), tłuszczowce w organizmach pełnią różne funkcje (np. fosfolipidy błon) i występują pod różną postacią. W organizmach zwierzęcych tkanka tłuszczowa magazynuje uiacyloglicerole (nazwa dawna, niezalecana: trójglicerydy). które są istotnym materiałem cncrgodajnym- Utlenienie I g tłuszczu daje 39 Icl energii, podczas gdy przez utlenienie I u