DSCN6523 (Kopiowanie)

i

li

t

233

Ns

mp

M

Wm

ił

m

m

| pffegiad światu Moi sy

ostatnich przede wszystkim miękką, gładką i zawsze wilgotną skórą. Traszki rozmnażają się w wodzie Zapłodnienie jest wewnętrzne, bowiem samica pobiera stekiem spermę złożoną przez samca), a czasem przebywają w niej także w postaci dorosłej. Przeważnie jednak poza okresem godowym przebywają na lądzie, pędząc nocny tryb życia. Salamandra natomiast pływa słabo, łatwo tonie, unika więc zbiorników wodnych (a nawet wychodzi z kryjówek przed deszczem, przenosząc się na wyżej położone, suche miejsca) i odbywa gody na lądzie. W okresie tarła które u salamandry przypada we wrześniu (wszystkie pozostałe płazy rozmnażają się wczesną wiosną), samiec po odnalezieniu samicy odbywa przed nią uniec godowy, po czym składa pakiet spermy, którą samica wciąga kloaką do swych dróg rodnych (następuje więc zapłodnienie wewnętrzne). Jaja rozwijają się w ciele samicy i w okresie od marca do czerwca rodzi ona w płytkich kałużach kijanki, które po trzech miesiącach przekształcają się w młode salamandry i wychodzą na stały ląd. Skóra salamandry zawiera gruczoły jadowe; rzucające się w oczy zabarwienie (żółte plamy na czarnym tle) ma zapewne charakter odstraszający.

Liczba gatunków płazów bezogonowych jest w Polsce większa, niż ogonowych. Stosunkowo najpospolitsze są żaby. Najlepiej znana zielona żaba wodna (Rana esculenta) jest obecnie przyczyną sporego zamieszania wśród zoologów, jak bowiem wykazały badania poznańskiego naukowca prof. Leszka Bergera, nie jest to oddzielny gatunek, lecz hybryda, czyli krzyżówka między gatunkowa pomiędzy łabą śmieszką (Rana ridibunda) a żabą ieziorkowa (R. lessonae). Rozróżnienie tych trzech form sprawia kłopoty nawet specjalistom. Żaby zielone nie mają w skórze zielonego barwnika, lecz promienie żółte i niebieskie ulegają u nich załamaniu i odbiciu w ziarnach guaniny w guanoforach, lezących pod naskórkiem (niebieska barwa samców żab w okresie godowym wiąże się z przeświecaniem przez skórę chłonki nagromadzonej w workach limfatycznych). Zarówno żaby zielone, jak i żyjące w lasach i na polach żaby ubarwione brązowo (żaba trawna - Rana temporaria, żaba moczarowa -R. analis i żaba dalmatyiiska - R. dalmatina) mogą rozjaśniać łub przyciemniać skórę, upodobniając się do otoczenia. Zależy to od rozproszenia barwnika w komórkach melanoforowych i I i po torowych skóry, a częściowo też od skurczu tych komórek. Regulacja rozproszenia barwnika jest - jak u ryb -regulowana przez układ hormonalny (hormon melanoforowy przysadki przyciemnia skórę, szyszynkowa melatonina ją rozjaśnia). Jedynym polskim gatunkiem żaby pędzącej nadrzewny tryb życia jest mała zielona rzekotka (Hyla arborea), której palce zaopatrzone są w przylgi umożliwiające czepianie się liści i gałązek. Żabami najsilniej związanymi z wodą są kumaki, które przebywają w kałużach, stawach i gliniankach także jako dorosłe osobniki. Kumak nizinny (Bombina bomhina) ma na spodzie ciała ceglastoczerwone plamy, a kumak górski (B. variegatą) plamy żółte. Natomiast większość życia spędza pod ziemią grzebiuszka ziemna (Pelobates fuscus), zwana też huczkiem, ponieważ samiec wydaje charakterystyczny huczący głos. Grzebiuszka w dzień zakopuje się w piasku, na żer wychodzi zaś nocą. Podobnie nocny tryb życia prowadzą ropuchy, spośród których w Polsce występują ropucha szara (Bufo bufo), ropucha zielona (B. yifidis) i ropucha pnskówka (B. calamita). Są niezdarne i nie mogą szybko uciekać, ale przed napastnikami chroni je jad, wydzielany przez gruczoły skórne. Jad ropuchy zawiera m. in. bufotalinę i bufoginę, które nasilają skurcze serca; dawka 0,5 mg na kg ciężaru ciała jest - przy podaniu dożylnym - śmiertelna dla ssaków. Aczkolwiek skóra człowieka chroni go przed jadem krajowych płazów, to jednak jad ten wywiera żrące działanie na spojówki oka. W większości krajów na świecie ropuchy - jako bardzo pożyteczne dla człowieka -objęte są ochroną. Płazy krajowe nie są duże (najstarsze, kilkunastoletnie okazy ropuchy szarej osiągać mogą długość 20 cm), natomiast znacznie większe żyją w innych krajach. Północnoamerykańska ryi-nyn (Rana catesbeyana), często łowiona dla jej smacznego mięsa i nadającej się na torby •fcóry, .osiąga 30 cm długości, ustępując jednak o 5 cm afrykańskiej żabie olbrzymiej (R goliath). Niektóre tropikalne, jaskrawo ubarwione gatunki żab (np. Dendrobates tinctorius lub Phyllobates m 'Aur) wytwarzają lak silny jad w gruczołach skórnych, że jest on używany przez Indian do zatruwaniu | ur/al Prócz gruczołów jadowych skóra wszystkich płuzów zawiera gruczoły śluzowe, których 'llża powierzchnię naskórka.